مدیریت بیماری
نارسایی مزمن کلیه
نارسایی مزمن کلیه عبارت است از افت و فقدان تدریجی عملکرد کلیوی که سیری پیشرونده و برگشت ناپذیر دارد. کلیهها یک بخش اساسی از بدن هستند. وظایف آنها در ارتباط با کمک به حفظ تعادل مواد معدنی و الکترولیتهایی مانند کلسیم، سدیم و پتاسیم، تولید سلولهای قرمز خون، حفظ تعادل اسید و باز خون و دفع مواد زائد محلول در آب از بدن میباشند.
این بیماری در مراحل اولیه ممکن است نشانهای از خود بروز ندهد ولی با پیشرفت و آسیب به کلیه در نهایت به نارسایی کلیه منتهی می شود. در این وضعیت فرد بدون انجام دیالیز یا پیوند کلیه، جان خود را از دست میدهد.
علائم و نشانهها
تورم از علائم شایع نارسایی مزمن کلیه میباشد. علاوه بر آن علائم دیگر این بیماری شامل موارد زیر میباشد:
- بیاشتهایی
- حالت تهوع و استفراغ
- خواب آلودگی و ضعف مفرط
- کاهش حجم ادرار
- کاهش هوشیاری
- گرفتگی ناگهانی عضلات
- درد کمر و پهلوها
- درد در ناحیه قفسه سینه
- تنگی نفس
- خارش مداوم
علل شایع
- مشکلات دفع ادرار
- عدم خونرسانی درست به کلیهها
بیماریهایی نیز وجود دارند که میتوانند باعث بروز نارسایی مزمن کلیه شوند از جمله این بیماریها عبارتند از:
- بیماری قند خون (دیابت نوع یک و دو)
- عفونت کلیوی (پیلونفریت)
- بیماریهای کیستیک کلیه
- فشارخون بالا
همچنین وجود عواملی مانند بیماریهای قلبی و عروقی، استعمال دخانیات، چاقی، داشتن سابقه خانوادگی ابتلا به نارسایی کلیوی و افزایش سن، میتوانند احتمال ابتلا به این بیماری را در فرد افزایش دهند.
عوارض احتمالی
بیماری مزمن کلیه تقریبا میتاند تمام بخشهای بدن را تحت تأثیر قرار دهد. از عوارض احتمالی این بیماری میتوان به موارد زیر اشاره کرد:
- احتباس مایعات که میتواند منجر به تورم بازوها و پاها شود.
- بیماریهای قلب و عروق
- ضعیف شدن استخوانها و افزایش احتمال شکستگی
- کاهش میل جنسی
- کمخونی
- ضعف و خستگی
- وقفه تنفسی در خواب
- اختلال در سیستم ایمنی بدن
- خشکی و احساس خارش پوست
- آسیب غیرقابل بازگشت به کلیهها (آخرین مرحلهی بیماری)
تشخیص
پزشک در ابتدا در مورد سوابق بیماری و یا وجود سوابق خانوادگی از فرد سوالاتی خواهد پرسید. سپس با معاینه بدنی، وضعیت را بررسی و در ادامه به منظور تشخیص دقیق بیماری، آزمایشات زیر را توصیه خواهد کرد :
- آزمایش ادرار
- آزمایش خون
- عکسبرداری از کلیهها
- نمونهبرداری از بافت کلیه (بیوپسی کلیه)
درمان
با توجه به علت ایجاد بیماری، پزشک ممکن است از روشهای متفاوتی برای بهبود عملکرد کلیوی و کاهش علائم بیماری استفاده کند.
- دارو درمانی: اگر نارسایی کلیه مزمن باشد، با مصرف دارو از بین نمیرود. داروهای نگهدارنده كمك میكند بیمار به زندگی ادامه دهد، اما نارسایی باقی خواهد ماند.
- انجام دیالیز: در دیالیز، مایعات اضافی و مواد زائد موجود در خون به طور مصنوعی و با کمک دستگاه حذف میشوند. دیالیز زمانی انجام میشود که کلیه قادر به انجام این کار نباشد. برای این کار ممکن است از همودیالیز (دیالیز خونی) یا دیالیز صفاقی (دیالیز شکمی) استفاده شود.
- پیوند کلیه: برای انجام پیوند باید اهداکنندهای از بستگان یا سایر اهداكنندگان و یا فردی كه دچار مرگ مغزی شده، وجود داشته باشد كه با كلیه بیمار سازگار باشد. همچنین بهترین زمان برای انجام پیوند كلیه، هنگامی است كه بیمار به حد دیالیز رسیده و چند ماهی دیالیز كرده باشد، چون انجام عمل دیالیز احتمال موفقیت پیوند را بالا میبرد. پیوند كلیه محدودیتهایی دارد و در هر سنی انجام نمیشود. این عمل برای افراد مسن بیش از 60 سال و كودكان زیر 10 سال نتایج خوبی ندارد.
- شناسایی و درمان علائم و عوارض نارسایی مزمن کلیه که شامل درمان خارش پوست و درمان خونریزیهاست.
- شناسایی عوامل نارسایی مزمن کلیه و درمان آنها؛ مانند درمان برگشت ادرار از مثانه به کلیهها و بیماریهای نفروپاتی در کلیهها
- ایجاد تغییرات در سبک زندگی زیر نظر پزشک