سرطان استخوان، سرطان نادری است که از استخوان آغار می‌شود. سرطان استخوان می‌تواند در هر استخوانی از بدن آغاز شود، اما اغلب، استخوان های بلند دست و پا را درگیر می‌سازد.

سرطان استخوان انواع مختلفی دارد. برخی از انواع سرطان عمدتاً در کودکان رخ می‌دهد، در حالی که برخی دیگر بیشتر در بزرگسالان است.

علائم و نشانه‌ها

علائم و نشانه‌های سرطان استخوان عبارتند از:

• استخوان درد
• تورم و حساسیت در نزدیکی مناطق آسیب دیده
• شکستگی استخوان
• خستگی
• کاهش وزن ناخواسته

علل شایع

هنوز علت اصلی سرطان استخوان مشخص نشده است. پزشکان تنها می‌دانند سرطان استخوان هنگامی آغاز می‌شود که خطایی در دی ان اِی (DNA) سلول‌ها رخ می‌دهد. این خطا به سلول فرمان رشد و تقسیم کنترل نشده را می‌دهد. این سلول‌ها نیز به جای این که در زمان تعیین شده از بین بروند، همچنان به رشد خود ادامه می‌دهند. این سلول‌های جهش یافته متراکم از توده (تومور) به اندام‌های مجاور حمله می‌کنند، یا در سایر نقاط بدن گسترش می‌یابند.

انواع سرطان استخوان

سرطان استخوان بر اساس نوع سلولی که سرطان در آن شکل می‌گیرد، به انواع مختلفی تقسیم می‌شود. شایع‌ترین انواع سرطان استخوان عبارتند از:

• استئوسارکوم: این نوع سرطان در سلول‌های استخوانی شکل می‌گیرد. استئوسارکوم اغلب در کودکان و جوانان و در استخوان‌های دست و پا رخ می‌دهد.
• کندروسازکوما: این نوع سرطان در سلول‌های غضروف شکل می‌گیرد. این سرطان لگن، دست و پای افراد میانسال و سال‌خورده را درگیر می‌سازد.
• سارکوم یووینگ: مشخص نشده است که این نوع سرطان در استخوان سارکوم یووینگ شکل می‌گیرد، اما این سرطان اغلب در لگن، دست و پای کودکان و جوانان شکل می‌گیرد.

عوامل تشدید کننده خطر

عوامل تشدید کننده سرطان استخوان عبارتند از:

• عوامل محیطی
• ضربه و آسیب قبلی مانند جای زخم ناشی از جراحی قلبی، سوختگی، …
• مواد سرطان‌زایی شیمیایی
• سندرم‌های ژنتیکی ارثی مانند سندرم لی فرامنی و ریتوبلاستومای ارثی
• نقص ایمنی مادرزادی یا محیطی
• بیماری پاژه استخوان که اغلب در افراد سال خورده رخ می‌دهد.
• ویروس‌ها
• پرتودرمانی برای درمان سرطان

تشخیص

انجام روش‌های تصویربرداری تا حد زیادی به مشخص شدن محل، اندازه و گسترش تومورها به سایر نقاط بدن، کمک می‌کند. روشی که پزشک برای تصویربرداری انتخاب می‌کند بستگی به علائم و نشانه‌ها و وضعیت بیمار خواهد داشت:

• اسکن استخوان
• سی تی اسکن
• تصویربرداری رزونانس مغناطیسی (MRI)
• توموگرافی انتشار پوزیترون (PET)
• تصویربرداری اشعه ایکس

بیوپسی (نمونه‌برداری) یا جراحی

پزشک ممکن است برای تشخیص دقیق‌تر بیماری، یکی از شیوه‌های بیوپسی را برای برداشتن نمونه‌ای از انتخاب کند. نتیجه این آزمایش می‌تواند سرطانی بودن بافت‌های استخوانی را تأیید کرده و پزشک را متوجه نوع سرطان استخوان کند. علاوه بر این نمونه برداری می‌تواند به تشخیص سرعت رشد سلول‌های سرطانی کمک کند. انواع روش های بیوپسی مورد استفاده برای تشخیص سرطان استخوان عبارتند از:

• وارد کردن سوزن از طریق پوست در داخل تومور

در طی این روش، پزشک سوزن نازکی را از طریق پوست وارد بدن کرده و سپس برای نمونه برداری از بافت آن را به داخل تومور هدایت خواهد کرد. در ادامه پزشک از سوزن برای جدا کردن قطعات کوچک بافت از تومور و انتقال آن به آزمایشگاه استفاده خواهد کرد.

 

• جراحی برای برداشتن نمونه بافت

در طی بیوپسی جراحی، پزشک با استفاده از برش پوستی بخشی یا همه قسمت‌های تومور را برداشته و برای بررسی بیشتر به آزمایشگاه ارسال خواهد کرد.

درمان

انتخاب بهترین گزینه درمانی سرطان استخوان بستگی به نوع سرطان، میزان گسترش و رشد و وضعیت کلی سلامت فرد و ترجیحات وی بستگی خواهد داشت. بدون شک سرطان‌های مختلف استخوان به درمان های متفاوت پاسخ های متفاوتی خواهند داد و پزشکان می‌توانند به فرد مبتلا در انتخاب بهترین شیوه درمانی سرطان کمک کنند. به عنوان مثال، برخی از انواع سرطان استخوان تنها با جراحی درمان شده و نسبت به درمان‌های دیگر پاسخگو نخواهد بود. این در حالی است که برخی از سرطان‌های استخوانی بدون جراحی و با استفاده از شیمی درمانی یا روش‌های دیگر بهبود خواهند یافت.

• جراحی

هدف از عمل جراحی برای درمان سرطان استخوان، برداشتن تومور سرطانی است. در بیشتر موارد، این عمل شامل روش‌های ویژه‌ای برای از بین بردن تومور در یک قسمت از استخوان همراه با بخش کمی از بافت سالمی است که آن را احاطه کرده است. جراح، استخوان از دست رفته را با مقداری استخوان برداشته شده از ناحیه دیگر بدن فرد، مواد موجود در استخوان یا با استفاده از فلز و پلاستیک سخت جایگزین خواهد کرد. در صورتی که سرطان استخوان یک بخش بزرگ از استخوان فرد را درگیر کرده باشد، ممکن است در حین عمل جراحی بخش بزرگی از استخوان یا تمام استخوان فرد مبتلا برداشته شده یا عمل قطع عضو برای او انجام گیرد.

• شیمی‌درمانی

شیمی‌درمانی یکی از شیوه‌های شایع برای درمان سرطان استخوان است که طی آن از داروهای ضد سرطان قوی استفاده می‌شود. معمولاً داروهای شیمی‌درمانی از طریق ورید (داخل وریدی) به داخل بدن فرد تزریق می‌شوند تا با سلول سرطانی مبارزه کرده و آن را نابود کنند. این نوع درمان برای برخی از انواع سرطان استخوان بهتر از انواع دیگر خواهد بود. به عنوان مثال، شیمی‌درمانی برای سرطان کندروسارکوم تأثیر بسیار زیادی نخواهد داشت. اما به عنوان یکی از بهترین درمان‌ها برای بهبود استئوسارکوما و اوینگ سارکوما محسوب می‌شود.

 

• پرتودرمانی

در پرتو درمانی از پرتوهای پر انرژی مثل اشعه ایکس برای از بین بردن سلول‌های سرطانی استفاده خواهد شد. در طول انجام پرتو درمانی فرد مبتلا به سرطان استخوان روی تخت قرار گرفته و دستگاه تابش پرتوها در اطراف فرد حرکت کرده و پرتو را به سمت نقاط درگیر شده بدن فرد مبتلا هدایت خواهد کرد. پرتو درمانی یکی از شیوه‌های درمانی است که اغلب قبل از عمل جراحی صورت می‌گیرد تا با کوچک‌تر کردن تومور، برداشتن آن نیز ساده‌تر شود. این شیوه احتمال نیاز به قطع عضو فرد مبتلا را به حداقل ممکن خواهد رساند. پرتو درمانی علاوه بر این برای افراد مبتلا به سرطان استخوانی استفاده می‌شود که تومور با استفاده از عمل جراحی قابل برداشتن نباشد.

همچنین بعد از عمل جراحی می‌توان از پرتودرمانی برای از بین بردن سلول‌های سرطانی باقی مانده در بدن فرد استفاده کرد. برای مبتلایان به سرطان استخوان پیشرفته، پرتو درمانی می‌تواند به کنترل علائمی مانند درد تا حد زیادی کمک کند.

زمان مناسب مراجعه به پزشک

در صورتی که کودک یا خود شما دچار دردهای استخوانی همراه با نشانه های زیر شدید، حتماً به پزشک مراجعه کنید:

• درد استخوانی ناپایدار
• دردی که در ساعات انتهایی شب شدت پیدا کند.
• دردهای استخوانی که به واسطه استفاده از قرص های مسکن بهبود پیدا نکند.
• سایر موارد نگران کننده و اورژانسی