مدیریت مشکلات شایع جسمی سرطان

مدیریت بیماری

مراقبت از بیمار

ایمنی بیمار در بیمارستان

پیشگیری از عفونت

مصرف صحیح داروها

راهنمای بیمار و همراه

روش‌های تشخیصی

روش‌های درمانی

آشنایی با بیمارستان

ظاهر مرتب می‌تواند به شما کمک کند که احساس بهتری در مورد خودتان داشته باشید. این موضوع به خصوص زمانی که شما بیمار هستید بسیار مهم است، زیرا بیماری احساس خوب بودن در شما را کم می‌کند.

علاوه بر رعایت بهداشت عمومی، شما ممکن است بخواهید زمان و انرژی بیش‌تری برای آراستگی صرف کنید تا به دنبال آن احساس اعتماد به نفس بیش‌تری داشته باشید چرا که این احساس می‌تواند برای شما بسیار کمک کننده باشد.

داروهای شیمی‌درمانی به منظور کشتن سلول‌های سرطانی در سراسر بدن پخش می‌شوند به همین علت ممکن است باعث آسیب به سلول‌های طبیعی مانند پوست، ناخن، فولیکول‌های مو و مخاط‌های بدن شوند.

بیشتر این داروها با آسیب رساندن به فولیکول‌های مو موجب ریزش آن‌ها می‌شوند. برخی از داروها تنها باعث ریزش موهای سر می‌شوند اما برخی از داروها حتی می‌تواند باعث ریزش موهای ابروها و مژه‌ها، ناحیه تناسلی، موهای بازو و ساق پاها شوند.

ریزش مو اغلب در عرض 2 هفته پس از شروع شیمی‌درمانی شروع می‌شود و در طی 1 تا 2 ماه اول پس از شروع درمان بدتر می‌شود. گاهی موها قبل از پایان درمان شروع به رشد می‌کند.
پرتودرمانی اغلب باعث ریزش موها در ناحیه اشعه دیده می‌شود. گاهی اوقات، بسته به میزان دوز اشعه و وسعت ناحیه اشعه دیده موها دیگر مانند قبل رشد نمی‌کنند.
در بیشتر مواقع تصور این که فرد ممکن است موهای خود را در زمان درمان سرطان از دست بدهد بسیار سخت است.
بد رنگ و بد شکل شدن ناخن‌ها ازعوارض شیمی‌درمانی است. ناخن‌ها ترک‌دار و برآمده شده و به راحتی می‌شکند.

اقداماتی که بیمار می‌تواند انجام دهد

احساسات و نگرانی‌های خود را در مورد کاهش اعتماد به نفس و تغییرات عملکرد جنسی بیان کنید.
توصیه می‌شود حتی اگر مجبور هستید در تخت بمانید، به آراستگی ظاهر مانند آرایش، اصلاح صورت و پیرایش موی سر اهمیت بدهید.
سعی کنید لباس‌هایی بپوشید که جذابیت شما را افزایش دهد.
ناخن‌ها ممکن است در طول درمان از بستر ناخن جدا شوند بنابراین بهتر است ناخن‌ها را کوتاه نگه دارید.
برای کوتاه کردن و تمیز کردن ناخن‌ها از ابزار تمیز و ایمن استفاده کنید.
برای آرایش ناخن از جلادهنده‌های ملایم (غیر-استونی) استفاده کنید.
از ناخن‌های مصنوعی در طول درمان و چند ماه بعد از درمان استفاده نکنید.
برای حفاظت از دست‌ها و ناخن‌های خود در طول کار با مواد شوینده از دستکش استفاده کنید.
پس از شستن دست‌ها از کرم‌های مرطوب کننده استفاده کنید.
بهداشت دهان را بیشتر از قبل رعایت کنید.
قبل از رفتن به دندانپزشکی با تیم درمانی خود مشورت کنید.
از پوستتان به خوبی مراقبت کنید.
برای جلوگیری از ایجاد بریدگی و خراش، از ریش تراش برقی برای اصلاح صورت استفاده کنید.
اگر فکر از دست دادن موهایتان شما را آزار می‌دهد، می‌توانید قبل از آنکه موها شروع به ریزش کنند موهای خود را کوتاه کرده یا آن‌ها را بتراشید.
اگر فکر می‌کنید ممکن است به کلاه گیس نیاز داشته باشید، قبل از شروع درمان و یا در آغاز درمان یک کلاه گیس مناسب تهیه کنید.

بهتر است جهت تهیه کلاه گیس قبل از شروع ریزش مو اقدام کنید تا فروشنده کلاه گیسی را که با رنگ و بافت موی شما مطابقت بیشتری دارد بدهد.
برای خرید کلاه گیس، انواع مختلف آن را امتحان کنید تا زمانی که کلاه گیس مورد علاقه خود را بیابید. در صورت امکان دو کلاه گیس، یکی برای استفاده روزمره و یکی برای مناسبت‌های خاص تهیه نمائید.
کلاه گیس‌های مصنوعی نیاز کم‌تری به مراقبت دارند و حتی از کلاه گیس‌های موی انسان شیک‌تر و ارزان‌تر هستند.
در هوای سرد برای کاهش از دست دادن حرارت سر کلاه بپوشید.
برای محافظت از پوست سر خود از نور خورشید، از کرم‌های ضد آفتاب یا کلاه استفاده کنید.
موهای خود را به آرامی بشویید و از شستشوی مکرر آن خودداری کنید.
از شامپوها و صابون‌های عطری و حالت‌دهنده استفاده نکنید.
از شانه دندانه درشت با لبه‌های گرد استفاده نمایید.
از شانه زدن زیاد مو و استفاده از سشوار، اتوی مو و فر دهنده مو اجتناب کنید.
از مژه‌ها و ابروها نیز که گاهی اوقات، تحت تأثیر درمان سرطان قرار می‌گیرند، مراقبت کنید.
از فر کردن و رنگ کردن موها اجتناب کنید و موهای خود را کوتاه نگه دارید.
با پزشک یا پرستار خود در مورد برنامه‌ریزی ورزش سوال کنید.

مراقبت

بیمار را نسبت به احتمال ریزش موها و نیز تاکید بر برگشت این عارضه بعد از اتمام درمان آگاه کنید.
زمانی که بیمار احساس خستگی کم‌تری دارد، برای رفتن به گردش‌های کوتاه لذت‌بخش اقدام کنید.
در صورت عدم کاهش سطح ایمنی او را به شرکت در فعالیت‌های اجتماعی ترغیب کنید.
برای انتخاب شال و کلاه مناسب با ظاهر بیمار، خرید لوازم آرایش مورد نیاز مانند رژ لب و انواع نرم کننده‌های پوستی به بیمار کمک کنید.

اسهال عبور مدفوع شل یا آبکی 3 بار یا بیشتر در یک روز با یا بدون ناراحتی است. زمانی اتفاق می‌افتد که آب از روده به دلایلی جذب نمی‌شود.

گاهی اوقات، اسهال با سرریز مایعات روده‌ای از اطراف مدفوع ایجاد می‌شود. علل ایجاد اسهال عبارتند از: شیمی‌درمانی، پرتودرمانی در نقاط نزدیک شکم، داروها، عفونت‌ها، عمل جراحی، رشد تومور، مکمل‌های غذایی مایع که بیش از حد با ویتامین‌ها و مواد معدنی و قند و الكتروليت‌ها غنی شده است.

اسهال ناشی از شیمی‌درمانی یا پرتودرمانی ممکن است 3 هفته پس از درمان به پایان برسد.

اقداماتی که بیمار باید انجام دهد

زمانی که اسهال شروع می‌شود و یا زمانی که متوجه علائم اسهال احساس می‌شوید سعی کنید از رژیم غذایی مایعات شفاف (که شامل آب، چای کم‌رنگ، آب سیب، هلو یا شربت زردآلو، آب گوشت و ژلاتین بدون هیچ ماده جامد اضافی) استفاده کنید. از نوشیدنی‌های اسیدی مانند آب گوجه فرنگی، آب مرکبات و نوشابه‌های گازدار اجتناب کنید.
وعده‌های غذایی کوچک و مکرر بخورید. غذاهای بسیار داغ یا تند و ادویه‌دار استفاده نکنید.
از غذاهای چرب، سبوس، میوه‌های خام و سبزیجات و کافئین اجتناب کنید.
از شیرینی، آب‌نبات، دسرهای غنی شده، ژله‌ها، مربا و آجیل اجتناب کنید.
از مصرف الکل توتون و تنباکو اجتناب کنید.
اگر شیر یا فرآورده‌های شیری اسهال را بدتر می‌کنند از مصرف آن اجتناب کنید.
پتاسیم یک ماده معدنی مهم است که شما ممکن است آن را از طریق اسهال از دست بدهید. بنابراین مطمئن شوید که رژیم غذایی شما شامل غذاهای سرشار از پتاسيم مثل موز، سیب زمینی، زردآلو می‌باشد.
دفعات اجابت مزاج میزان مدفوع را یادداشت کنید.
منطقه مقعد خود را با صابون ملایم پس از هر اجابت مزاج به خوبی با آب گرم شست و شو دهید و به آرامی خشک کنید و یا از دستمال مرطوب بچه پس از هر بار اجابت مزاج استفاده کنید.
از پماد ضد آب مانند پماد ویتامین آ.د یا وازلین در ناحیه مقعد استفاده کنید.
نشستن در وان آب گرم ممکن است به کاهش ناراحتی شما کمک کند.
داروی تجویز شده توسط پزشک را مصرف کنید.
هنگامی که اسهال در حال بهبودی است سعی کنید مقدار کمی از غذاهایی که آسان هضم می‌شوند مانند برنج، موز، پوره سیب، ماست، پوره سیب زمینی، پنیر کم چرب خانگی و نان برشته خشک بخورید.
اگر اسهال پس از یک یا 2 روز بهتر شد، خوردن وعده‌های غذایی منظم کوچک را شروع کنید.

زمان مناسب مراجعه به پزشک

در صورت مشاهده علائم زیر به پزشک مراجعه کنید:

اجابت مزاج شل و آبکی اگر بیمار 6 نوبت یا بیشتر در روز دارد که در طی 2 روز بهبود نیابد.
خون در اطراف ناحیه مقعد و یا در مدفوع دارد.
پس از شروع اسهال وزن از دست داده است.
درد شکم یا گرفتگی و کرامپ شدید به مدت 2 روز یا بیش‌تر دارد.
شکم متورم یا برآمده است.
به مدت 12 ساعت یا بیش‌تر ادرار ندارد.
به مدت 24 ساعت یا بیش‌تر مایعات نخورده است.
هنگامی که درجه حرارت از طریق دهان کنترل می‌شود، تب 37/7 درجه یا بالاتر دارد.
برای چند روز دچار يبوست شده است و سپس مقدار کمی اسهال یا نشت مدفوع مایع دارد که می‌تواند نشان‌دهنده فشردگی (یبوست شدید) باشد.

یک فرد با اشتهای ضعیف یا بی‌اشتهایی ممکن است بسیار کم‌تر از حد معمول بخورد و یا ممکن است اصلا چیزی نخورد. اشتهای ضعیف ناشی از عوارض جانبی شیمی‌درمانی یا پرتودرمانی می‌تواند به دنبال مشکل در بلع، تهوع، استفراغ، درد، افسردگی و اضطراب، تغییر چشایی و مزه و بو، احساس پر بودن شکم، رشد تومور و کم‌آبی همراه باشد.

علائم و نشانه‌ها

حداقل مصرف غذا برای چند روز
امتناع از خوردن غذاهای مورد علاقه
از دست دادن وزن به طور پیوسته

بیمار چه اقداماتی را باید انجام دهد

با پزشک خود در مورد آنچه ممکن است باعث اشتهای ضعیف یا بی‌اشتهایی در شما شود صحبت کنید.
به میزانی که می‌توانید غذا و مایعات بخورید.
به غذا به عنوان بخشی ضروری از درمان فکر کنید.
روز را با خوردن صبحانه شروع کنید.
غذا را در حجم کم و در وعده‌های غذایی بیشتر مصرف نمایید.
هر زمان که احساس گرسنگی بیش‌تری دارید غذا را بخورید.
سعی کنید غذاهای سرشار از کالری که آسان و راحت خورده می‌شوند (مانند پودینگ، ژلاتین، بستنی، شربت، ماست، یا غذای تهیه شده با شیر) استفاده کنید.
به مواد غذایی گوشتی سس اضافه کنید و گوشت را به قطعات کوچک برش دهید تا بتوانید آن را آسان‌تر ببلعید.
برای افزایش کالری از کره، روغن، شربت و شیر در غذاها استفاده کنید.
از مصرف غذاهای پرچرب اجتناب کنید.
ادویه‌جات و چاشنی‌ها یا طعم دهنده‌های قوی را امتحان کنید.
از مصرف مواد غذایی با بوی تند و یا غذاهایی که اشتها آور نیستند اجتناب کنید.
محیط دلپذیری برای غذا خوردن مهیا کنید. موسیقی ملایم، گفتگو و موارد دیگری که به بهتر غذا خوردن شما کمک می‌کند.
زمان‌هایی که احساس ضعف کم‌تری دارید با دیگر اعضای خانواده غذا بخورید.
به جای این که مایعات را همراه وعده‌های غذایی مصرف کنید آن را بین وعده‌های غذایی بنوشید. (نوشیدن مایعات در موقع صرف غذا باعث احساس پر بودن شما می‌شود.)
نیم ساعت قبل از غذا خوردن یک لیوان نوشیدنی میل کنید.
یک ساعت قبل از وعده‌های غذایی حرکات ورزشی سبک و تمرینات آرامش دهنده انجام دهید.
آب نبات سخت، چای نعناع یا زنجبیل ممکن است به شما برای خلاص شدن از طعم‌های ناخوشایند دهان کمک کند.
زمانی که احساس خوبی از غذا خوردن ندارید میان وعده‌های غذایی مانند مکمل‌های طعم‌دار را امتحان کنید.
برای گرفتن دستورالعمل‌های غذایی و راهکار با متخصص تغذیه مشورت کنید.

مراجعه به پزشک

در صورت مشاهده علائم زیر به پزشک مراجعه کنید:

برای یک روز یا بیش‌تر احساس تهوع داشته باشید یا اینکه بیش از 24 ساعت استفراغ کنید.
بیش از حد وزن از دست بدهید.
ادرار کم و با بوی تند و تیره رنگ باشد یا یک روز کامل ادرار نداشته باشید.
حرکت روده‌ها برای 2 روز یا بیش‌تر دچار اختلال شده باشد.
قادر به نوشیدن و یا حفظ کردن مایعات نباشید.
درد غیر قابل کنترل داشته باشید.

افزایش دمای بدن بیشتر از 7/36 درجه سانتی‌گراد تب محسوب می‌شود. تب معمولاً ناشی از عفونت می‌باشد. علل دیگر ایجاد تب شامل: بیماری‌های التهابی، واکنش‌های دارویی یا رشد تومور می‌باشد.

گاهی علت ناشناخته است. در عفونت تب ناشی از “افزایش حرارت” بدن به علت مبارزه با تهاجم میکروب‌ها است. تب یک واکنش دفاعی در برابر میکروب‌ها است.

افرادی که شیمی‌درمانی می شوند احتمال ایجاد عفونت در آن‌ها بیشتر است زیرا با انجام شیمی‌درمانی تعداد سلول‌های سفید خون کاهش می‌یابد. لازم است می‌توانید برای کنترل تب یک دماسنج تهیه کنید و برای کنترل درجه حرارت از آن استفاده کنید.