مدیریت بیماری
سرطان مجرای صفراوی
سرطان مجرای صفرا سرطانی است که در لوله‌های بلند و باریک (مجاری صفراوی) تشکیل می‌شود. مجرای صفراوی به کبد، کیسه صفرا و روده کوچک متصل است.
سرطان مجرای صفراوی (همچنین به عنوان کلانژیوکارسینومای شناخته شده است) یک شکل نادر سرطان است که عمدتا در افراد 50 سال به بالا رخ می‌دهد، هر چند که می‌تواند در هر سنی نیز ظاهر شود.
پزشکان سرطان مجرای صفراوی را به انواع مختلف و بر اساس جایی که سرطان در مجرای صفراوی رخ می‌دهد، تقسیم می‌کنند.
علائم و نشانه‌ها
علائم و نشانه‌های سرطان مجرای صفرا عبارتند از:
- زردی پوست و چشم (یرقان)
- خارش شدید پوست
- مدفوع بی‌رنگ
- خستگی
- درد شکم
- کاهش وزن بدون علت
علل شایع
هنوز مشخص نیست که چه چیزی باعث بروز سرطان مجرای صفراوی می‌شود.
سرطان مجرای صفراوی هنگامی رخ می‌دهد که سلول‌ها در مجرای صفراوی دستخوش تغییرات می‌شوند. جهش دی ان ای (DNA) باعث تغییرات در ساختار مجرای صفراوی می‌شود و در نتیجه باعث رشد خارج از کنترل سلول‌ها و در نهایت منجر به تشکیل یک تومور می‌شود.
عوامل تشدید کننده خطر
عواملی که خطر ابتلا به سرطان مجرای صفراوی را افزایش می‌دهد، عبارتند از:
- کلانژیت اسکلروزان اولیه: این بیماری باعث سفتی و زخم مجرای صفراوی می‌شود.
- بیماری مزمن کبدیج: زخم شدن کبد ناشی از سابقه بیماری مزمن کبدی خطر ابتلا به سرطان مجرای صفرا را افزایش می‌دهد.
- مشکلات مجرای صفراوی بدو تولد: افرادی که با کیست کلدوک به دنیا می‌آیند، خطر ابتلا به سرطان مجرای صفرا در این افراد افزایش می‌یابد.
- انگل کبدی: در مناطق جنوب شرقی آسیا، سرطان مجرای صفراوی با عفونت کبدی مرتبط است، که می‌تواند در اثر خوردن ماهی خام یا نیم پز رخ دهد.
- سن بالا: سرطان مجرای صفرا اغلب در افراد سالمند رخ می‌دهد.
- استعمال دخانیات: سیگار کشیدن با افزایش خطر ابتلا به سرطان مجرای صفرا در ارتباط است.
تشخیص
آزمایشات و روش‌های مورد استفاده برای تشخیص سرطان مجرای صفراوی عبارتند از:
- آزمایشات عملکرد کبدی. آزمایش خون برای اندازه گیری عملکرد کبد می‌تواند سرنخی به پزشک در مورد اینکه چه چیزی باعث علائم و نشانه‌های این بیماری شده است، بدهد .
- آزمایش نشانگر تومور. بررسی سطح آنتی‌ژن سرطان در خون ممکن است به پزشک سرنخ‌های بیش‌تری در مورد تشخیصاین بیماری بدهد.
- آزمایشات تصویربرداری. آزمایشات تصویری، مانند MRI، می‌تواند به پزشک در مورد هرگونه اختلال که ممکن است به سرطان مجرای صفراوی منجر شود، کمک نماید.
- آزمایش برای بررسی مجرای صفراوی با یک دوربین کوچک. در طول کلانژیوپانکراتوگرافی رتروگراد آندوسکوپیک (ERCP)، یک لوله باریک مجهز به یک دوربین کوچک داخل گلو و بعد دستگاه گوارش و روده کوچک می‌شود.
- بیوپسی. در این روش نمونهای از بافت مشکوک را برای انجام آزمایشات بیش‌تر در آزمایشگاه برداشته می‌شود.
درمان
درمان سرطان مجرای صفراوی شامل موارد زیر می‌شود:
- عمل جراحی
در صورت امکان، پزشکان سعی می‌کنند بیش‌تر نواحی که دچار سرطان شده است را خارج کنند. در سرطان مجرای صفرا بسیار کوچک، قسمتی از مجرای صفراوی برداشته می‌شود اما در سرطان مجرای صفراوی پیشرفته، بافت کبد، بافت پانکراس یا غدد لنفاوی برداشته می‌شود.
- پیوند کبد
جراحی برای برداشتن کبد و جایگزین کردن آن با یک کبد دیگر (پیوند کبد) ممکن است در بعضی موارد یک گزینه درمانی برای افراد مبتلا به کلانژیوکارسینومای ناف ریه باشد.
- شیمی‌درمانی
در شیمی‌درمانی از داروهایی برای کشتن سلول‌های سرطانی استفاده می‌شود. شیمی‌درمانی ممکن است قبل از پیوند کبد انجام پذیرد. همچنین ممکن است گزینه مناسبی برای افراد مبتلا به سرطان مجرای صفراوی پیشرفته برای کمک به کاهش سرعت و کاهش علائم بیماری باشد.
- پرتودرمانی
در پرتودرمانی از منابع انرژی بسیار بالا، مانند اشعه ایکس (x) و پروتون برای آسیب رساندن و یا از بین بردن سلول‌های سرطانی استفاده می‌شود.
- درمان فتودینامیک
در درمان فتودینامیک، یک ماده شیمیایی حساس به نور به داخل ورید تزریق می‌شود و در میان سلول‌های سرطانی که رشد سریعی دارند تجمع می‌یابد. سپس با استفاده از اشعه‌ی لیزر سلول‌های سرطانی از بین می‌روند. این روش که در کنار سایر روش‌های درمانی مورد استفاده قرار می‌گیرد می‌تواند به تسکین علائم و نشانه کمک کند و همچنین ممکن است رشد سرطان را نیز آهسته کند.
- درناژ صفراوی
در شرايطی كه سرطان‌های پيشرفته پانكراس و مجاری صفراوی كاربرد جراحی يا تعبيه استنت را به منظور برطرف كردن زردی منتفی می‌سازند، تنها روش در دسترس درناژ صفراوی از طريق كارگذاری كاتتر پركوتانه از راه كبد است. اما اين روش با مشكلاتی از جمله از دست دادن مايع و الكتروليت‌ها، سوء جذب چربی و ناراحتی برای بيمار همراه است. روش تسكينی پيشنهادی برای درناژ صفراوی در اين شرايط می‌تواند به صورت اتصال كاتتر پركوتانه صفراوی از راه كبد به يك كاتتر ژژنوستومی باشد. با اين روش كم عارضه و سودمند، درناژ خارجی تبديل به درناژ داخلی می‌گردد. بدين طريق كيفيت زندگی بيمار بهبود يافته، از دست رفتن آب و الكتروليت‌ها محدود می‌شود و چرخه طبيعی انتروهياتيك برقرار می‌گردد.
