مفصل ران از کنار هم قرار گرفتن دو استخوان تشکیل می‌شود. در بالا حفره استابولوم که جزئی از استخوان لگن خاصره است و در پایین سر استخوان ران که در داخل حفره استابولوم قرار گرفته است. سر استخوان ران بالاترین قسمت استخوان ران است که به شکل یک کره است. حفره استابولوم هم به شکل یک کاسه گود است.

قرار گرفتن سر گرد و کروی استخوان ران در درون حفره گود استابولوم پایداری ذاتی این مفصل را تامین می‌کند. با این حال کپسول مفصلی و رباط‌های بسیار محکمی که در اطراف مفصل ران قرار گرفته‌اند موجب افزایش این پایداری شده و احتمال در رفتگی این مفصل را کم می‌کنند.

با این وجود، در رفتگی مفصل لگن زمان رخ می‌دهد که سر استخوان ران از جای خود در استخوان لگن خارج شود. این در رفتگی معمولا نیاز به فشار زیادی به این ناحیه خواهد داشت. تصادفات اتومبیل و یا افتادن از ارتفاع، شایع‌ترین دلایل در رفتگی لگن می‌باشند. در رفتگی لگن یک وضعیت اورژانسی است و نیازمند درمان فوری می‌باشد.

علائم و نشانه‌ها

با در رفتگی مفصل لگن، این ناحیه به شدت دردناک می‌شود و فرد قادر به حرکت دادن مفصل ران خود نیست. اگر هم کسی بخواهد ران بیمار را حرکت دهد، بیمار به شدت مقاومت کرده و از درد شکایت می‌کند. در دررفتگی پشتی، ران بیمار در وضعیت خاصی قرار گرفته، به طوری که ران آسیب دیده به جلو آمده و به ران دیگر نزدیک می‌شود و کل اندام تحتانی به داخل می‌چرخد. همچنین کل اندام تحتانی حدود 2 تا 3 سانتی‌متر کوتاه‌تر می‌شود، به طوری که پاشنه‌ی پای آسیب دیده بالاتر از پاشنه‌ی پای سالم قرار می‌گیرد.

در دررفتگی جلویی، مفصل ران در حالت باز و چرخش خارجی قرار گرفته و ران طرف آسیب دیده از ران سالم دور می‌شود.

علل شایع

• تصادفات وسایل نقلیه

شایع‌ترین علت دررفتگی مفصل لگن هستند. دررفتگی اغلب زمانی اتفاق می‌افتد که زانو در زمان تصادف، به داشبورد برخورد می‌کند. این فشار ران را به سمت عقب هل می‌دهد که باعث خارج شدن سر استخوان ران از محل خود در لگن می‌شود.

• افتادن

سقوط از ارتفاع زیاد مثل نردبان هم می‌تواند باعث وارد آمدن ضرباتی شود که منجر به دررفتگی لگن شوند.

دررفتگی لگن اغلب با جراحات دیگر در ارتباط است مثل شکستگی لگن، پا، کمر و زانو. همچنین صدمات و ضربه‌هایی به شکم هم می‌تواند منجر به دررفتگی لگن شود.

• دررفتگی مادرزادی لگن

 این دررفتگی از بدو تولد وجود دارد که معمولا به علت تشکیل ناقص حفره استابولوم ایجاد می‌شود. در رفتگی مادرزادی سر استخوان ران اگر زود تشخیص داده شود، می‌تواند به راحتی درمان شود و در صورت تاخیر در تشخیص و درمان عوارض و معلولیت‌های جدی برای بیمار بوجود آورد که تا آخر عمر با وی خواهد بود. در زمان جنینی ممکن است حفره‌ی استابولوم گودی و شیب کافی را نداشته باشد و نتواند سر استخوان ران را به درستی در خود جای دهد. سر استخوان ران از حفره استابولوم خارج شده و در بیرون آن باقی می‌ماند.

عوارض احتمالی

دررفتگی لگن می‌تواند عوارض طولانی مدتی را به همراه داشته باشد، از جمله:

• آسیب به اعصاب

زمانی که فشار باعث خارج شدن استخوان ران ازمحل خود می‌شود، به خصوص در رفتگی پشتی، ممکن است اعصاب ناحیه‌ی لگن دچار کشیدگی و یا حتی پاره شدگی بشوند.

عصب سیاتیک که از کمر به سمت پشت پاها کشیده شده است، بیش از بقیه‌ی اعصاب در معرض خطر است. جراحت عصب سیاتیک ممکن است باعث ضعف در قسمت پایینی پا و همچنین ناتوانی در حرکت دادن زانوها بشود.

• مرگ بافت استخوانی (استئونکروزیز)

با در رفتگی لگن ممکن است عروق خونی هم تحت تأثیر قرار بگیرند. زمان که عروق خونی تغذیه کننده‌ی استخوان دچار اختلال شوند، استخوان ممکن است دچار مرگ شود. این بیماری دردناک می‌تواند در نهایت منجر به تخریب مفصل لگن و آرتروز شود.

• آرتروز

غضروف محافظت کننده از استخوان هم ممکن است براثر ضربه دچار آسیب شود که خطر ایجاد آرتروز مفصل لگن، افزایش می‌یابد. آرتروز ممکن است به جراحی‌هایی مثل تعویض مفصل لگن نیاز داشته باشد.

تشخیص

دررفتگی لگن یک فوریت پزشکی است. در زمان دررفتگی لگن از حرکت دادن مصدوم، باید خودداری شود و او را با پتو گرم نگه داشت.

در مواقعی که دررفتگی لگن، تنها صدمه به فرد باشد، پزشک می‌تواند به راحتی و با نگاه کردن به موقعیت پا، دررفتگی لگن را تشخیص دهد. از آنجا که معمولا دررفتگی لگن به همراه صدمات دیگری اتفاق می‌افتد، پزشک به طور کلی فرد را از لحاظ جسمانی معاینه خواهد کرد.

همچنین پزشک استفاده از روش‌های عکس برداری مثل اشعه‌ی ایکس یا ام آر آی را هم که نشان دهنده‌ی دررفتگی استخوان‌ها می‌باشد را برای تشخیص دقیق‌تر، توصیه خواهد کرد.

درمان

در صورتی که جراحات دیگری وجود نداشته باشد، پزشک بی‌حسی یا مسکن به مصدوم تزریق کرده و سپس به آرامی استخوان‌ها را به موقعیت صحیح خود برمی‌گرداند که به این عمل، جا انداختن می‌گویند.

در برخی موارد، جا انداختن باید در اتاق عمل و با بی‌هوشی عمومی انجام شود. در موارد نادر، بافت‌های نرم پاره شده و یا تکه‌های خرد شده‌ی استخوان، از بازگشت استخوان به محل اصلی خود و حفره‌ی لگن، جلوگیری می‌کنند. در این حالت، قبل از جا انداختن مفصل لگن،  جراحی برای خارج کردن بافت‌ها و تکه‌های استخوان اضافی لازم است.

به دنبال جا انداختن، جراح برای اطمینان ازاینکه استخوان‌ها در محل صحیح خود قرار گرفته‌اند، تصویربرداری با استفاده از اشعه‌ی ایکس و سی تی اسکن را هم نیاز خواهد داشت.