مدیریت بیماری
تصویربرداری با اشعه ایکس
تصویربرداری با استفاده از اشعه ایکس، یک روش تشخیصی سریع و بدون درد به منظور گرفتن تصاویری از ساختارهای درون بدن (رادیوگرافی) به خصوص استخوان‌ها می‌باشد. پرتوهای اشعه ایکس در هنگام عبور از بدن، بسته به چگالی ارگان‌های بدن، به میزان متفاوتی جذب می‌شوند. مواد متراکم مانند استخوان، در تصاویر گرفته شده با این روش سفید رنگ، هوای درون ریه‌ها، سیاه و چربی و ماهیچه‌ها به شکل سایه‌های خاکستری نمایش داده می‌شوند.
گاهی همراه با انجام تصویربرداری با استفاده از اشعه ایکس، یک ماده حاجب (ایجاد کننده تضاد رنگی) مانند ید یا باریم به بدن وارد می‌شود تا جزئیات بیشتری نمایش داده شود.
دلایل انجام روش
تصاویر گرفته شده با استفاده از این روش می‌تواند در موارد زیر به پزشک کمک کند:
- شکستگی و عفونت
در اکثر موارد، شکستگی‌ها و عفونت در استخوان‌ها و دندان‌ها در این تصاویر به طور واضح نشان داده می‌شوند. همچنین برای بررسی خرابی و حفره‌های دندان مورد استفاده قرار می‌گیرد.
- آرتروز (التهاب مفصل)
تصاویر گرفته شده با اشعه ایکس می‌تواند شواهدی از تورم و التهاب مفاصل به پزشک نشان دهد.
- پوکی استخوان
- درد شکم
- سرطان
این روش تصویربرداری در تشخیص انواع سرطان مانند سرطان ریه، سرطان استخوان، سرطان ریه (روش ماموگرافی) و … به پزشک کمک می‌کند.
- مشکلات قلبی مانند بزرگ شدن قلب یا انسداد عروق خونی
- مشکلات دستگاه گوارش
- هنگام بلع جسم خارجی توسط کودک یا بزرگسال
- بررسی علائم عفونت و بیماری‌های ریوی
آمادگی پیش از روش
روش‌های مختلف تصویربرداری با اشعه ایکس، به آمادگی‌های متفاوتی نیاز دارد که پزشک یا پرستار این موارد را به بیمار خواهد گفت. به طور کلی، از بیمار خواسته می‌شود جواهرات، عینک و اشیاء فلزی هنگام تصویربرداری همراه نداشته باشد و ترجیحا لباس راحت بپوشد.
همچنین قبل از انجام برخی روش‌ها، مایعی به نام ماده‌ی حاجب (جهت ایجاد وضوح بیشتر تصاویر) به بیمار داده می‌شود.
خطرات و عوارض احتمالی
به طور کلی، با وجود احتمال جهش‌های سلولی با قرار گرفتن در معرض اشعه، فواید انجام این روش بیشتر از خطرات آن است. البته میزان اشعه بستگی به ناحیه مورد بررسی و سن بیمار خواهد داشت زیرا کودکان نسبت به بزرگسالان حساس‌تر هستند.
با این حال در صورتی که باردار هستید یا حتی احتمال می‌دهید که باردار باشید، به پزشک اطلاع دهید. در برخی افراد تزریق ماده حاجب می‌تواند باعث عوارض جانبی مانند موارد زیر شود:
- احساس گرما یا برافروختگی
- احساس طعم فلز در دهان
- گیجی و سبکی سر
- حالت تهوع
- خارش
به ندرت ممکن است واکنش‌های شدیدی مانند افت شدید فشارخون، شوک حساسیتی یا ایست قلبی هم رخ دهد.
نحوه انجام روش
این روش می‌تواند در مطب پزشک، دندانپزشک، اورژانس، بیمارستان و یا هر جای دیگری که دستگاه تصویربرداری با اشعه ایکس در دسترس باشد، انجام شود. به منظور انجام این روش، یک کارشناس به بیمار در قرار گرفتن در موقعیت مناسب (دراز کش یا ایستاده یا نشسته) کمک می‌کند. دستگاه، تشعشعات را به محل مورد نظر از بدن می‌فرستد و تصاویر تهیه شده توسط دستگاه به مانیتور منتقل می‌شوند. تصویربرداری ممکن است فقط چند دقیقه طول بکشد البته گاهی در برخی روش‌ها ممکن است طولانی‌تر باشد.
در مورد کودکان ممکن است نیاز باشد تا از محدودیت‌هایی برای ثابت نگه داشتن وی استفاده شود. ممکن است به والدین اجازه داده شود تا در طول انجام تصویربرداری در کنار فرزند خود بماند ولی از یک پوشش محافظ استفاده کند.
نتایج قابل انتظار
پس از تصویربرداری با اشعه ایکس، می‌توان کارها و فعالیت‌های روزمره را از سر گرفت. معمولا اشعه ایکس معمولی عوارض جانبی ندارد. با این حال، در صورتی که ماده حاجب تزریق شده است، توصیه می‌شود مایعات زیادی نوشیده شود تا این ماده زودتر از بدن خارج گردد. در صورت احساس درد، تورم یا قرمزی در محل تزریق به پزشک اطلاع دهید.
تصاویر تهیه شده در عرض چند دقیقه روی نمایشگر پزشک قابل مشاهده است که پزشک پس از بررسی تصاویر، نتیجه را اعلام خواهد کرد.
