نفروپاتی غشایی زمانی رخ می‌دهد که رگ‌های خونی کوچک در کلیه (گلومرول)، که خون را فیلتر می‌کنند و باعث پاک شدن مواد زائد از خون می‌شود، ملتهب شوند. در نتیجه پروتئین از رگ‌های آسیب دیده نشت کرده و وارد ادرار می‌شود. برای بسیاری از بیماران از دست دادن این پروتئین‌ها باعث بروز علائمی می‌شود که نفروپاتی غشائی نامیده می‌شوند.

در موارد خفیف، نفروپاتی غشائی به خودی خود و بدون نیاز به درمان بهبود پیدا می‌کند. با افزایش نشت پروتئین، خطر آسیب‌های کلیوی بلند مدت افزایش می‌یابد. در بعضی از مبتلایان، این بیماری منجر به نارسایی کلیه می‌شود. درمان قطعی برای نفروپاتی غشائی وجود ندارد، اما درمان موفق آن می‌تواند به شکل موثر جلوی نشت پروتئین را بگیرد.

علائم و نشانه‌ها

نفروپاتی غشایی معمولا به تدریج پیشروی می‌کند، بنابراین ممکن است فرد بیمار تا مدت‌ها متوجه هیچ مشکلی نشود. از دست دادن پروتئین خون باعث ورم پاها، مچ پاها و افزایش وزن می‌شود که به دلیل تجمع مایعات بروز می‌کند. برخی افراد از همان ابتدا دچار التهاب‌های شدید می‌شوند و برخی نیز تا زمانی که دچار مشکلات کلیوی شدید نشوند، علائمی نشان نمی‌دهند.

نشانه های نفروپاتی غشائی عبارتند از:

• ورم در پاها
• افزایش وزن
• کم شدن اشتها
• کف در ادرار
• بالا رفتن چربی خون
• افزایش سطح پروتئین در ادرار
• کاهش پروتئین خون، به ویژه پروتئین آلبومین
• خستگی شدید

علل شایع

در اکثر موارد در نفروپاتی غشایی شواهدی از فعالیت‌های خودایمنی می‌توان یافت. گاهی سیستم ایمنی بدن برخی بافت های بدن را به اشتباه به عنوان یک بافت خارجی در نظر می‌گیرد و آن‌ها را با آنتی بادی مورد حمله قرار می‌دهد. این آنتی بادی‌ها می‌توانند به سیستم تصفیه بدن (گلومرول) آسیب برسانند.
گاهی اوقات عوامل دیگری باعث بروز نفروپاتی غشایی می‌شوند، از جمله:

• بیماری‌های خودایمنی، مانند لوپوس اریتماتوی
• عفونت با هپاتیت بی (B)، هپاتیت سی (C) و یا سفلیس
• برخی داروها، مانند نمک طلا و داروهای ضد التهابی غیراستروئیدی
• تومورهای سرطانی یا سرطان خون
  نفروپاتی غشایی ممکن است همراه با سایر بیماری‌های کلیوی، مانند نفروپاتی دیابتی و گلومرولونفریت پیشرونده بروز کند.

عوامل تشدید کننده خطر

عواملی که خطر بروز نفروپاتی غشائی را افزایش می‌دهند، عبارتند از:

• بروز شرایطی که می‌تواند به کلیه‌ها آسیب برساند. برخی بیماری‌ها و شرایط، مانند لوپوس و دیگر بیماری‌های خودایمنی، خطر بروز نفروپاتی غشائی را افزایش می‌دهند.
• مصرف برخی داروهای خاص. داروهایی مانند ضدالتهاب‌های غیر استروئیدی و نمک‌های طلا باعث بروز نفروپاتی غشایی می‌شوند.
• قرار گرفتن در معرض برخی عفونت‌ها. عفونت هایی که احتمال بروز نفروپاتی غشایی را افزایش می‌دهند، عبارتند از هپاتیت بی (B)، هپاتیت سی (C) و سفلیس.
• زمینه ژنتیکی. برخی عوامل ژنتیکی احتمال بروز نفروپاتی غشایی را افزایش می‌دهند.

با وجود شرایط زیر در صورت ابتلا به بیماری نفروپاتی غشایی طی پنج سال آینده، به میزان کمی در معرض خطر ابتلا به بیماری‌های پیشرفته کلیوی خواهید بود:

• سطح پروتئین ادرار به مدت 6 ماه کمتر از 4 گرم در روز باشد.
• سطح کراتینین خون به مدت 6 ماه در سطح طبیعی باقی بماند.
  اگر در معرض ابتلا به بیماری‌های پیشرفته کلیوی باشید، درمان نفروپاتی غشایی با اقدامات زیر آغاز می‌شود:
• کنترل فشار خون
• کاهش ورم با قرص‌های مدر (دیورتیک ها) که به حذف سدیم و آب از خون کمک می‌کنند.
• کنترل سطح کلسترول
• کاهش خطر بروز لخته‌های خون با استفاده از داروهای ضد انعقاد
• کاهش میزان نمک در رژیم غذایی

بیش از 30 درصد افراد مبتلا به نفروپاتی غشایی، طی 5 سال بعد از ابتلا به بیماری بدون نیاز به درمان رفع کامل علائم را مشاهده خواهند کرد و 25 تا 40 درصد نیز بهبود نسبی خواهند داشت. پزشکان اغلب در مراحل اولیه بیماری که امید به بهبود آن زیاد است، از تجویز داروهای قوی و دارای عوارض بالقوه اجتناب می‌کنند.

خطر متوسط یا بالا در مقابل ابتلا به بیماری‌های پیشرفته کلیوی

زمانی که میزان پروتئین در ادرار افزایش می‌یابد، پزشک درمان های فشرده تری آغاز می‌کند. هر چه سطح پروتئین موجود در ادرار بالاتر رود، سلامت فرد بیشتر در معرض خطر قرار می‌گیرد.

• خطر متوسط. اگر در طی 6 ماه سطح پروتئین در ادرار بین 4 تا 8 گرم در روز باشد و میزان کراتینین خون طبیعی یا نزدیک به طبیعی باشد، فرد در معرض خطر ابتلا به بیماری‌های پیشرفته کلیوی می‌باشد، البته این خطر شدید نیست و متوسط می‌باشد. حدود نیمی از افرادی که دارای این علائم هستند، طی 5 سال علائم جدی از بیماری‌های کلیوی نشان می‌دهند.
• خطر بالا. اگر طی 3 ماه سطح پروتئین در ادرار به طور مداوم بالاتر از 8 گرم در روز باشد و عملکرد کلیه به حالت طبیعی خود نباشد، فرد به شدت در معرض خطر ابتلا به بیماری‌های پیشرفته کلیوی خواهد بود. از هر 4 فرد دارای این علائم 3 نفر آن‌ها طی 5 سال به بیماری‌های پیشرفته کلیوی مبتلا می‌شوند.

برای افرادی که در معرض خطر متوسط یا بالای ابتلا به بیماری‌های کلیوی هستند، درمان نفروپاتی غشایی شامل موارد زیر می‌شود:

• داروهایی برای مهار کردن سیستم ایمنی. اگر سطح پروتئین در خون و ادرار به طور مداوم بدتر از قبل شود، پزشک از دارو و شیمی‌درمانی برای مهار کردن سیستم ایمنی استفاده خواهد کرد. اگر انجام شیمی‌درمانی بر روی فرد بیمار امکان پذیر نباشد، دارویی به نام مهار کننده کلسینورین تجویز خواهد شد.
  این داروها به طور موثر سطح پروتئین موجود در ادرار را کاهش می‌دهند و از بروز نارسایی کلیوی پیشگیری می‌کنند. اما این داروها دارای عوارض جانبی می‌باشند و برای همه بیماران موثر نمی‌باشد. در بسیاری از بیماران پس از اتمام درمان علائم مجددا شروع می‌شوند. برخی عوارض مربوط به داروهای شیمی‌درمانی (مانند سرطان مثانه، سرطان خون و ناباروری) سال‌ها پس از مصرف دارو بروز می‌کنند.
• سایر داروهای مهارکننده سیستم ایمنی

عوارض احتمالی

پیامدهای ناشی از نفروپاتی غشایی عبارتند از:

• کلسترول (چربی خون) بالا. سطح کلسترول و تری گلیسرید اغلب در افراد مبتلا به نفروپاتی غشایی بالاست که خطر ابتلا به بیماری قلبی را به شدت افزایش می‌دهند.
• لخته‌های خون. با پروتئینوری (دفع پروتئین در ادرار) ممکن است پروتئین‌هایی را از دست بدهید که از لخته شدن خون جلوگیری می‌کنند. این امر باعث افزایش لخته‌های خونی در عروق می‌شود یا احتمال تشکیل لخته‌های خونی که به سمت ریه‌ها حرکت می‌کنند، افزایش می‌یابد.
• فشارخون بالا. تجمع مواد زائد در خون (اورمی) و احتباس نمک می‌تواند منجر به بالا رفتن فشار خون شود.
• عفونت. زمانی که پروتئینوری باعث می‌شود پروتئین های سیستم ایمنی (آنتی بادی ها) خود را از دست بدهید، در مقابل ابتلا به عفونت حساس‌تر خواهید شد. این پروتئین‌ها از شما در مقابل عفونت‌ها محافظت می‌کنند.
• سندروم نفروتیک. بالا رفتن سطح پروتئین در ادرار، کاهش سطح پروتئین در خون، کلسترول بالا و تورم پلک‌ها، پاها و شکم منجر به بروز سندروم نفروتیک می‌شود.
• نارسایی حاد کلیوی. در موارد آسیب شدید به بخش تصفیه در کلیه (گلومرول)، مواد زائد در خون به سرعت افزایش می‌یابد. در این شرایط برای حذف مایعات اضافی و مواد زائد از خون دیالیز لازم خواهد بود.
• بیماری مزمن کلیوی. به مرور زمان کلیه‌ها عملکرد خود را از دست می‌دهند که در این شرایط دیالیز یا حتی پیوند کلیه لازم خواهد بود.

تشخیص

برای تشخیص نفروپاتی غشایی پزشک با بررسی دقیق سابقه پزشکی و معاینه جسمی کار خود را آغاز می‌کند. به علاوه برای تشخیص علت بروز بیماری و تعیین چگونگی عملکرد کلیه‌ها، پزشک اقداماتی را بر روی بیمار انجام خواهد داد. که عبارتند از :

آزمایش ادرار. در این آزمایش نمونه‌ای از ادرار مورد بررسی قرار گرفته و میزان پروتئین موجود در آن تعیین می‌شود.

آزمایش خون. در این آزمایش پزشک سطح کلسترول و تری گلیسرید را در خون بررسی می‌کند. به علاوه با آزمایش کراتینین در خون عملکرد کلیه مورد بررسی قرار می‌گیرد. آزمایش قند و هموگلوبین گلیکوزیله در خون که به صورت ناشتا انجام می‌شود، برای تعیین بیماری دیابت می‌باشد. دیگر آزمایشات خون بیماری‌های خودایمنی یا عفونت با ویروس‌ها را نشان می‌دهد، مانند ویروس هپاتیت بی (B) و هپاتیت سی (C).

اندازه‌گیری میزان فیلتراسیون گلومرولی (GFR). که سطح عملکرد کلیه را تخمین می‌زند و در تعیین مرحله بیماری کلیوی به پزشک کمک می‌کند.

آزمایش آنتی بادی ضد هسته (ANA). در این آزمایش نمونه ای از خون مورد آزمایش قرار می‌گیرد تا وجود آنتی بادی‌های ضد هسته در آن بررسی شود. این آنتی بادی‌ها به بافت‌های بدن حمله می‌کنند. وجود سطح بالای آنتی بادی ضد هسته در خون نشان دهنده وجود بیماری خود ایمنی می باشد.

آزمایشات تصویری. سونوگرافی یا توموگرافی، سی تی اسکن، این امکان را برای پزشک فراهم می‌آورد تا ساختار کلیه‌ها و دستگاه ادراری بیمار را مورد بررسی قرار دهد.

نمونه ‌برداری کلیه. در این روش پزشک بخش کوچکی از کلیه را برمی‌دارد تا زیر میکروسکوپ مورد بررسی قرار داده و نوع بیماری کلیوی را تشخیص دهد. نمونه برداری کلیه میزان آسیب وارد شده به کلیه و اثر بخشی درمان را نیز مشخص می‌کند.
در برخی موارد نفروپاتی غشایی بدون هیچ علائمی رخ می‌دهد و بیماری ممکن است طی آزمایش معمول ادرار و مشاهده پروتئین در ادرار تشخیص داده شود.

درمان

درمان نفروپاتی غشایی بیشتر بر روی کشف علت بیماری و بهبود علائم آن تمرکز دارد و درمان خاصی برای این بیماری وجود ندارد.
در مواردی که نفروپاتی غشایی به دلیل مصرف داروی خاص یا یک بیماری دیگر بروز می‌کند (مانند تومورهای سرطانی) قطع مصرف داروی عامل یا کنترل بیماری معمولا به بهبود شرایط نفروپاتی غشایی کمک می‌کند.