مدیریت بیماری
شکستگی استخوان ترقوه
شکستگی استخوان ترقوه یک آسیب شایع، به خصوص در کودکان و نوجوانان است. ترقوه، قسمت بالای استخوان قفسهی سینه را به سطح شانه متصل میکند. علت شایع شکستگی ترقوه عبارتست از افتادنها، صدمات ورزشی و جراحات حاصل از تصادف. شکستگی استخوان ترقوهی نوزاد گاهی ممکن است در حین فرایند زایمان رخ دهد.
برای درمان این عارضه، باید به سرعت به مراکز درمانی مراجعه شود. در اکثر موارد با استفاده از یخ، مسکنها، فیزیوتراپی یا بستن، این مشکل بهبود مییابد اما در موارد پیچیدهتر ممکن است برای قرار دادن استخوان شکسته در محل خود نیاز به جراحی باشد. در این روش با استفاده از ایمپلنت یا پیچ و پلاک، استخوانها را به هم متصل میکنند.
علائم و نشانهها
برخی علائم و نشانهها شکستگی استخوان ترقوه عبارتند از:
- دردی که با حرکات شانه بدتر میشود.
- تورم
- حساسیت
- کبودی
- ایجاد برآمدگی در نزدیکی شانه
- صدای ترک خوردگی زمانی که شانهی خود را حرکت میدهید.
- در نوزادان اغلب به مدت چند روز بعد از تولد بازوی خود را حرکت نمیدهند.
علل شایع
علل شایع شکستگی استخوان ترقوه عبارتند از:
- افتادنها، مثل افتادن بر روی شانه یا روی دست
- صدمات ورزشی، مثل برخورد مستقیم شانه با زمین یا رینگ
- صدمات وسایل نقلیه، مثل تصادفات اتومبیل، موتورسیکلت یا دوچرخه
- صدمات زمان زایمان، عبور از کانال زایمان ممکن است باعث شکستگی شود.
عوامل تشدید کننده خطر
استخوان ترقوه، تا 20 سالگی هنوز به طور کامل محکم نشده است. به همین علت، کودکان و نوجوانان در خطر بیشتری برای شکستگی ترقوه هستند. این خطر بعد از 20 سالگی کاهش مییابد اما سپس این خطر با رسیدن به سنین پیری، به دلیل کاهش قدرت استخوان، دوباره افزایش مییابد.
عوارض احتمالی
در اکثر موارد این شکستگی بدون مشکل خاصی درمان میشود. عوارض شکستگی ترقوه عبارتند از:
- آسیب عصب و عروق خونی
انتهای تیز شدهی استخوان شکسته شدهی ترقوه ممکن است به عروق خونی و اعصاب این ناحیه آسیب بزند.
- روند ضعیف بهبودی
در موارد شدید شکستگی ترقوه، بهبودی ممکن است به کندی صورت گیرد و یا حتی کامل نشود. جوش خوردن ضعیف استخوانها در حین بهبودی میتواند باعث کوتاه شدن استخوان شود.
- ایجاد برآمدگی در استخوان
در حین بهبودی و جوش خوردن استخوانها، در محلی که استخوانها به یکدیگر متصل میشوند، یک برآمدگی ایجاد میشود. این برآمدگی به سادگی قابل رویت است زیرا پوست را میبندد. اکثر این برآمدگیها با گذشت زمان از بین میروند اما برخی از آنها دائمیاند.
- آرتروز
شکستگیهایی که مفصل متصل کنندهی شانه به استخوان قفسهی سینه را تحت تأثیر قرار میدهد، ممکن است خطر ایجاد آرتروز در این مفصل را افزایش دهد.
تشخیص
در حین معاینهی جسمانی، پزشک وضعیت نواحی اطراف ترقوه را از نظر حساسیت، تورم، تغییر شکل یا زخم باز بررسی میکند. همچنین ممکن است از عکس برداری با اشعهی ایکس برای تعیین وسعت شکستگی، موقعیت دقیق شکستگی و احتمال آسیب مفاصل، استفاده شود. پزشک همچنین ممکن است از سی تی اسکن برای دریافت تصاویر دقیقتر از محل آسیب استفاده کند.
درمان
محدود کردن حرکات استخوان شکسته شده، برای بهبودی ضروری میباشد. به منظور بیحرکت کردن استخوان ترقوه احتمالا نیاز به استفاده از آتل مخصوص است.
جوش خوردن استخوان معمولا بین 3 تا 6 هفته برای کودکان و 6 تا 12 هفته برای بزرگسالان طول میکشد. در مورد نوزادان معمولا فقط از داروهای کنترل درد و مراقبت استفاده میشود.
- دارو
به منظور کاهش درد و التهاب، پزشک استفاده از داروهای بدون نیاز به نسخه را توصیه خواهد کرد. اگر درد شدید باشد، ممکن است داروهای قویتری را برای کنترل درد تجویز کند.
- روشهای درمانی
بازتوانی بعد از درمان آغاز میشود. در اکثر موارد حرکت دادن شانه به آرامی برای جلوگیری از سفتی استخوان موثر خواهد بود. پس از بهبودی استخوان، پزشک ممکن است درمانهای اضافی مثل فیزیوتراپی را هم برای بازگرداندن قدرت عضله، حرکت مفصل و انعطافپذیری، توصیه کند.
- جراحی
اگر استخوان شکسته شده از پوست بیرون زده باشد، نیاز به عمل جراحی است. در این روش معمولا یک وسیلهی ثابت کننده مثل پیچ یا پلاک برای نگه داشتن استخوان در محل مناسب خود در حین بهبودی، موردنیاز است. از عوارض این جراحی میتوان به احتمال عفونت و یا بهبود نیافتن استخوان اشاره کرد.
نکاتی که لازم است پس از ترخیص از بیمارستان و بازگشت به منزل رعایت نمائید.
- جهت پیشگیری از یبوست از رژیم پرفیبر مانند میوهها، سبزیجات و مایعات فراوان استفاده کنید.
- مصرف سبزيجات و مركبات و آب ميوههای تازه حاوی ويتامين سی، میتواند به بهبود سريعتر زخم كمك كند.
- پس از ایجاد شکستگی در ترقوه، مهم است که بازو را بدون حرکت نگاه داشت. با تجویز پزشک میتوان این کار را به کمک شکسته بند و یا یک باند انجام داد. این کار به کاهش درد و نگه داری استخوان در محل صحیح خود در طول بهبودی، کمک میکند.
- سعی کنید پوشش نگهدارندهی شانه و بازو را همانطور که پزشک گفته است استفاده کنید و زمانی که برای استحمام آن را باز کردید، از حرکاتی که باعث درد یا فشار میشوند، اجتناب کنید.
- برنامه ورزشی به قدرت گرفتن شانه و حرکت آن کمک میکند از انجام ورزشهای شدید بدنی اجتناب کنید.
- از بلند کردن اجسام سنگین با دست جراحی شده اجتناب کنید.
- به منظور کاهش درد و تورم، هر بار به مدت 10 تا 20 دقیقه کیسه یخ روی استخوان ترقوه قرار دهید.
- داروهای مسکن و ضد التهاب را طبق دستور پزشک و در فواصل منظم مصرف کنید و از قطع دارو بدون اجازه پزشک خودداری کنید.
- حتماً به طور منظم طبق دستور پزشک خود از مسکن مناسب استفاده کنید. معمولا به همراه آنها داروی معده (برای جلوگیری از زخم معده) هم تجویز میشود. این دردها اوایل بیشتر بوده و کم کم از بین خواهد رفت.
- از رانندگی در هفتههای اول بعد از جراحی اجتناب کنید. با اجازه پزشک رانندگی کنید.
- برای راحتی بیشتر در هنگام خواب، زیر بغلتان بالش قرار دهید.
- طاق باز خوابیدن ممکن است باعث آسیب به شانه شما شود.
- بعد از این بیحرکتی باید تحت نظر پزشک ارتوپد و یک فیزیوتراپیست نرمشهای خاصی را برای افزایش دامنه حرکت شانه و افزایش قدرت عضلات اطراف شانه انجام دهید. بدست آوردن دامنه حرکت و قدرت عضلانی مناسب بعد از جراحی معمولا به ۶-۴ ماه زمان نیاز دارد.
در صورت مشاهده علائم زیر به بیمارستان یا پزشک مراجعه کنید
- عدم توانایی در حرکت دادن انگشتان، بیحسی یا سرد شدن دست
- عدم توانایی در حرکت دادن بازو
- بروز علائم عفونت مانند تب، قرمزی یا ترشح چرک
- عدم بهبود و توانایی حرکت دادن بازو
- سایر موارد نگران کننده و یا اورژانسی