مدیریت بیماری
واریکوسل
واریکوسل بزرگ شدن و پیچخوردگی سیاهرگها در کیسه بیرونی پوست بیضهها میباشد. واریکوسل همانند یک رگ واریس است که ممکن است در پای خود مشاهده کنید.
واریکوسل یک علت شایع تولید کم و بیکیفیت اسپرم است که میتواند باعث ناباروری شود. اگرچه همه واریکوسلها بر تولید اسپرم اثر نمیگذارند. واریکوسلها همچنین میتوانند باعث رشد نکردن بیضهها یا جمع شدن بیضهها شوند.
اکثر واریکوسلها درطول زمان رشد میکنند. خوشبختانه، بیشتر واریکوسلها به راحتی قابل تشخیصاند و ممکن است به درمان نیاز نباشد. اگر واریکوسل باعث بروز علائم شد میتواند با جراحی خارج شود.
علائم و نشانهها
واریکوسل اغلب هیچ نشانه و علائمی ایجاد نمیکند. به ندرت، ممکن است باعث درد شود. درد:
- میتواند از ناراحتی تیز و شدید تا خسته کننده باشد.
- با ایستادن یا زورورزی بیشتر شود (مخصوصا در طولانی مدت).
- در طول یک روز بدتر شود.
- هنگامی که روی کمر دراز کشیدهاید آرام شود.
- باروری را دچار نقص کند.
با گذشت زمان واریکوسل ممکن است بزرگتر و جدیتر شود و ممکن است باعث ایجاد یک بیضه متورم، به خصوص در سمت چپ شود.
علل شایع
مشخص نیست که چرا واریکوسل ایجاد میشود.
هرچند که بسیاری از متخصصان معتقدند که واریکوسل هنگامی ایجاد میشود که دریچههای درون سیاهرگها از جریان صحیح خون جلوگیری میکنند و باعث گشاد شدن سیاهرگها میشود. که ممکن است باعث آسیب به بیضه و در نتیجه بدتر شدن باروری شود.
واریکوسل اغلب در دوران بلوغ ایجاد میشوند. واریکوسل معمولا در کیسه بیضه سمت چپ ایجاد میشود که به احتمال زیاد به خاطر موقعیت ورید بیضه سمت چپ میباشد.
عوامل تشدید کننده خطر
به نظر نمیرسد عامل خطر برجستهای برای ایجاد واریکوسل وجود داشته باشد.
عوارض احتمالی
- انقباض بیضه آسیب دیده
توده بیضه شامل لولههای تولید اسپرم میباشد. زمانی که واریکوسل ایجاد میشود، بیضه کوچک و نرم میشود. دلیل کوچک شدن بیضه واضح نیست اما عملکرد بد دریچهها باعث میشود که خون درون رگها جمع شود که میتواند موجب افزایش فشار در سیاهرگها و قرارگرفتن در معرض سموم در خون شود که ممکن است موجب آسیب بیضهای شود.
- ناباروری
واریکوسل ممکن است دمای موضعی در حوالی بیضه را بیش از حد بالا ببرد که بر روی تولید، حرکت و عملکرد اسپرم اثر میگذارد.
تشخیص
پزشک معاینه بالینی انجام خواهد داد که ممکن است در اطراف بیضه یک حجم اضافه شبیه یک کیسه کرم احساس شود که اگر به اندازه کافی بزرگ باشد، پزشکتان آن را احساس خواهد کرد. اگر واریکوسل کوچکتری دارید ممکن است پزشک از شما بخواهد بایستید، یک نفس عمیق بکشید و نفستان را نگه دارید. این به پزشک شما کمک میکند تا بزرگ شدن غیرعادی وریدها را تشخیص دهد.
اگر معاینه بالینی غیرقطعی باشد، ممکن است پزشک سونوگرافی را توصیه کند. این روش، که از امواج صوتی با فرکانس بالا برای ایجاد تصاویر از ساختار درون بدنتان استفاده میکند، ممکن است برای اطمینان دادن که دلیل دیگری برای علائم شما وجود ندارد استفاده شود.
درمان
درمان واریکوسل شاید لازم نباشد. بسیاری از مردان مبتلا به واریکوسل میتوانند بدون هیچ درمانی پدر شوند. هرچند، اگر واریکوسل باعث درد، عدم رشد بیضهای یا ناباروری شود، ممکن است تصمیم به درمان و جراحی گرفته شود.
هدف از جراحی اتمام آسیبهای وریدی و هدایت دوباره خون به شکل طبیعی به رگها میباشد. در مواردی از ناباروری مردانه، درمان واریکوسل ممکن است ناباروری را بهبود دهد یا درمان کند یا کیفیت اسپرم را بهبود بخشد.
درمان واریکوسل در نوجوانی باعث بهبود عدم رشد بیضهای، درد یا نتایج غیرعادی آنالیز منی میشود.
درمان واریکوسل با برخی از خطرات در ارتباط است از جمله:
- افزایش مایع اطراف بیضهها
- بازگشت واریکوسل
- عفونت
- آسیب به شریانها (سرخرگها)
روشهای درمانی شامل
جراحی باز
این درمان معمولا در حالت سرپایی انجام میشود، در زمان عمل بیهوشی عمومی یا موضعی استفاده میشود. معمولا، جراح شما ورید را از میان کشالهتان عبور میدهد اما این امکان هم وجود دارد که یک شکاف در شکم یا زیر کشاله رانتان ایجاد کند.
پیشرفتهای درمان واریکوسل منجر به کاهش عوارض بعد از عمل شده است. یکی از این پیشرفتها استفاده از میکروسکوپ جراحی است که جراح را در مشاهده بهتر ناحیه درمانی در حین جراحی توانمند میسازد. پیشرفت دیگر استفاده از سونوگرافی است که به هدایت عملیات کمک میکند. بعد از 2 روز بدون احساس ناراحتی میتوانید بر فعالیتهای معمولی برگردید. همچنین میتوانید بعد از دو هفته به فعالیتهایی همانند ورزش برگردید.
درد عمل ملایم است اما برای چند روز یا چند هفته طول میکشد. پزشکتان ممکن است برای مدت محدودی بعد از عمل برایتان داروی مسکن تجویز کند سپس به شما مسکنهایی شبیه استامینوفن یا ایبوپروفن را برای شما توصیه کند تا دردتان را تسکین دهد.
پزشک ممکن است توصیه کند که برای مدتی با همسر خود نزدیکی نداشته باشید. معمولا چندین ماه بعد از جراحی طول میکشد تا در کیفیت اسپرم بهبود مشاهده شود. ایجاد اسپرم جدید تقریبا سه ماه به طول میانجامد.
جراحی لاپاروسکوپی
جراح یک شکاف کوچک در شکم شما ایجاد کرده و یک ابزار کوچک را از میان شکاف عبور دهد تا واریکوسل را ترمیم کند. این عمل به بیهوشی عمومی نیاز دارد.
لخته سازی زیرپوستی
یک رادیولوژیست یک لوله را وارد ورید کشاله ران میکند و با وارد کردن ابزارهایی از میان لوله، ورید بزرگ را در نمایشگر میبیند. پزشک فنرها یا یک محلولی که باعث ایجاد لخته در سیاهرگهای بیضه میشود را میفرستد که جریان خون را مختل کرده و واریکوسل را ترمیم میکند. بعد از لخته سازی، شما بعد از دو روز میتوانید به کار برگردید و پس از ده روز شروع به ورزش کنید.
در صورت بستری شدن در بیمارستان نکات زیر را رعایت نمائید.
- شب قبل از عمل شام سوپ میل کرده و از نیمه شب ناشتا باشید.
- در صورت داشتن آرایش و لاک ناخن آن را پاک کنید.
- موهای موضع عمل، قبل از عمل باید تراشیده شود.
- قبل از انتقال به اتاق عمل، مثانه (ادرار) را تخلیه نمایید.
- قبل از رفتن به اتاق عمل زیور آلات، اجسام فلزی، دندان مصنوعی و غیره را باید از خود دور کنید.
- کلیه لباسهای خود (لباس زیر، جوراب و …) را در آورید و لباس مخصوص اتاق عمل بپوشید.
- در صورت داشتن سابقه بیماری و سابقه حساسیت (دارویی، غذایی) پرستار و پزشک معالج را در جریان امر قرار دهید.
- در صورتی که بیماری خاصی دارید و تحت درمان هستید، به پزشک و پرستار خود اطلاع دهید زیرا ممکن است نیاز باشد داروهای شما قطع و داروهای جدید جایگزین شود.
- قبل از رفتن به اتاق عمل به شما سرم وصل میشود.
- بیحرکتی پس از عمل میتواند باعث رکود خون در پاها و افزایش احتمال عفونت ریهها گردد، لذا ورزشهای تنفسی (تنفس عمیق و سرفه) و چرخش پا را بلافاصله پس از عمل انجام دهید.
- در صورت هوشیاری کامل و عدم وجود مشکلات گوارشی مانند تهوع و استفراغ، رژیم مایعات را طبق دستور پزشک شروع کرده و در صورت عدم تحمل (حالت تهوع و استفراغ) به پرستار اطلاع دهید.
- در صورت تحمل به تدریج با نظر پزشک میتوانید از سایر مواد غذایی استفاده کنید.
- برای خروج از بستر، ابتدا مدتی در لبه تخت نشسته و پاها را آویزان نمائید، در صورت نداشتن سرگیجه، تاری دید و … با کمک تیم مراقبتی راه بروید.
- تا 24 ساعت اول بعد از عمل فعالیت محدود داشته و فقط در موارد ضروری (مثلاً برای رفتن به دستشویی) از جای خود حرکت کنید.
- بلافاصله بعد از عمل تاچند ساعت به طور متناوب روی ناحیه عمل یخ بگذارید.
- تغییر رنگ کم و التهاب سطحی یا بی رنگ شدن اسکروتوم بعد از عمل موقتی است.
- درد و سوزش و خارش مختصر در ناحیه عمل جراحی طبیعی بوده و با استفاده از مسکن درد کاهش پیدا میکند.
- داروها طبق دستور پزشک، در زمان و فواصل معین توسط پرستار تجویز میشود.
نکاتی که لازم است پس از ترخیص از بیمارستان و بازگشت به منزل رعایت نمائید.
- هیچ محدودیت غذایی وجود ندارد، بهتر است از رژیم غذایی سرشار از پروتئین و ویتامین استفاده کنید.
- از خوردن غذاهایی که باعث ایجاد یبوست میشود جداً خودداری کنید.
- 2 تا 3 روز پس از عمل میتوانید به فعالیتهای عادی خود برگردید.
- طی یک تا دو هفتۀ اول بعد از عمل باید از انجام کارهای سنگین خودداری کنید ولی پس از آن ورزش و فعالیت سنگین موجب عود واریکوسل نمیشود و بلامانع است.
- میتوانید به فعالیتهای معمولی روزمره غیرسنگین که احساس میکنید از پس آن بر میآیید بپردازید. اگر فعالیتی موجب ناراحتی شما شد باید قطع شود.
- تورم و کبودی و التهاب مختصر در طول محل برش جراحی طبیعی بوده و ممکن است بین 8-6 ماه باقی بماند و نیاز به اقدام خاصی نیست.
- نوارهای چسب زیر محل عمل به مدت 7 الی 10 روز باید در محل باشند.
- 48 ساعت پس از جراحی میتوانید حمام کنید و خود را بشویید. هنگام حمام کردن، پانسمان را برداشته و بعد از آن یک پانسمان مختصر و تمیز در محل جراحی بگذارید.
- برای راحتی بیشتر بعد از عمل لباس زیر نخی بپوشید.
- جهت تسکین درد از داروهای ضد درد طبق تجویز پزشک مصرف کنید.
- در صورت تجویز آنتی بیوتیک طبق دستور پزشک، در فواصل معین و یک دوره کامل مصرف کنید.
- جهت کشیدن بخیهها 10-7 روز پس از عمل به پزشک معالج مراجعه کنید.
- 7 تا 10 روز بعد از عمل جراحی و پس از ترمیم زخم ناشی از عمل جراحی، انجام فعالیت جنسی بلامانع است.
- طبق دستور پزشک آزمایش اسپرم 3 ماه بعد از عمل انجام گردد.
در صورت مشاهده موارد زیر به بیمارستان و یا پزشک مراجعه کنید
- گرم، متورم، قرمز و دردناک شدن محل جراحی
- خروج مقدار قابل توجهی مایع از محل برش جراحی
- تب و لرز
- سایر موارد نگران کننده و یا اورژانسی