پرولاپس (افتادگی) لگنی، نوعی اختلال کف لگن است که می‌تواند بر بسیاری از زنان تأثیر بگذارد. در واقع، حدود یک سوم زنان تحت تأثیر پرولاپس یا شرایط مشابه در طی عمرشان قرار دارند.

“کف لگن” حاوی یک گروه از عضلات است که این عضلات و بافت اطراف آن‌ها قسمت‌های لگنی را در محل نگهداری می‌کنند. این قسمت‌ها شامل مثانه، رحم، واژن، روده کوچک و راست روده هستند.

گاهی این عضلات و بافت‌ها مشکلاتی ایجاد می‌کنند. بعضی از زنان پس از زایمان اختلالات کف لگن را تجربه می‌کنند. و با افزایش سن زنان، افتادگی قسمت‌های لگن و سایر اختلالات کف لگن بیشتر شیوع پیدا می‌کند.

وقتی اختلالات کف لگن ایجاد می‌شود، یک یا چند عضو لگنی ممکن است به طور مناسب کار نکنند. به طور کلی اگر عضوهای داخل لگنی به خارج یا داخل کانال واژن (مهبل) نزول کنند، به این اختلال افتادگی عضوهای داخل لگنی گفته می‌شود.

علائم و نشانه‌ها

برخی از زنان به هیچ وجه متوجه هیچ چیز نمی‌شوند، اما برخی دیگر این علائم را با پرولاپس (افتادگی) عضوهای داخل لگن گزارش می‌کنند:

• احساس فشار یا پری در نواحی لگن
• درد در قسمت پایینی کمر
• درد مقاربتی
• احساس اینکه چیزی از واژن (مهبل) بیرون زده است.

• مشکلات ادراری مثل نشت ادرار
• یبوست
• خونریزی از واژن

علائم به این بستگی دارد که کدام اندام دچار افتادگی شده است. اگر افتادگی مثانه باشد، نشت ادرار ممکن است رخ دهد. اگر در قسمت راست روده باشد، اغلب یبوست و مقاربت ناراحت‌کننده اتفاق می‌‍‌افتد. کمر درد و همچنین اختلال ناراحت‌کننده اغلب همراه با افتادگی روده کوچک است. افتادگی رحم همچنین با درد پشت و ناراحتی همراه است.

علل شایع

هر چیزی که باعث افزایش فشار داخل شکم می‌شود می‌تواند منجر به افتادگی لگنی شود. علل رایج عبارتند از:

• بارداری و زایمان (شایع‌ترین دلایل)
• چاقی
• مشکلات تنفسی و سرفه‌های طولانی مدت
• یبوست
• سرطان رحم
• جراحی خارج کردن رحم (هیسترکتومی)

ژنتیک همچنین می‌تواند نقش مهمی در پرولاپس لگن داشته باشد. بافت‌‍‌های متصل ممکن است در بعضی از زنان ضعیف‌تر باشند، احتمالا آن‌ها را در معرض خطر بیشتری قرار می‌دهند.

عوارض

افتادگی عضوهای لگن به ندرت تهدیدکننده زندگی است. اما می‌تواند چند مشکل را ایجاد کند، از قبیل:

• مشکلات کنترل ادرار
• مشکلات کنترل روده (بی‌اختیاری مدفوع)، مدفوع مایع یا جامد بیرون می‌آیند.
• مشکلات داشتن حرکت روده هنگام دفع مدفوع
• درد در حین رابطه جنسی
• عفونت‌های مجاری ادراری
• آسیب‌های کلیوی (اگر مسیر ادرار بسته شود).

عوامل تشدید کننده خطر

مسائلی که می‌توانند خطر ابتلا را افزایش دهند عبارتند از:

• داشتن جراحی یا اشعه درمانی در ناحیه لگنی
• شکستگی در استخوان لگن یا پشت

• یبوست مزمن
• سرفه‌های مزمن
• چاقی
• بلند کردن اجسام سنگین
• افزایش سن
• داشتن سابقه فامیلی
• نژاد سفید پوست
• جراحی خارج کردن رحم ( هیسترکتومی)
• زایمان
• سیگار کشیدن

تشخیص

اگر فکر می‌کنید افتادگی لگن دارید، با پزشک خود صحبت کنید. ابتدا او درباره سابقه پزشکی شما و عضوهای لگن شما را بررسی خواهد کرد. این پرسش‌ها به او میزان قدرت عضلات کف لگن شما را می‌فهماند (این عضلات هستند که اندام‌های لگنی شما را در محل نگه می‌دارند).

اما روش‌های دیگر تشخیص ممکن است مورد نیاز باشد. ممکن است پزشک به خاطر اینکه بفهمد بیش از یک عضو از جای خود خارج شده است و تشخیص دهد که افتادگی چقدر شدید است و اینکه آیا بیماری دیگری مرتبط با آن وجود دارد. اقدامات زیر را توصیه کند:

• تست عملکرد مثانه

افتادگی لگنی می‌تواند منجر به نشت ادرار شود. پزشکان این را “بی‌اختیاری” می‌نامند. اگر شما آن را داشته باشید، ممکن است پزشک به شما توصیه کند این روش را انجام دهید تا عملکرد مثانه و وضعیت ساختار آن مشخص شود.

• سونوگرافی

این روش با استفاده از امواج صوتی برای ایجاد یک تصویر از عضوهای لگن بر روی صفحه نمایش است و می‌تواند به پزشک کمک کند که اگر بیش از یک عضو از محل خارج شده باشد را تشخیص دهد.

• ام آر آی

این روش برای ایجاد یک تصویر 3 بعدی از قسمت‌ها و عضلات در لگن استفاده می‌کند و می‌تواند به پزشک کمک کند تا افتادگی را تشخیص دهد.

انواع افتادگی

چند نوع از افتادگی لگن وجود دارد. آن‌ها بر اساس محلی که اتفاق می‌افتند و چه عضوی را درگیر می‌کنند، نامگذاری می‌شوند.

• افتادگی دیواره واژن قدامی

“قدام” به معنای جلو است. افتادگی قدامی می‌تواند اتفاق بیفتد اگر رحم شما خارج شده باشد (هیسترکتومی). دو نوع افتادگی وجود دارد که می‌توانند در قسمت جلویی واژن اتفاق بیفتند:

• افتادگی مثانه. این نیز به عنوان سیستوسل یا”cystocele” نامیده می‌شود. که طی آن مثانه در واژن (مهبل) می‌افتد و می‌تواند خفیف، متوسط یا شدید باشد.

• افتادگی میزراه. لوله‌ای که ادرار را به بیرون از بدن می‌ریزد نیز می‌تواند دچار افتادگی شود.

• افتادگی دیواره واژن خلفی

این افتادگی دو نوع است:

• رکتوسل. پزشکان همچنین این را “افتادگی دیواره راست روده” نامیدند. که طی آن مقعد به پایین و به جلو برود و سپس به دیواره پشتی واژن برسد.
• افتادگی راست روده. بخشی از راست روده از مقعد بیرون می‌آید و در ابتدا ممکن است فکر کنید که یک بواسیر بزرگ است.

• افتادگی آپیکال

“آپیکال” به معنی نزدیک آپکس یا بالا است. سه نوع پرولاپس آپیکالی وجود دارد:

• اینتروسل. اگر این را داشته باشید، به این معنی است که روده کوچک افتاده است و به قسمت فوقانی دیواره پشتی مهبل (واژن) رسیده است. که می‌تواند در بالای مهبل (واژن) اتفاق بیفتد، جایی که روده در بالا نشسته و به آن فرو می‌رود.
• رحم. این زمانی است که رحم به واژن (مهبل) می‌افتد. پرولاپس‌های رحم دومین شایع‌ترین نوع پرولاپس هستند. با افزایش سن خطر این پرولاپس افزایش می‌یابد.

• طاق واژن. اگر رحم برداشته شده باشد (هیسترکتومی)، واژن ممکن است به سمت باز شدن بین پاها رانده شود. این به این دلیل است که رحم پشتیبانی از بالای مهبل (واژن) را فراهم می‌کند. اگر در حین جراحی رحم برداشته شود، هیچ چیز برای مهار واژن وجود ندارد.

درمان

افتادگی لگن زمانی اتفاق می‌افتد که اندام‌هایی مانند مثانه، رحم و یا راست روده دچار افتادگی شوند. هنگامی که این اتفاق می‌افتد می‌تواند تکان‌دهنده باشد اما آرام باشید: راه‌های متعددی برای درمان این بیماری وجود دارد (هم با عمل جراحی وهم بدون آن).

روش بدون جراحی

• پساری

اگر علائم افتادگی لگن دارید پساری احتمالا یکی از اولین درمان‌هایی است که پزشک شما توصیه می‌کند. پساری یک دستگاه (به نظر می رسد مانند یک حلقه) است که به واژن وارد شده و کمک می‌کند تا اعضای لگن را حفظ و یا نگه دارید.

• تمرینات کگل

این تمرینات باعث تقویت عضلات لگن می‌شوند و انجام آن‌ها بسیار راحت است. تصور کنید که باید ادرار کنید اما با انقباض عضلات خود آن را نگه دارید. این کار را 5 ثانیه انجام دهید و سپس رها کنید. پرولاپس شما ممکن است با این روش بهتر شود.

• درمان بیوفیدبک

این درمان ترکیبی از آموزش نحوه انقباض عضلات لگن با تکنیک‌های تنفس مناسب و کنترل شکم است.

درمان‌های جراحی

اگر علائم شدید باشد و درمان‌های غیرجراحی کمک نکردند، ممکن است پزشک جراحی را در نظر بگیرد. دو نوع عمل جراحی وجود دارد:

• جراحی انسدادی

قسمتی یا همه قسمت‌های واژن را باریک می‌کند یا می‌بندد. هدف این است که از قسمت‌هایی که از موقعیت‌های معمول خود خارج شده‌اند و به دیواره‌های مهبل (واژن) فشار می‌آورند، حمایت شود. پس از این عمل دیگر نمی‌توانید رابطه جنسی داشته باشید.

• جراحی بازسازی

به ترمیم قسمت‌های لگن و بازگشت آن‌ها به موقعیت خود می‌پردازد. این کار با برش قسمتی از واژن یا شکم انجام می‌شود. همچنین می‌توان با استفاده از عمل جراحی لاپاروسکوپی، بدون باز کردن شکم جراحی انجام داد.