مدیریت بیماری
ترمیم و تعویض دریچه شریان ریوی
قلب یک عضو عضلانی است که خون را به تمام بدن پمپ میکند. قلب دارای چهار حفره است که دو حفره در بالا و دو حفره در پایین قرار دارند. حفرههای بالایی در هر طرف دهلیز نامیده میشوند که خون بازگشتی از اعضاء بدن را دریافت و جمع میکنند و به حفرههای پایینی میریزند. دو حفره پایینی، بطن نامیده میشوند که خون را به بدن پمپ میکنند. چهار حفره با هم به صورت هماهنگ کار میکنند و با به جریان افتادن خون، اکسیژن و موادغذایی به تمام بدن میرسد.
قلب دارای چهار دریچه است که جریان خون را در مسیر درست خود قرارمیدهند. این دریچهها عبارتند از دریچه میترال، دریچه سه لتی، دریچه ریوی و دریچه آئورت. لبههای هر کدام از این دریچهها با هربار ضربان قلب، باز و بسته میشوند. گاهی این دریچهها به درستی باز و بسته نمیشوند و جریان خون در قلب دچار اختلال میشود. دریچهی ریوی بین بطن راست و شریان ریوی قرار گرفته است. تعمیر و تعویض دریچه ریوی روشی برای درمان بیماری هایی است که این دریچه را تحت تاثیر قرار دادهاند. هنگامی که دریچه به درستی کار نکند، میتواند منجر به توقف یا کاهش جریان خون از قلب به ریهها شود و قلب به سختی میتواند خونرسانی لازم به ریهها را انجام دهد.
علائم بیماریهای دریچه ریوی در کودکان تازه متولد شده ممکناست به سرعت بروز پیدا کنند که نیاز به درمان جراحی فوری است. این جراحی میتواند بیماری دریچه ریوی را درمان کند و به بازگرداندن جریان طبیعی خون، کاهش علائم، افزایش طول عمر و حفظ فعالیت عضله قلب کمک کند.
دلایل انجام
از آنجا که نقص در دریچه ریوی باعث اختلال در فعالیت آن میشود، بنابراین این روش جراحی میتواند برای درمان بیماریهای مربوط به دریچه ریوی از جمله تنگی و انسداد دریچه مورد استفاده قرار گیرد.
عوارض احتمالی
جراحی تعمیر و تعویض دریچه ریوی به سلامت عمومی بیمار، نوع روش جراحی و مهارت جراح و تیم پزشکی بستگی دارد. برای به حداقل رساندن خطرات، عمل باید در یک مرکز پزشکی و با کارکنانی باتجربه انجام شود.
مشکلات احتمالی مربوط به این جراحی شامل موارد زیر است:
- خونریزی
- لخته شدن خون
- اختلال در فعالیت دریچهی تعویض شده
- آریتمی (نامنظم شدن ضربان قلب)
- عفونت
- سکته قلبی
- سکته مغزی
آمادگی قبل از مداخله
قبل از عمل، پزشک موارد مورد انتظار قبل، حین و بعد از عمل و همچنین خطرات احتمالی جراحی را برای بیمارتوضیح میدهد.
- موهای محل جراحی، پیش از جراحی باید تراشیده شوند.
- لیستی از داروهای مصرفی بیمار به پزشک داده شود تا در صورت نیاز به منع استفاده، به بیماراطلاع دهد.
- اگر بیمار نسبت به چیزی حساسیت دارد، قبل از عمل، به پزشک اطلاع داده شود.
- قبل ازعمل طبق دستورپزشک ازخوردن وآشامیدن خودداری شود.
- اقلام شخصی مانند: شانه، مسواک و لوازم اصلاح و… به همراه بیمار آورده شود.
- پیش از عمل زیورآلات، لنز چشم، دندان مصنوعی و… خارج شود.
روش انجام
برای اکثر جراحیهای مربوط به تعمیر و تعویض دریچه ریوی، بیمار تحت بیهوشی عمومی قرار خواهد گرفت بهطوری که بیمار در طول عمل به خواب میرود و هیچ دردی احساس نخواهد کرد. همچنین به دستگاه قلبی- ریوی مصنوعی متصل میشود، تا در طول عمل، جریان خون درسرتاسر بدن حفظ شود.
- تعمیر دریچه ریوی
تعمیر دریچه ریوی معمولاً درقالب یک عمل جراحی قلب باز و با ایجاد برش در استخوان قفسه سینه انجام می شود. انجام این روش جراحی شامل انواع مختلفی از جمله موارد زیر است:
- جداسازی لبههای به هم چسبیده دریچه
- از بین بردن بافتی که باعث بسته شدن دریچه شده است.
- محکم کردن یا تقویت دریچه با گذاشتن حلقه اطراف دریچه
انسداد دریچه ریوی منجر میشود که دریچه به طور کامل باز نشود. این مشکل می تواند با یک عمل جراحی باز یا روشی کم خطر مانند بالونگذاری، ازطریق کاتتریزاسیون قلب برطرف شود.
در روش بالونگذاری، پزشک یک لوله نازک، توخالی و انعطافپذیر (کاتتر) را از طریق یک رگ خونی، معمولا در کشاله ران وارد و به قلب بیمار هدایت میکند. درنوک کاتتر یک بالون وجود دارد که برای رفع انسداد رگ، باد میشود و سپس برای خارج کردن بالون باد آن را تخلیه میکنند.
این روش اغلب برای درمان نوزادان و کودکان با تنگی دریچه ریوی استفاده میشود اما برای بزرگسالانی که قبلاً جراحی قلب را تجربه کردهاند و دوباره به تنگی دریچه مبتلا شدهاند نیز کاربرد دارد.
- تعویض دریچه ریوی
در این روش، پزشک دریچه آسیبدیده را خارج میکند و به جای آن از یک دریچه مکانیکی ساخته شده از مواد مصنوعی یا یک دریچه بیولوژیکی ساخته شده از بافت گاو یا خوک استفاده میکند.
اگر برای بیمار از یک دریچه مکانیکی استفاده شده باشد، برای جلوگیری از لخته شدن خون، باید بهطور دائم از داروهای رقیق کننده خون استفاده کند. پزشکان در مورد خطرات و مزایای هر کدام از این روش های جراحی با بیمار صحبت خواهند کرد و گزینه مناسب را برای بیمارانتخاب میکنند.
- تعویض دریچه ریوی ترانس کاتتر
معمولیترین نوع جراحی تعویض دریچه ریوی کم خطر، روش ترانس کاتتر است. در ابتدا، پزشک کاتتر را از یک رگ خونی بزرگ در کشاله ران یا قفسه سینه وارد کرده و آن را به سمت قلب هدایت می کند. دریچه جدید را با قرارگیری در نوک کاتتر به محل دریچه آسیب دیده برده و جایگزین دریچه آسیب دیده میکنند.
نکاتی که لازم است در زمان بستری در بیمارستان رعایت نمایید.
معمولاً پس از عمل، بیمار یک روز یا چند روز را در بخش مراقبتهای ویژه (آی.سی.یو) سپری میکند. اکسیژن، مایعات، غذا و داروها از طریق تزریق داخل رگ به بیمار داده میشود و با کمک لولهای (سوند)، ادرار را از مثانه بیمار تخلیه میکنند. پس از آن، برای چند روز به بخش منتقل میشود. مدت زمان بستری بیمار به شرایط عمومی بیمار و روند جراحی بستگی دارد. در طول مدت اقامت در بیمارستان، پزشک موارد زیر را انجام میدهد:
- نظارت بر وجود عفونت در محل برش
- بررسی مداوم فشارخون، تنفس و ضربان قلب
- بررسی منشأ درد (در صورت بروز درد)
- توصیه برای افزایش تدریجی فعالیت و انجام تمرینات تنفسی برای بهبودی
نکاتی که لازم است پس از ترخیص از بیمارستان و بازگشت به منزل رعایت نمائید.
- با نظر کارشناس تغذیه و پزشک معالج، از رژیم غذایی سالم کم چرب دارای غلات کامل و مقدار کافی میوه و سبزیجات استفاده کنید.
- از مصرف چربیهای اشباع و ترانس و نمک و قند اضافی خودداری کنید.
- از مصرف مواد غذایی سرخ شده، فرآوری شده و کنسروی اجتناب کنید.
- به میزان کافی آب بنوشید.
- از مصرف نوشیدنیهای الکلی اجتناب کنید.
- مصرف نوشیدنیهای حاوی کافئین مانند قهوه، چای، نوشابه و … را محدود کنید.
- در طول روز به میزان کافی استراحت بکنید.
- تا مدتی از رانندگی کردن اجتناب کنید.
- از زور زدن و فشار آوردن به هنگام اجابت مزاج اجتناب کنید.
- برای بازگشت به فعالیتهای روزمره خود، با پزشک معالج مشورت کنید.
- عادت های بد مانند سیگار کشیدن را ترک کنید.
- با هدف حفظ وزن سالم اگر دچار اضافه وزن یا چاقی هستید بهتر است وزن اضافی خود را کاهش دهید.
- از نشستن و یا ایستادن به مدت طولانی اجتناب کنید.
- در صورت توصیه پزشک، جورابهای مخصوصی که به منظور جلوگیری از لخته شدن خون و کاهش تورم در پاها کاربرد دارند را بپوشید.
- از هل دادن یا کشیدن اجسام سنگین خودداری کنید.
- با نظر پزشک بهصورت روزانه فعالیتهای بدنی سبک مانند پیاده روی داشته باشید و وزن خود را در محدودهی سالم حفظ کنید.
- در مورد شروع فعالیتهای جنسی، با پزشک خود مشورت کنید.
- بانداژ محل جراحی را خشک و تمیز نگه دارید و به طور روزانه تعویض نمایید.
- پیش از تعویض بانداژ دستان خود را با آب و صابون بشویید یا با محلولهای ضدعفونیکننده، ضدعفونی کنید.
- از دست زدن یا خاراندن بخیهها خودداری کنید.
- محل جراحی را از لحاظ وجود قرمزی، تورم یا درد، وجود مایع، خون یا چرک و بوی بد بررسی کنید.
- در مورد استحمام با پزشک خود مشورت کنید.
- تا زمان اجازهی پزشک، از مسافرت با هواپیما خودداری کنید.
- استرس و اضطراب خود را با انجام فعالیتهایی مانند مدیتیشن، مطالعه، موسیقی و حضور در جمع خانواده و دوستان، کاهش دهید.
- اگر فشارخون بالا یا کلسترول بالایی دارید، در مورد اقداماتی که میتوانید برای کاهش آنها انجام دهید با پزشک خود مشورت کنید.
- داروهای تجویز شده توسط پزشکتان را به طور منظم و دقیق مصرف کنید.
- جلسات ملاقات با پزشک و معاینات منظم خود را دنبال کنید.
مراجعه به پزشک
- ایجاد لکههای پوستی در محل جراحی
- تغییرات ناگهانی و غیرمنطقی وزن
- وجود قرمزی، تورم، چرک یا درد در ناحیه جراحی
- درد شدید قفسهسینه
- تب
- سایر موارد نگران کننده و اورژانسی