افتادگی پلک(پتوز)، زمانی رخ می‌دهد که پلک بالایی به سمت پایین افتاده باشد و گاها کمی از مردمک چشم را بپوشاند. افرادی که دچار افتادگی پلک می‌شوند دردی را احساس نمی‌کنند، اما،ممکن است مجبور شوند برای دیدن اشیا سر خود را بچرخانند یا بالا ببرند. یا برای بالا بردن پلک‌ها مجبور شوند که ابروهای خود را نیز حرکت دهند. گاهی اوقات ممکن است که این حرکات، سر و گردن را نیز تحت ­تاثیر قرار دهد.

افتادگی پلک می‌تواند در نوزادان و کودکان در یک یا هر دو چشم، اتفاق بیفتد. اگر افتادگی پلک در زمان تولد یا همان سال‌های اول زندگی باشد، یک بیماری مادرزادی محسوب می‌شود. در کودکانی که افتادگی پلک دارند، خطر ابتلا به تنبلی چشم افزایش می‌یابد.

علائم و نشانه‌ها

کودکانی که دچار افتادگی پلک هستند برای مشاهده ممکن است مجبور باشند که سر خود را به عقب برگردانند. همچنین مجبورند که برای تکان دادن پلک هایشان، ابروهایشان را بالا ببرند. سایر علائم عبارتند از:

• افتادگی یک یا هر دو پلک
• افزایش بیش از حد اشک
• کاهش بینایی (در افتادگی پلک‌های شدید اتفاق می‌افتد)

علل شایع

• افتادگی پلک، اغلب به بیماری‌های مرتبط با عضلانی که پلک‌ها را نگه می‌دارند بستگی دارد.
• در گاهی موارد مشکلات عصبی در پلک نیز می‌توانند سبب افتادگی پلک شوند، بدین گونه که به علت صدمه یا بیماری خاصی، عضلات و رباط­هایی که نگه دارنده­ی پلک هستند، آسیب ببینند.
• آسیب به هنگام تولد (مانند استفاده از فورسپس)
• اختلالات حرکتی چشم
• مشکلات سیستم مغز وعصبی
• تومورهای پلک
• افزایش سن سبب ضعیف شدن عضلات اطراف چشم می‌شوند.
• عمل جراحی لیزیک یا آب­ مروارید که باعث کشیده شدن پلک می‌شوند.

” افتادگی پلک، که بعد از تولد، در دوران کودکی یا بزرگسالی اتفاق می‌افتد ممکن است علل دیگری داشته باشد.”

تشخیص

چشم پزشک برای تعیین علت بیماری، معاینه بالینی یا آزمایش‌های خاصی انجام می‌دهد.

• معاینه با اسلیپ لامپ
• آزمایش حرکت چشمی
• آزمایش میزان میدان دید

همچنین سایر اقدامات تشخیصی، برای بررسی بیماری‌هایی که سبب افتادگی پلک شده‌اند، انجام می‌شوند.

درمان

در بزرگسالان درمان فقط با عمل جراحی انجام می‌شود. که با انجام دادن این عمل جراحی، می‌توان افتادگی پلک را برطرف کرد. اما در صورتی که افتادگی پلک بر روی بینایی اثر نگذاشته باشد، ممکن است پزشک هیچ راهکار درمانی ارائه ندهد.

عمل جراحی بدینگونه است که پزشک پوست اضافه را برمی‌دارد و ماهیچه‌های بالا برنده‌ی پلک را بالا می‌برد. یا اینکه ماهیچه‌ها را دوباره وصل و تقویت می‌کند.

اغلب، پزشکان کودکان مبتلا به افتادگی پلک را درمان نمی‌کنند، اما باید به طور منظم تحت نظر باشند تا دچار تنبلی چشم نشوند. پزشک درمان تنبلی چشم را با قطره‌ها، پچ‌های چشمی (پوششی) و یا عینک‌های مخصوص برطرف می‌کند. اگر افتادگی پلک بینایی کودک را تحت تاثیر قرار نداده باشد، می‌توان، تا سن 3 تا 4 سالگی صبر کرد، تا بزرگ‌تر شوند و بعد عمل جراحی را انجام دهند. در مواردی که افتادگی پلک شدید باشد، برای جلوگیری از “تنبلی چشم”، عمل جراحی مورد نیاز است. چشم پزشک علاوه بر آن تمامی مشکلاتی را که به علت افتادگی پلک به وجود آمده است را درمان می‌کند.

استفاده از عمل جراحی به منظور بهبود ظاهر بیمار و بینایی انجام می‌شود. برای نوجوانان جراحی افتادگی پلک نه تنها برای اصلاح دید مناسب است، بلکه سبب افزایش حس اعتماد بنفس آن‌ها نیز می‌شود.

راهکارهای بهبود افتادگی پلک بدون عمل جراحی

• استفاده از یکسری عینک‌های مخصوص که چوبی مانند عصا به فریم عینک‌ها وصل شده و پلک را بالا می‌برد و تاحدی افتادگی پلک را بهبود می‌دهد.
• بستن چشم قوی با یک پچ (پوششی) تا از چشم ضعیف بیشتر استفاده و از تنبلی چشم جلوگیری شود.
• استفاده از عینک‌های مخصوص برای اصلاح دید که به علت ایجاد انحنا در سطح قرنیه (آستیگماتیسم) و تاری دید، به وجود آمده است.

بیشتر کودکان نیاز به عمل جراحی دارند.