مدیریت بیماری
معاینه چشم
معاینه چشم شامل یک سری آزمایشات برای ارزیابی بینایی و بررسی بیماری‌های چشمی است. چشم پزشک به احتمال زیاد از ابزارهای مختلفی استفاده می‌کند. ممکن است چراغ نورهایی را به چشم‌ها بتاباند و درخواست کند که از طریق لنزهای مختلفی نگاه کنید. هر آزمایش در طی معاینه چشم، جنبه متفاوتی از بینایی یا سلامت چشم را ارزیابی می‌کند.
دلایل انجام روش
معاینه چشم کمک می‌کند تا مشکلات چشمی در مراحل اولیه و در بیشتر موارد قابل درمان، تشخیص داده شود. معاینات منظم چشم به چشم پزشک فرصتی می‌دهد تا به شما در اصلاح یا انطباق با تغییرات بینایی کمک کند و نکاتی در مورد مراقبت از چشم به شما ارائه دهد. همچنین معاینه چشم می‌تواند سرنخ هایی از سلامت کلی فرد باشد.
چه موقع معاینه چشم باید انجام شود؟
عوامل مختلفی می‌توانند میزان دفعات نیاز به معاینه چشم را تعیین کنند، از جمله سن، سلامتی و خطر ابتلا به مشکلات چشمی. دستورالعمل‌های عمومی به شرح زیر است:
- کودکان 5 سال و کوچک‌تر
متخصص اطفال کودک شما احتمالا چشم‌های کودک شما را از نظر وضعیت سلامتی بررسی می‌کند و به دنبال شایع‌ترین مشکلات چشمی دوران کودکی مانند تنبلی چشم، لوچی و انحراف چشم یا مشکلات دیگر است. بر اساس میل و رغبت و همکاری کودک، اولین معاینه کامل چشمی باید در سنین بین 3 تا 5 سال انجام گیرد.
- کودکان و نوجوانان در سن مدرسه
بینایی کودک پیش از ورود به مهد کودک یا کلاس اول بررسی می‌شود. در صورتی که کودک نشانه‌ای از مشکلات چشمی و یا سابقه خانوادگی مشکلات چشمی نداشته باشد، هر 2 سال یکبار مورد معاینه قرار می‌گیرد. اما در غیر این صورت باید طبق نظر پزشک معاینات منظم انجام گیرد.
- بزرگسالان
به طور کلی، اگر سالم هستید و علائمی از مشکلات بینایی ندارید، توصیه می‌شود در 40 سالگی، هنگامی که برخی تغییرات بینایی و بیماری‌های چشمی شروع می‌شود، معاینه کامل چشم انجام شود. بر اساس نتایج غربالگری، چشم پزشک می‌تواند توصیه کند که چند بار باید در آینده معاینه چشم انجام دهید.
اگر 60 سال یا بیشتر دارید، هر سال یا دو سال چشم خود را چک کنید.
قبل از آزمایش
اگر به یک چشم پزشک جدید مراجعه می‌کنید یا اولین معاینه چشم خود را انجام می‌دهید، انتظار سوالات مربوط به بینایی و سابقه سلامت عمومی خود را داشته باشید. پاسخ‌های شما به چشم پزشک کمک می‌کند خطر ابتلا به بیماری چشم و مشکلات بینایی را درک کند. سوالات ممکن است شامل موارد زیر باشد:
- آیا در گذشته مشکل چشمی داشته‌اید؟
- آیا از عینک یا مخاطب استفاده می‌کنید؟ اگر چنین است، آیا از آن‌ها راضی هستید؟
- در سال‌های اخیر چه بیماری‌هایی داشته‌اید؟
- آیا شما زودرس به دنیا آمده‌اید؟
- چه داروهایی استفاده می‌کنید؟
- آیا به داروها، غذا یا سایر مواد آلرژی دارید؟
- آیا شما جراحی چشم کرده‌اید؟
- آیا کسی در خانواده شما دارای مشکلات چشمی مانند تخریب ماکولا، گلوکوم یا جدا شدن شبکیه است؟
- آیا شما یا کسی در خانواده خود مبتلا به دیابت، فشارخون بالا، بیماری قلبی یا سایر مشکلات سلامتی هستید که می‌تواند کل بدن را تحت تأثیر قرار دهد؟
در پایان معاینه چشم، شما و پزشک در مورد نتایج همه آزمایشات، از جمله ارزیابی بینایی، خطر بیماری چشم و اقدامات پیشگیرانه‌ای که می‌توانید برای محافظت از بینایی خود انجام دهید، صحبت خواهید کرد.
انواع مختلف معاینه چشم
- آزمایش عضله چشم
این آزمایش عضلات کنترل کننده حرکت چشم را ارزیابی می‌کند. چشم پزشک، چشم‌ها را در حالی که در مسیر مشخصی حرکت می‌دهید یا حرکت جسمی مانند خودکار یا نور را با چشم دنبال می‌کنید، بررسی می‌کند. او به دنبال ضعف عضلانی، کنترل ضعیف یا هماهنگی ضعیف است.
- آزمایش میزان بینایی
این آزمون میزان شفافیت چشم را اندازه گیری می‌کند. پزشک از شما می‌خواهد حروف مختلف الفبای چاپ شده روی یک نمودار یا صفحه‌ای را که در فاصله کمی قرار دارد شناسایی کنید.
هر چشم جداگانه آزمایش می‌شود. دید نزدیک شما نیز ممکن است با استفاده از یک کارت با حروف نگهداری شده در فاصله خواندن، آزمایش شود.
- ارزیابی انکسار (شکست نور)
امواج نور هنگام عبور از قرنیه و عدسی شکسته می‌شوند. اگر پرتوهای نور کاملا در پشت چشم شما متمرکز نشوند، شما دچار عیب انکساری می‌شوید. این می‌تواند بدین معنا باشد که شما به نوعی اصلاح، مانند عینک، لنزهای تماسی یا جراحی انکساری، برای بهبود وضوح دید نیاز دارید.
پزشک شما ممکن است از روشی به نام رتینوسکوپی استفاده کند. در این روش، پزشک نور را به چشم شما تابانده و با ارزیابی حرکت نور منعکس شده توسط شبکیه از طریق مردمک چشم، عیب انکساری را اندازه گیری می‌کند.
چشم پزشک برای تنظیم دقیق ارزیابی شکست نور در چشم، از فوروپتور (وسیله ماسک مانندی که لنزهای متعددی روی آن نصب شده است) استفاده می‌کند تا تعیین کند که کدام لنز بهترین دید را به بیمار می‌دهد.
- آزمون میدان دید (محیط)
میدان دید شما میزانی از دید است که می‌توانید بدون حرکت دادن چشم‌ها به طرفین مشاهده کنید. آزمایش میدان دید تعیین می‌کند که آیا شما در دیدن هر نقطه از میدان دید کلی خود مشکل دارید یا خیر. انواع آزمایشات میدان دید عبارتند از:
- آزمون میدان دید تقابلی
در این آزمایش، پزشک درست مقابل شما می‌نشیند و از شما می‌خواهد یک چشم خود را پوشانده و سپس دستش را به خارج و داخل میدان دید شما تکان می‌دهد و شما هنگامی که دست یا انگشت او را مشاهده کردید، به وی اطلاع می دهید.
- آزمون صفحه مماس
در این روش شما در فاصله کمی از یک صفحه می‌نشینید و به هدفی در مرکز صفحه خیره می‌شوید و در صورتی که متوجه حرکت شیئی در میدان دید محیطی خود شدید، به پزشک اطلاع می دهید.
- سنجش پریمتری خودکار
چشم پزشک از یک برنامه کامپیوتری استفاده می‌کند که وقتی شما به درون دستگاه نگاه می‌کنید، نور کوچکی روشن و خاموش می‌شود و شما در صورت دیدن آن نور دکمه‌ای را فشار می‌دهید.
پزشک از طریق بکارگیری یک یا چند نوع از روش‌های فوق، به کامل بودن میدان دید، پی می‌برد. در صورتی که شما قادر به دیدن قسمت خاصی از میدان دید خود نباشید، این روش‌ها به مشخص کردن الگوی نقص بینایی در تشخیص مشکل چشم کمک می‌کند.
- آزمایش دید رنگی
فرد ممکن است دید رنگی ضعیفی داشته باشید. اگر در تشخیص رنگ‌های خاص مشکل دارید، ممکن است چشم پزشک بینایی شما را برای نقصان رنگ بررسی کند. برای انجام این کار، پزشک الگوهایی با نقطه های رنگی را به فرد نشان می‌دهد. اگر فرد مشکلی نداشته باشد می‌تواند اعداد و اشکالی را که درون الگوهای نقطه‌ای نوشته شده را تشخیص دهد. اگر فرد کور رنگی داشته باشد به سختی می‌تواند الگوهای مشخصی درون نقطه‌ها بیابد. برای اکثر افراد، کوری رنگی که از بدو تولد وجود دارد (مادرزادی)، به این معنی که شما نمی‌توانید آن رنگ‌ها را تشخیص دهید.
- معاینه توسط لامپ شکاف (میکروسکوپ مخصوص معاینه چشم)
لامپ شکاف، میکروسکوپی است که جلوی چشم شما را به کمک نور خطی قوی بزرگ و روشن نشان می‌دهد. پزشک از این نور برای معاینه قرنیه، عنبیه، عدسی و حفره جلویی چشم استفاده می‌کند. هنگام معاینه، چشم پزشک ممکن است از قطره های چشمی یا نوارهای کاغذی حاوی فلوئورسین، جهت رنگ نمودن لایه اشک پوشاننده چشم استفاده کند. رنگ در سطح چشم پخش می‌شود تا به پزشک در تشخیص بریدگی‌های ریز، خراش‌ها، قطرات اشک، اجسام خارجی و عفونت‌های سطح قرنیه کمک کند. در نهایت رنگ موجود توسط اشک از چشم شسته می‌شود.
- معاینه شبکیه
این معاینه که گاهی افتالموسکوپی یا فوندوسکوپی نامیده می‌شود، به پزشک اجازه می‌دهد تا پشت چشم فرد از جمله شبکیه، صفحه بینایی و عروق خونی شبکیه که باعث تغذیه شبکیه می‌شوند را بررسی کند. اتساع مردمک چشم با قطره چشمی قبل از معاینه باعث می‌شود مردمک در هنگام تابش نور به چشم، کوچک نشود. پس از ریختن قطره پزشک از یک یا چند روش زیر برای دیدن قسمت پشتی چشم استفاده می‌کند:
- آزمایش مستقیم
چشم پزشک با استفاده از وسیله‌ای مخصوص پرتویی از نور به مردمک چشم می‌تاباند و قسمت پشتی چشم را می‌بیند. گاهی اوقات قطره چشمی برای گشاد شدن چشم‌ها قبل از این آزمایش لازم نیست.
- آزمایش غیر مستقیم
در طول این آزمایش، ممکن است شما روی صندلی آزمایش بنشینید یا تکیه بزنید. چشم پزشک با کمک یک لنز متراکم کننده و یک نور شدید که روی پیشانی او نصب شده است، داخل چشم را معاینه می‌کند. این معاینه به چشم پزشک اجازه می‌دهد تا شبکیه و سایر ساختارهای داخل چشم را با جزئیات کامل و به صورت سه بعدی ببیند.
- غربالگری گلوکوم
در آزمایش گلوکوم (تونومتری) فشار مایع داخل چشم اندازه گیری می‌شود (فشار داخل چشم). این روشی است که به پزشک کمک می‌کند تا گلوکوم (آب سیاه) را تشخیص دهد، بیماری که به عصب بینایی آسیب می‌رساند.
چندین روش برای اندازه گیری فشار داخل چشم در دسترس است، از جمله:
- تقارن سنجی
این آزمایش میزان نیروی لازم برای پهن شدن موقت بخشی از قرنیه اندازه گیری می‌شود. به منظور دیدن بهتر قرنیه، قطره چشمی با فلورسئین داده می‌شود، همان رنگی که در معاینه منظم لامپ شکاف استفاده می‌شود. همچنین قطره چشمی حاوی ماده بی‌حس کننده دریافت خواهید کرد. با استفاده از لامپ شکاف، چشم پزشک فشار سنج را حرکت می‌دهد تا قرنیه را لمس کند و فشار چشم را تعیین کند. چون چشم بی‌حس است، این آزمایش دردی ندارد.
- تونومتری بدون تماس
در این روش از یک هوای معلق برای تخمین فشار در چشم استفاده می‌شود. هیچ وسیله‌ای با چشم تماس نمی‌یابد، بنابراین نیازی به ماده بی‌هوشی ندارید. شما یک لحظه هوا روی چشم خود احساس می‌کنید، که می‌تواند حیرت آور باشد.
اگر فشار چشم شما بیش از حد متوسط باشد و یا عصب بینایی شما غیرمعمول به نظر برسد، پزشک ممکن است از یک وسیله استفاده کند که از امواج صوتی برای اندازه گیری ضخامت قرنیه استفاده می‌کند. رایج‌ترین روش اندازه گیری ضخامت قرنیه قرار دادن قطره بی‌هوشی در چشم است، سپس یک کاوشگر کوچک را در تماس با سطح جلوی چشم قرار دهید. اندازه گیری چند ثانیه طول می‌کشد.
بسته به سن، سابقه پزشکی و خطر ابتلا به بیماری چشم ممکن است به آزمایشات تخصصی‌تری نیاز داشته باشید. در پایان معاینات چشمی، پزشک نتیجه دقیق ارزیابی‌ها را به همراه آگاهی‌های لازم برای پیشگیری از ابتلا به بیماری‌های چشمی محتمل و محافظت از چشم در اختیار شخص قرار می‌دهد.
اگر به لنزهای اصلاحی نیاز باشد، پزشک توصیه‌های لازم را انجام خواهد داد. اگر معاینه چشم نتایج غیرعادی دیگری نیز به همراه داشته باشد، پزشک مراحل بعدی برای آزمایش بیشتر یا درمان یک بیماری زمینه‌ای را با فرد در میان می‌گذارد.
