پروتئین در ادرار که تحت عنوان پروتئین در ادرار (پروتئینوری) شناخته می‌شود به پروتئین بیش از حد در یک نمونه ادرار گفته می‌شود. پروتئین یکی از موادی است که در آزمایش ادرار شناسایی و اندازه گیری می‌شود. پروتئین یکی از اجزای ساختمانی اصلی بدن است. بدن برای ساخت عضلات و استخوان‌ها، برای حفظ گردش مایعات و مبارزه با عفونت به پروتئین نیاز دارد. اما پروتئین در ادرار بعضی اوقات می‌تواند نشانه‌ای از عملکرد ضعیف کلیه یا سایر بیماری‌ها باشد.

هنگامی که خون در کلیه‌ها حرکت می‌کند، کلیه‌ها مواد زائد و آب اضافی را فیلتر می‌کنند. پروتئین‌ها برای خروج از فیلترهای کلیه (گلومرول‌ها) و ورود به ادرار بیش از حد بزرگ هستند، اما فیلترهای آسیب دیده می‌توانند باعث نشت آلبومین و پروتئین به ادرار شوند. وجود مقدار غیرطبیعی پروتئین در ادرار شما به عنوان پروتئین در ادرار (پروتئینوری) یا آلبومینوری شناخته شده می‌شود. بعضی بیماری‌ها مانند دیابت یا فشارخون بالا می‌تواند باعث ایجاد آسیب گلومرولی شود. با اندازه گیری مقدار پروتئین در ادرار، پزشکان می‌توانند میزان آسیب کلیه‌ها و ریسک خطر نارسایی کلیه در آینده را تخمین بزنند.

علائم و نشانه‌ها

ممکن است هنگامی که یک فرد دچار مشکلات کلیوی می‌شود، متوجه هیچ علامتی نشود. به همین دلیل است که آزمایش ادرار برای تشخیص پروتئین در ادرار، ضروری است.

علائم بیماری کلیوی علاوه بر پروتئین در ادرار (پروتئینوری) نیز شامل موارد زیر می‌باشد:

• ادرار فوم شکل یا پودری شکل
• تنگی نفس
• تکرر ادرار
• خستگی
• تورم در دست، پا یا صورت

• خشکی پوست
• مشکل خواب
• احساس طعم فلزی در دهان
• سکسکه
• حالت تهوع
• استفراغ
• مشکل تمرکز

اگر باردار هستید، پروتئین در ادرار نیز می‌تواند نشانه‌ای از مسمومیت بارداری باشد که یک وضعیت خطرناک است که می‌تواند باعث فشارخون بالا و منجر به بستری شدن در بیمارستان شود. علائم دیگر مسمومیت بارداری می‌تواند شامل سردرد، تغییرات بینایی، درد شکمی، حالت تهوع، کاهش میزان تولید ادرار و تنگی نفس باشد.

علل شایع

کلیه‌های شما مواد زائد را از خون فیلتر (تصفیه) می‌کنند در حالی که آنچه بدن نیاز دارد از جمله پروتئین‌ها، را نگه می‌دارد. با این حال، برخی از بیماری‌ها و شرایط اجازه می‌دهند پروتئین‌ها از فیلتر کلیه‌ها عبور کنند، که باعث پروتئین در ادرار (پروتئینوری) می‌شود.

شرایطی که می‌تواند باعث افزایش موقت پروتئین در ادرار شود، اما لزوما نشان دهنده آسیب کلیوی نیست، عبارتند از:

• کم آبی
• استرس (فشار روحی)
• قرار گرفتن در معرض سرمای شدید
• تب
• ورزش سنگین

بالا بودن سطح پروتئین در ادرار به طور موقت، به خصوص در افراد جوان بعد از ورزش و یا در طول بیماری ممکن است مشاهده شود.

میزان بالای پروتئین در ادرار ممکن است نشانه‌ای از بیماری کلیوی باشد.

بیماری‌ها و شرایطی که می‌توانند باعث افزایش سطح دائمی پروتئین در ادرار شوند، که ممکن است نشان دهنده بیماری کلیوی باشند، عبارتند از:

• آمیلوئیدوز (ایجاد پروتئین‌های غیرطبیعی در قسمت‌های بدن)
• بعضی از داروها، مانند داروهای ضد التهاب غیر استروئیدی
• نارسایی کلیوی

• دیابت
• اندوکاردیت (عفونت پوشش داخلی قلب)
• اسکلروز بخش مرکزی در گلومرول
• گلومرولونفریت (التهاب در سلول‌های کلیه که مواد اضافی را از خون فیلتر می‌کنند)
• بیماری قلبی
• نارسایی قلبی
• فشارخون بالا
• لنفوم هوچکین (بیماری هوچکین)
• بیماری برگر
• عفونت کلیوی (پیلونفریت)
• لوپوس
• مالاریا
• مالتیپل میلوما
• سندرم نفروتیک (آسیب به عروق خونی کوچک فیلتر کننده در کلیه‌ها)
• پروتئین در ادرار (پروتئینوری) مربوط به راست ایستادن (سطح پروتئین ادرار در وضعیت ایستاده، افزایش می‌یابد)
• پره اکلامپسی
• بارداری
• آرتریت روماتوئید (بیماری التهابی مفصل)
• سارکوئیدوز (تجمع سلول‌های التهابی در بدن)
• کم‌خونی سایکل سل

افراد مبتلا به سابقه خانوادگی بیماری کلیوی و گروه‌های خاصی از مردم (از جمله آفریقایی-آمریکایی، سرخپوستان آمریکایی، آمریکایی‌های اسپانیایی-آمریکایی، آمریکایی‌های ساکن اقیانوس آرام)، افراد مسن و افرادی که دارای اضافه وزن هستند بیشتر در معرض خطر ابتلا به پروتئین در ادرار (پروتئینوری) و بیماری کلیوی هستند.

تشخیص

آزمایش پروتئین در ادرار معمولا از طریق آزمایش ادرار انجام می‌شود. این آزمایش ساده ادرار می‌تواند سطوح پروتئین را در ادرار تشخیص دهد و می‌تواند در مطب پزشک نیز انجام شود. پس از جمع‌آوری نمونه ادرار، آن را با نوار کاغذ مخصوص آزمایش می‌کنند. هنگامی که ادرار دارای مقدار زیادی پروتئین است، نوار کاغذ تغییر رنگ می‌دهد. تکنسین‌ها ممکن است نمونه را با میکروسکوپ بررسی کنند.

اگر یک آزمایش ادرار پروتئین را در ادرار تشخیص دهد، پزشک احتمالا دستور تکرار آزمایش ادرار یا آزمایش اضافی را برای تعیین اینکه آیا بیماری کلیوی دارید، بدهد. پزشک شما همچنین ممکن است برای اندازه گیری میزان فیلتراسیون گلومرولی آزمایشی را توصیه کند، که می‌تواند به پزشک بگوید که آیا کلیه‌های شما مواد زائد را فیلتر می‌کنند و همچنین سایر آزمایش‌های خون و اقدامات دیگری شامل سونوگرافی، سی تی اسکن یا بیوپسی (نمونه‌برداری) کلیه و در صورت نیاز برای شناسایی علت پروتئین در ادرار (پروتئینوری) ممکن است انجام شود.

اگر چه آزمایش ادرار ساده می‌تواند مقدار زیادی از پروتئین را تشخیص دهد، باید یک بررسی شیمیایی برای تشخیص مقادیر کوچک‌تر به نام میکروآلبومینوری انجام شود. افراد مبتلا به دیابت ممکن است یک یا دو بار در سال برای میکروآلبومینوری مورد آزمایش قرار بگیرند که می‌تواند نشانه‌ای از آسیب به کلیه‌های ناشی از دیابت باشد. میکروآلبومینوری همچنین می‌تواند نشان دهنده بیماری بالقوه قلب، فشارخون بالا و لخته خون باشد.

اگر پروتئین در ادرار تشخیص داده شود، پزشک همچنین احتمالا دستور کنترل میزان کلسترول، قند خون و فشارخون خود را می‌دهد تا مشخص شود چه شرایطی ممکن است به پروتئین در ادرار (پروتئینوری) کمک کند.

اگر مشکل دیگری دارید که با خطر ابتلا به بیماری کلیوی همراه است، از پزشک خود در مورد اینکه آیا به طور منظم نیاز به آزمایش ادرار دارید، بپرسید. همچنین می‌توانید از پزشک خود در مورد تغییرات شیوه زندگی که می‌تواند خطر ابتلا به بیماری کلیوی را کاهش دهد، سوال کنید.

اگر آزمایش ادرار، پروتئین را در ادرار نشان دهد، راجع به نیاز به آزمایش‌های بیشتر از پزشک خود سوال بپرسید. از آنجا که پروتئین در ادرار می‌تواند موقتی باشد، ممکن است پزشک درخواست تکرار آزمایش مجدد در صبح زود و یا چند روز بعد را دهد.

پزشک ممکن است آزمایش‌های دیگری مانند آزمایش ادرار ۲۴ ساعته را درخواست کند برای اینکه وجود مشکل نگران کننده را تعیین کند.

اگر دچار دیابت هستید، پزشک ممکن است سالانه یک یا دو بار در سال، وجود مقدار کمی پروتئین در ادرار (که با عنوان میکروآلبومینوری شناخته می‌شود) بررسی کند. پیدا کردن مقدار جدید پروتئین در ادرار یا پروتئین در ادرار (پروتئینوری) در حال افزایش ممکن است اولین علامت آسیب کلیوی دیابتی باشد.

درمان

اگر مبتلا به بیماری کلیوی باشید یا عملکرد کلیوی شما در حال کاهش باشد، توسط پزشک خود به یک متخصص داخلی یا کلیه، ارجاع داد خواهید شد. درمان به علت زمینه‌ای پروتئین در ادرار (پروتئینوری) بستگی دارد که شامل: دارو و تغییرات در رژیم غذایی و شیوه زندگی شما است.

دیابت و فشارخون بالا علل اصلی بیماری کلیوی هستند، بنابراین اگر این بیماری‌ها را داشته باشید، درمان شما شامل مواردی می‌شود که بیماری را تحت کنترل قرار دهد. برای بیماران دیابتی، درمان می‌تواند شامل مدیریت و تنظیم قند خون، دارودرمانی، تغذیه سالم و ورزش باشد.

برای افراد مبتلا به فشارخون بالا پزشکان ممکن است دارو و رژیم غذایی و تغییرات شیوه زندگی را توصیه کنند. توصیه می‌شود افراد مبتلا به فشارخون بالا و پروتئین در ادرار (پروتئینوری) فشارخونشان کمتر از ۱۳۰/۸۰ میلی‌متر جیوه باشد. اگر آسیب کلیوی دائمی باشد، بیماران ممکن است نیاز به دیالیز یا پیوند کلیه داشته باشند.