بیماری کلیه پلی کیستیک (PKD) یک اختلال ارثی است که در آن کیست‌هایی در کلیه‌ها رشد می‌کنند و باعث می‌شوند که کلیه‌ها از کار بیفتند. کیست‌ها کیسه‌های حاوی مایع و در اندازه‌های متفاوت هستند و می‌توانند بسیار بزرگ شوند. بیماری کلیه پلی کیستیک همچنین می‌تواند باعث ایجاد کیست‌ها در کبد و نقاط دیگر بدن نیز بشود. این بیماری می‌تواند عوارض جدی، از جمله فشارخون بالا و نارسایی کلیه را ایجاد کند.

علائم و نشانه‌ها

علائم و نشانه‌های بیماری کلیه پلی کیستیک می‌تواند شامل موارد زیر باشد:

• فشارخون بالا
• کمر درد
• سردرد
• احساس پری در شکم
• افزایش حجم شکمی به علت کلیه‌های بزرگ شده
• بروز خون در ادرار (هماچوری)
• سنگ کلیه
• نارسایی کلیه
• عفونت ادراری یا کلیه

علل شایع

بیماری کلیه پلی کیستیک یک بیماری وراثتی است. به این معنی که ژن‌ها عامل بروز آن می‌باشند.

عوارض احتمالی

عوارض مرتبط با بیماری کلیه پلی کیستیک عبارتند از:

• افزایش فشارخون

افزایش فشارخون یک عارضه معمول ناشی از بیماری کلیه پلی کیستیک است. پرفشاری خون درمان نشده می‌تواند منجر به آسیب بیشتر کلیه‌ها و افزایش خطر بیماری قلبی و سکته مغزی شود.

• از دست دادن عملکرد کلیه

کاهش پیشرونده عملکرد کلیه یکی از جدی‌ترین عوارض بیماری کلیه پلی کیستیک است. حدود نیمی از افراد مبتلا به این بیماری تا سن 60 سالگی به نارسایی کلیوی مبتلا می‌شوند.

بیماری کلیه پلی کیستیک توانایی کلیه‌ها برای دفع مواد زائد را مختل کرده و سبب افزایش مواد سمی در بدن می‌شود. با پیشرفت بیماری، بیمار به مرحله نهایی نارسایی کلیه مبتلا شده و در این صورت نیازمند دیالیز یا پیوند کلیه است.

• عوارض بارداری

بارداری در بیشتر زنان مبتلا به بیماری کلیه پلی کیستیک به طور موفقیت آمیز انجام می‌شود. با این حال، در برخی موارد، ممکن است اختلالی به نام پره اکلامپسی (مسمومیت بارداری) در زنان ایجاد شود که تهدید کننده زندگی است. این اختلال بیشتر در زنانی رخ م‌دهد که قبل از باردار شدن به پرفشاری خون مبتلا بوده اند.

• رشد کیست‌ها در کبد

احتمال ایجاد کیست در کبد برای برخی افراد مبتلا به بیماری کلیه پلی کیستیک با افزایش سن، بیشتر می‌شود. اگرچه در هر دو جنس کیست ایجاد می‌شود اما اغلب در زنان اندازه کیست‌ها بزرگ‌تر است. ممکن است هورمون‌های زنانه به رشد کیست کمک کنند.

• بروز آنوریسم در مغز

یک برآمدگی بالون مانند در رگ خونی (آنوریسم) در مغز در صورت پاره شدن می‌توانند سبب خونریزی (هموراژی) شود. در افراد مبتلا به بیماری کلیه پلی کیستیک به خصوص در سنین کمتر از 50 سال احتمال بروز آنوریسم بیشتر است. اگر فردی سابقه خانوادگی آنوریسم داشته باشد یا اگر به پرفشاری خون کنترل نشده مبتلا باشد، احتمال بروز آنوریسم بیشتر است.

• اختلالات دریچه قلب

از بین 4 فرد بزرگسال مبتلا به بیماری کلیه پلی کیستیک یک نفر به پرولاپس دریچه میترال مبتلا می‌شود. در این حالت دریچه به درستی بسته نشده و خون به سمت عقب برمی‌گردد.

• مشکلات روده بزرگ (کولون)

 ممکن است در افراد مبتلا به کلیه پلی کیستیک کیسه‌هایی در دیواره روده بزرگ ایجاد شود (دیورتیکولوز).

• درد مزمن

درد در افراد مبتلا به بیماری کلیه پلی کیستیک شایع است. این درد اغلب در پشت یا پهلو ایجاد می‌شود. همچنین درد ممکن است با عفونت مجاری ادراری، سنگ کلیه یا سرطان مرتبط باشد.

تشخیص

برای بیماری پلی کیستیک کلیه، آزمایش های خاصی می‌توانند اندازه و تعداد کیست‌های کلیوی را تشخیص دهند و مقدار بافت سالم کلیه را ارزیابی کنند، از جمله:

• سونوگرافی

در طی یک سونوگرافی، دستگاهی به نام مبدل روی بدن قرار می‌گیرد. این وسیله امواج صوتی را منتشر می‌کند که بازتاب شده و یک رایانه امواج صوتی منعکس شده را به تصاویر کلیه‌ها تبدیل می‌کند.

• سی تی اسکن

در این روش فرد روی یک میز دراز کشیده و سپس وارد دستگاه بزرگ و تونل شکلی می‌شود. در این روش، تصاویری از کلیه‌ها تهیه می‌شود و پزشک قادر به دیدن تصاویر مقطعی از کلیه‌ها است.

• ام آر آی

در این روش با استفاده از میدان‌های مغناطیسی و امواج رادیویی، نمایش مقطعی از کلیه‌ها ایجاد می‌شوند.

درمان

شدت بیماری کلیه پلی کیستیک از فردی به فرد دیگر متفاوت است. هدف از درمان بیماری کلیه پلی کیستیک، کنترل علائم و جلوگیری از بروز عوارض است.

• رشد کیست کلیه

پزشک ممکن است به منظور متوقف کردن رشد کیست‌های کلیه و بوجود آمدن کیست‌های جدید، مصرف برخی داروها را برای بیمار تجویز کند.

• فشارخون بالا

کنترل فشارخون بالا می‌تواند پیشرفت بیماری و عوارض کلیوی را کند کند. ترکیبی از رژیم کم سدیم و کم چربی و عدم استعمال سیگار، افزایش فعالیت‌های ورزشی و کاهش استرس می‌تواند به کنترل فشارخون کمک کند.

با این حال، داروهایی نیز ممکن است برای کنترل فشارخون بالا مورد استفاده قرار بگیرند.

• درد

برای برخی افراد، درد ناشی از این بیماری شدید است و ممکن است نیاز باشد با نظر پزشک از داروهای مسکن استفاده شود.

• عفونت مثانه یا کلیه

درمان سریع عفونت با آنتی بیوتیک‌ها برای جلوگیری از آسیب کلیه ضروری است.

• نارسایی کلیه

اگر کلیه توانایی خود را برای حذف مواد زائد و مایعات اضافی از خون را از دست داده، فرد در نهایت نیاز به دیالیز یا پیوند کلیه پیدا می‌کند.

• خون در ادرار

به محض مشاهده خون در ادرار، باید مقدار زیادی مایعات بنوشید. در اکثر موارد، خون در ادرار به خودی خود برطرف می‌شود. در غیر این صورت به پزشک خود اطلاع دهید.