انسداد میزنای (حالب) انسداد در یک یا هر دو لوله‌ای است که ادرار را از کلیه‌ها به مثانه می‌رسانند. این انسداد قابل درمان است اما اگر به حال خود رها شود می‌تواند منجر به علائمی مانند درد، تب و عفونت شود و در موارد شدید باعث کاهش عملکرد کلیه‌ها و خطر احتمالی برای بیمار شود. این بیماری نسبتا شایع است و از آنجا که قابل درمان می‌باشد، رخ دادن عوارض شدید در آن نادر است.

علائم و نشانه‌ها

انسداد حالب ممکن است هیچ علامت یا نشانه‌ای نداشته باشد. علائم و نشانه‌هایی که در این انسداد رخ می‌دهد بسته به ناقص یا کامل بودن انسداد، چگونگی شکل‌گیری آن و آیا این که حالب هر دو کلیه مسدود شده است یا خیر، متفاوت می‌باشد. اما به طور کلی علائم وجود انسداد در حالب عبارتند از :

• درد
• تغییر در میزان ادرار تولید شده
• مشکل در ادرار کردن
• وجود خون در ادرار
• عفونت‌های مکرر دستگاه ادراری
• فشارخون بالا

علل شایع

انواع مختلف انسداد حالب، علل متفاوتی دارند. برخی از آن ها مادرزادی هستند که علل این نوع از انسداد عبارت است از:

• تکثیر حالب: در این حالت از زمان تولد، دو لوله برای انتقال ادرار از کلیه به مثانه‌ها وجود دارد. در واقع در این ناهنجاری مادرزادی برای هر کلیه دو حالب شکل گرفته است. حالب دومی می‌تواند کامل بوده و عملکرد طبیعی داشته باشد یا فقط می‌تواند بخشی از آن شکل گرفته باشد. در این حالت اگر حالب به درستی کار نکند می‌تواند منجر به بازگشت ادرار به کلیه‌ها شود.

• ناهنجاری بلوک شدن ادرار: در این ناهنجاری در محل اتصال حالب به مثانه یا کلیه اختلال ایجاد می‌شود و جریان ادرار در این نواحی مسدود می‌شود. اتصال غیر طبیعی بین حالب و کلیه (محل اتصال حالب به کلیه) ممکن است باعث شود کلیه متورم شده و در نهایت از کار بیافتد. این ناهنجاری می‌تواند مادرزادی باشد و یا با رشد طبیعی کودک در نتیجه آسیب یا زخم، یا در موارد نادر، رشد تومور شکل بگیرد. اتصال غیرطبیعی بین حالب و مثانه (محل اتصال حالب) ممکن است باعث برگشت ادرار به کلیه‌ها شود.
• حالب دوگانه (اورتروسل): اگر حالب خیلی تنگ شده باشد اجازه نمی‌دهد که ادرار به جریان معمول خود ادامه دهد. بنابراین یک برآمدگی کوچک در حالب (اورتروسل) ایجاد می‌شود که معمولا در بخشی از حالب که به مثانه نزدیک‌تر است رخ می‌دهد. این برآمدگی می‌تواند باعث شود جریان ادرار مسدود شده و به کلیه‌ها باز گردد. در این حالت آسیب کلیوی محتمل است.

• فیبروز رتروپرپتوان: این اختلال نادر زمانی رخ می‌دهد که بافت فیبروز در منطقه پشت شکم رشد می‌کند. این الیاف ممکن است به علت سرطان رشد کنند و یا ممکن است از مصرف برخی از داروها که برای درمان میگرن استفاده می‌شود، ناشی شود. این الیاف حالب را محاصره کرده و موجب بازگشت ادرار از حالب به ادرار می‌شوند.

دیگر علل ممکن

علل مختلف داخلی (درونی) و یا خارجی (بیرونی) حالب می‌تواند به انسداد حالب منجر شوند. این علل عبارتند از:

• وجود سنگ در حالب
• یبوست شدید که در درجه اول در کودکان رخ می‌دهد. گاهی نیز در بزرگسالان ایجاد می‌شود.
• تومورهای سرطانی و غیر سرطانی
• رشد بافت در اندام‌های داخلی و نزدیک به حالب، مانند اندومتریوز در زنان
• تورم طولانی مدت دیواره حالب که معمولا به دلیل بیماری‌هایی نظیر سل یا انگلی به نام شیستوزومیازیسرخ می‌دهد.

عوارض احتمالی

انسداد حالب می‌تواند باعث عفونت‌های دستگاه ادراری و آسیب‌های کلیوی شود. متاسفانه اگر این انسداد در کلیه آسیب ایجاد کند، معمولا این آسیب غیر قابل برگشت است.

تشخیص

اغلب پزشکان اختلالات انسداد حالب مادرزادی را در طول دوران بارداری توسط سونوگرافی‌های معمول تشخیص می‌دهند و نیز پزشکان بعد از زایمان سونوگرافی دیگری انجام می‌دهند تا دوباره کلیه‌ها را ارزیابی کنند و از سالم بودن آن‌ها مطمئن بشوند.

پزشک برای تشخیص انسداد حالب از اقدامات زیر کمک می‌گیرد:

• آزمایش خون و ادرار: پزشک معمولا نمونه خون و ادرار را برای علائم عفونت و وجود کراتینین، که نشان‌دهنده این است که کلیه به درستی کار نمی‌کند، بررسی می‌کند.
• سونوگرافی: سونوگرافی از ناحیه پشت ارگان های شکمی (سونوگرافی خلف صفاق) اجازه می‌دهد تا پزشک بتواند کلیه‌ها و حالب را از نزدیک مشاهده کند.

• سیستویورتروگرام حین ادرار: برای بررسی جریان غیرطبیعی ادرار، در این آزمایش پزشک یک لوله کوچک را از طریق مجرای خروجی مثانه وارد بدن می‌کند و ماده رنگی را به داخل مثانه تزریق می‌کند. سپس قبل و بعد از ادرار کردن به کمک اشعه ایکس از کلیه‌ها، حالب‌ها، مثانه و پیشابراه تصویر برداری می‌شود.
• اسکن هسته‌ای کلیوی: پزشک رنگی را که حاوی مقدار کمی مواد رادیو اکتیو است به بازوی شما تزریق می‌کند. سپس با یک دوربین خاص، رادیواکتیویته را تشخیص داده و به تولید تصاویری به منظور بررسی سیستم ادراری می‌پردازد.
• سیستوسکوپی: در این روش یک لوله کوچک با یک دوربین مجهز به نور از طریق یک برش کوچک به مجرای ادراری وارد می‌شود. سیستم‌های نوری اجازه می‌دهند تا پزشک بتواند داخل مجرای ادرار و مثانه را مشاهده کند.
• سی تی اسکن: سی تی اسکن ترکیبی از یک سری از تصاویر اشعه ایکس است که از زوایای مختلف گرفته شده و با کامپیوتر برای ایجاد تصاویر مقطعی از کلیه‌ها، حالب و مثانه پردازشی بر روی آن‌ها انجام می‌شود.
• ام آر آی: انجام ام آر آی از شکم با استفاده از یک میدان مغناطیسی و امواج رادیویی، تصاویر دقیقی از اندام‌ها و بافت که سیستم ادراری را تشکیل می‌دهند، تهیه می‌کند.

درمان

هدف از درمان انسداد حالب، حذف انسداد و در صورت امکان دور زدن انسداد برای جلوگیری از آسیب کلیوی یا ترمیم کلیه است. در صورتی که عفونت وجود داشته باشد در کنار روش‌های زیر ممکن است از آنتی بیوتیک نیز استفاده شود.

روش‌های تخلیه

اگر انسداد حالب باعث درد شدید شود ممکن است به یک روش فوری برای تخلیه موقت ادرار از بدن و از بین بردن مشکلات ناشی از انسداد نیاز باشد. پزشک (اورولوژیست) معمولا از روش‌های زیر به این منظور استفاده می‌کند:

• استنت حالب: یک لوله تو خالی در داخل حالب برای باز نگه داشن آن کار گذاشته می‌شود.
• نفروستومی از راه پوست: در طی این درمان یک لوله از طریق کمر برای تخلیه کلیه به طور مستقیم وارد کلیه می‌شود.
• کاتتر: در این روش یک لوله (کاتتر) از طریق مجرای خروجی مثانه برای خارج کردن ادرار تعبیه می‌شود. اگر عملکرد مثانه ضعیف باشد این روش برای تخلیه کلیه‌ها مناسب است.

پزشک می‌تواند به شما بگوید کدام روش یا ترکیبی از روش‌ها برای شما انتخاب بهتری است. روش تخلیه بسته به شرایط شما، تسکین موقت یا دائمی را ارائه می‌دهد.

روش‌های جراحی

برای درمان انسداد حالب از روش‌های جراحی بسیاری استفاده می‌شود. نوع روش بستگی به وضعیت بیمار دارد.

عمل جراحی انسداد حالب ممکن است از طریق یکی از این روش جراحی زیر انجام شود:

• جراحی آندوسکوپی: یک روش با حداقل تهاجم است که در آن یک اسکوپ مجهز به نور به مثانه و سایر بخش‌های دستگاه ادراری فرستاده می‌شود. پس از بررسی مسیر عبور ادرار، پزشک انسداد را با همان اسکوپ باز کرده و برای جلوگیری از انسداد مجدد از یک لوله توخالی (استنت) استفاده می‌کند. این روش هم برای تشخیص و هم برای درمان انسداد حالب کاربرد دارد.
• جراحی باز: برای انجام این روش جراح با استفاده از برشی در ناحیه شکم انسداد را برطرف می‌کند.
• جراحی لاپاروسکوپی: این روش از طریق یک لوله کوچک مجهز به نور و دوربین انجام می‌شود. برای انجام لاپاروسکوپی جراح یک یا چند برش کوچک بر روی پوست ایجاد کرده و لوله روشن و دیگر ابزار مورد نیاز برای جراحی را وارد بدن می‌کند.

زمان بهبودی پس از عمل، تعداد و اندازه برش‌های مورد استفاده برای جراحی تفاوت اصلی میان این روش‌های جراحی است. اورولوژیست می‌تواند بهترین روش جراحی را برای شما انتخاب کند.