نیستاگموس بیماری است که باعث حرکت غیرارادی و سریع یک یا هر دو چشم می‌شود و اغلب با مشکلات بینایی، از جمله تیرگی ایجاد می‌شود. این وضعیت را گاهی اوقات “چشم رقصنده” می‌نامند.

علائم و نشانه‌ها

علائم شامل حرکات سریع و غیرقابل کنترل چشم است که جهت این حرکات نوع نیستاگموس را تعیین می‌کند:

• نیستاگموس افقی شامل حرکات چشم به پهلو است.
• نیستاگموس عمودی شامل حرکات بالا و پایین چشم است.
• نیستاگموس چرخشی یا پیچشی شامل حرکات دایره‌ای است.

این حرکات بسته به علت ممکن است در یک یا هر دو چشم ایجاد شود.

انواع نیستاگموس

نیستاگموس زمانی اتفاق می‌افتد که بخشی از مغز یا گوش داخلی که حرکت و موقعیت چشم را تنظیم می‌کند به درستی عمل نکند. گوش داخلی به شما کمک می‌کند حرکت و موقعیت را حس کنید. همچنین به کنترل حرکات چشم کمک می‌کند. این بیماری می‌تواند ژنتیکی یا اکتسابی باشد.

• سندرم نیستاگموس شیرخواران

نیستاگموس مادرزادی سندرم نیستاگموس شیرخوار نامیده می‌شود که ممکن است یک بیماری ژنتیکی ارثی باشد. و معمولاً در شش هفته اول تا سه ماهه زندگی کودک ظاهر می‌شود.

این نوع نیستاگموس معمولاً خفیف است و به طور معمول به دلیل یک مشکل سلامتی زمینه‌ای ایجاد نمی‌شود. در موارد نادر، یک بیماری مادرزادی چشم می‌تواند باعث این بیماری شود مانند آلبینیسم (زالی).

بیشتر افراد مبتلا به نیستاگموس شیرخواران نیازی به درمان ندارند و این بیماری در آینده برای زندگی آن‌ها عوارضی ندارد. در حقیقت، بسیاری از افراد مبتلا به این بیماری حرکات چشم خود را متوجه نمی‌شوند. با این حال، چالش‌های بینایی وجود دارد و معمول می‌باشد. مشکلات بینایی ممکن است از خفیف تا شدید باشد و بسیاری از افراد به لنزهای اصلاحی نیاز دارند یا تصمیم به جراحی اصلاحی می‌گیرند.

• نیستاگموس اکتسابی

نیستاگموس حاد می‌تواند در هر مرحله از زندگی اتفاق بیافتد و اغلب به دلیل آسیب دیدگی یا بیماری اتفاق می‌افتد. نیستاگموس اکتسابی به طور معمول به دلیل اتفاقاتی رخ می‌دهد که بر گوش داخلی تأثیر می‌گذارد.

علل شایع

دلایل احتمالی نیستاگموس اکتسابی عبارتند از:

• سکته
• داروهای خاص، از جمله داروهای آرامبخش و ضد تشنج مانند فنی توئین (دیلانتین)
• مصرف بیش از حد الکل
• ضربه به سر یا آسیب دیدگی
• بیماری‌های چشم
• بیماری‌های گوش داخلی
• کمبود B-12 یا تیامین
• تومورهای مغزی
• بیماری‌های سیستم عصبی مرکزی، از جمله مولتیپل اسکلروزیس (ام اس)

تشخیص

اگر نیستاگموس مادرزادی دارید، در صورت بدتر شدن شرایط یا نگرانی در بینایی، باید به یک چشم پزشک مراجعه کنید. چشم پزشک با انجام معاینه چشم می‌تواند نیستاگموس را تشخیص دهد. وی از شما در مورد سابقه پزشکی‌تان سوال می‌کند تا تعیین کند که آیا مشکلات اساسی سلامتی، داروها یا شرایط محیطی در مشکلات بینایی شما نقش دارند یا خیر. پزشک همچنین ممکن است:

• بینایی شما را اندازه گیری کند تا متوجه نوع مشکلات بینایی شما شوند.
• یک تست انکسار انجام دهند.
• چگونگی تمرکز، حرکت و عملکرد چشمانتان را با هم بررسی کند تا مشکلی که کنترل حرکت چشم شما را تحت تأثیر قرار می‌دهد یا استفاده از هر دو چشم را با هم دشوار می‌کند متوجه شود.

اگر چشم پزشك برای شما نیستاگموس را تشخیص داد، ممكن است توصیه كند كه برای رفع هرگونه بیماری زمینه‌ای، به پزشك دیگر مراجعه كنید. آن‌ها همچنین ممکن است نکاتی را در مورد کارهایی که در خانه باید انجام دهید به شما توصیه کند تا به شما در کنار آمدن با نیستاگموس کمک کند.

اگر بعد از گرفتن شرح حال و انجام معاینه بالینی، پزشک نتواند علت نیستاگموس شما را تشخیص دهد، اقدامات مختلفی را انجام می‌دهد. آزمایش خون می‌تواند به پزشک کمک کند که کمبود ویتامین را رد کند.

اقدامات تصویربرداری مانند عکس رادیولوژی، سی تی اسکن و ام آر آی می‌تواند به پزشک در تشخیص هرگونه ناهنجاری ساختاری در مغز یا سر شما که باعث وجود نیستاگموس شده است کمک کند.

درمان

درمان نیستاگموس به مادرزادی یا اکتسابی بودن این بیماری بستگی دارد. نیستاگموس مادرزادی نیازی به درمان ندارد، اگرچه موارد زیر می‌تواند به بهبود بینایی کمک کند:

• عینک
• لنزهای تماسی
• افزایش روشنایی در اطراف خانه

گاهی اوقات، در طی دوران کودکی و بدون درمان، نیستاگموس مادرزادی کاهش می‌یابد. اگر کودک شما یک مورد بسیار شدید دارد، ممکن است پزشک وی جراحی به نام تنوتومی را برای تغییر موقعیت عضلات کنترل کننده حرکت چشم پیشنهاد دهد.

چنین عمل جراحی نمی‌تواند نیستاگموس را درمان کند، اما می‌تواند آن را به درجه‌ای که کودک شما نیاز دارد تا بهتر ببیند کاهش دهد. اگر به نیستاگموس مبتلا شده باشید، درمان به علت اصلی متمرکز می‌شود. برخی از درمان‌های رایج برای نیستاگموس اکتسابی عبارتند از:

• تغییر داروها
• اصلاح کمبود ویتامین با مکمل‌ها و تنظیمات غذایی
• قطره چشمی دارویی برای عفونت چشم
• آنتی بیوتیک برای عفونت گوش داخلی
• سم بوتولینوم برای درمان اختلالات شدید بینایی ناشی از حرکت چشم
• لنزهای مخصوص عینک به نام منشور
• جراحی مغز برای اختلالات سیستم عصبی مرکزی یا بیماری‌های مغزی

پیش آگهی افرادی که نیستاگموس دارند

نیستاگموس ممکن است با گذشت زمان و یا بدون درمان بهبود یابد. با این حال، نیستاگموس هرگز به طور کامل از بین نمی‌رود. علائم نیستاگموس می‌تواند کارهای روزمره را با چالش بیشتری روبرو کند. به عنوان مثال، افرادی که دچار نیستاگموس شدید هستند ممکن است قادر به گرفتن گواهینامه رانندگی نباشند، چرا که می‌تواند تحرک آن‌ها را محدود کند و آن‌ها را ملزم به انجام منظم تنظیمات حمل و نقل کند.

در صورت استفاده یا دست زدن به ابزار یا تجهیزات بالقوه خطرناک که نیاز به دقت دارند، بینایی تیز نیز مهم است. نیستاگموس می‌تواند انواع مشاغل و سرگرمی‌های شما را محدود کند.

یکی دیگر از چالش‌های نیستاگموس شدید پیدا کردن مراقب برای کمک می‌باشد. اگر بینایی بسیار ضعیفی دارید، ممکن است برای انجام فعالیت‌های روزمره به کمک نیاز داشته باشید. اگر به کمک نیاز دارید، حتما درخواست کمک کنید. محدودیت بینایی ممکن است احتمال آسیب دیدگی شما را افزایش دهد.