مدیریت بیماری
حمله خواب (نارکولپسی)
نارکولپسی یک اختلال خواب عصبی است که برکنترل خواب وبیداری بیمار اثرمی‌گذارد. بیماران مبتلا به حمله خواب دچارخواب آلودگی شدید در طول روز و حملات ناگهانی خواب می‌شوند. این حملات ناگهانی خواب ممکن است درطول انجام هر فعالیتی در روز رخ دهد وزمان مشخصی ندارد.
حمله خواب باعث مشکلات زیادی در روند فعالیت‌های روزانه می‌شود. گاهی حمله خواب می‌تواند با ضعف ناگهانی عضلات بدن( کاتاپلکسی)، همراه باشد که باعث احساس بدی خواهد شد. حمله خواب همراه با ضعف عضلات را حمله خواب نوع ۱ و حمله خواب بدون ضعف عضلات را حمله خواب نوع ۲ می‌گویند.
علائم ونشانه‌ها
علائم و نشانه‌های حمله خواب ممکن است در سال‌های اولیه شدید بوده و سپس برای همیشه ادامه پیدا می‌کند. این علائم عبارتند از:
- خواب آلودگی شدید در طول روز
افراد مبتلا به حمله خواب، بدون هیچ‌گونه هشداری و در هر مکان و یا هر زمانی به خواب می‌روند. به عنوان مثال، فرد ممکن است در حال کار کردن یا صحبت با دوستان خود باشد و به طور ناگهانی خم شده و برای چند دقیقه تا نیم ساعت به خواب برود. زمانی که بیدار می‌شود، احساس نشاط می‌کند اما در نهایت دوباره به خواب می‌رود.
فرد ممکن است احساس کاهش هوشیاری و تمرکز حواس در طول روز داشته باشد. خواب آلودگی شدید معمولاً اولین علامتی است که ظاهر می‌شود و اغلب عذاب‌آورترین علامت است که در تمرکز و انجام فعالیت‌های فرد اختلال ایجاد می‌کند.
- از دست دادن قوام عضلات به طور ناگهانی( خواب حیوانی)
این بیماری می‌تواند مشکلات جسمی زیادی در بیمار ایجاد کند. از لکنت زبان گرفته تا ضعف کامل عضلات که ممکن است برای چند دقیقه طول بکشد.
ضعف عضلانی دراین بیماری غیرقابل کنترل است و معمولاً به دنبال احساسات مثبت و شدید مانند خندیدن یا هیجان ایجاد می‌شود، اما گاهی ترس، شگفت زده شدن یا خشم هم ممکن است باعث این بیماری بشوند. به عنوان مثال زمانی که بیمار می‌خندد، سر بیمار به طورغیرارادی دچار افتادگی شده و زانوهای بیمار به طور ناگهانی خم می‌شوند.
- فلج خواب (بختک خواب)
افراد مبتلا به حمله خواب اغلب احساس ناتوانی (فلج شدگی) موقت در حرکت یا صحبت کردن در زمان خواب آلودگی یا بعد ازبیدار شدن، تجربه می‌کنند. این دوره معمولاً کوتاه است (حدود چند ثانیه تا چند دقیقه طول می‌کشد).
همه‌ی مبتلایان به حمله خواب، دچار فلج خواب نمی‌شوند و بسیاری ازافراد که مبتلا به حمله خواب نیستند ممکن است دچار فلج خواب شوند.
- توهم
این توهمات ممکن است در هنگام خواب آلودگی و یا پس از بیدار شدن از خواب رخ دهند. به عنوان مثال زمانی که بیمار در یک اتاق ناآشنا به خواب می‌رود. این توهمات ممکن است به صورت زنده و ترسناک باشند، چون بیمار در زمان شروع توهم به طور کامل خواب نیست و رویاها را به صورت واقعی تجربه می‌کند.
علل شایع
دلیل اصلی حمله خواب شناخته شده نیست. در افرادی که مبتلا به حمله خواب همراه به ضعف عضلانی هستند، ماده هیپوکریتین درمغز آن‌ها کم می‌شود. هیپوکریتین یک ماده‌ی شیمیایی عصبی مهم در مغز است و به تنظیم خواب و بیداری کمک می‌کند. علت کاهش سطح این ماده‌ی شیمیایی در مغز مشخص نیست، اما متخصصان معتقدند که واکنش‌های خود ایمنی باعث این اتفاق می‌شود.
ارث هم در ایجاد حمله خواب نقش مهمی دارد، اما خطر انتقال این مشکل از والدین به کودک بسیار کم است.
عوامل تشدید کننده خطر
- سن
حمله خواب معمولاً در سنین بین ۱۰ تا ۳۰ سالگی شروع می‌شود.
- سابقه‌ی خانوادگی
خطرحمله خواب در افرادی که دارای سابقه‌ی خانوادگی هستند، بیشتر است.
عوارض احتمالی
- عدم درک جامعه از این بیماری
حمله خواب ممکن است مشکلات جدی را برای بیماران به وجود آورد. دیگران ممکن است کسالت یا بی‌حوصلگی را در فعالیت بیمار مشاهده کنند و این مسئله برای بیمار مشکلاتی را در مدرسه یا محیط کار به وجود می‌آورد.
- آسیب بدنی
حملات خواب ممکن است به فرد مبتلا به حمله خواب آسیب برساند. اگر در زمان رانندگی حمله‌ی خواب اتفاق بیفتد، ممکن است فرد تصادف کند و همچنین خطر سوختن در زمان تهیه‌ی غذا هم برای افراد مبتلا بیشتر است.
- اختلال در روابط اجتماعی
احساسات شدید مثل عصبانیت یا لذت می‌تواند باعث بروز علائم حمله خواب مانند ضعف عضلات شود که باعث ایجاد اختلال در روابط فرد با دیگران خواهد شد.
- چاقی
افراد مبتلا به حمله خواب بیشتر در معرض اضافه وزن هستند. اضافه وزن ممکن است به خاطر پایین بودن سوخت وساز بدن ایجاد شود.
تشخیص
پزشک ممکن است بیماری حمله خواب را با توجه به خواب آلودگی بیش از حد روزانه‌ی بیمار و یا از دست دادن ناگهانی قوام عضلات( کاتاپلاکسی) تشخیص دهد. پس از تشخیص اولیه، پزشک ممکن است بیماررا برای بررسی‌های بیشتر به متخصص خواب ارجاع دهد.
روش‌هایی برای تشخیص حمله خواب و تعیین شدت آن وجود دارد از جمله:
- بررسی سابقه‌ی خواب
پزشک احتمالاً از سوابق خواب بیمار سؤال می‌کند.
- ثبت زمان‌های خواب
پزشک ممکن است از بیمار بخواهد که زمان‌های خوابش را برای مدت یک تا دوهفته ثبت کند. برای این‌کارمی‌توان ازیک ساعت استفاده کرد.
- پلی سومنوگرافی
دراین روش تشخیصی، با استفاده از سیم‌هایی که به پوست سر بیمار وصل می‌شوند، امواج مختلفی را در مدت خواب، ثبت می‌کنند. برای این‌کار بیمار باید یک شب در یک مرکز پزشکی بستری شود.
دراین روش تشخیصی، فعالیت‌های مغزی، قلبی و حرکت عضلات چشم‌ها و همچنین فعالیت‌های تنفسی را اندازه‌گیری می‌کنند.
- آزمایش سنجش خواب‌های متعدد در طول روز
دراین روش تشخیصی، تعداد دفعات خواب بیمار در طول روز اندازه‌گیری می‌شود. از بیمار خواسته می‌شود تا ۴ یا ۵ بار و هر بار به مدت ۲ ساعت چرت بزند. متخصص در این زمان، الگوهای خواب بیمار را مشاهده می‌کند. الگوی خواب در افراد مبتلا به حمله خواب متفاوت است.
این روش‌های تشخیصی به پزشک کمک می‌کند که علائم و علل دقیق‌تر این بیماری را کشف کند.
درمان
درمان قطعی برای حمله خواب وجود ندارد، اما داروها و اصلاح سبک زندگی می‌توانند درکاهش علائم این بیماری کمک کننده باشند.
داروها
– داروهای محرک
داروهایی که سیستم عصبی مرکزی( مغز و نخاع) را تحریک می‌کنند، اولین انتخاب درمانی برای کمک به بیدار ماندن افراد مبتلا به حمله خواب در طول روز است. این داروها ممکن است دارای مشکلاتی از جمله سردرد، حالت تهوع یا اضطراب باشند.
- داروهای سرکوب کننده خواب
پزشکان اغلب این داروها را برای سرکوب خواب تجویز می‌کنند تا به کاهش علائمی مانند ضعف عضلانی، توهم و فلج خواب کمک کنند. مشکلات این داروها شامل افزایش وزن، بی‌خوابی و مشکلات گوارشی است.
- داروهای ضد افسردگی
این داروها بر روی ضعف عضلانی اثر می‌گذارند اما بسیاری از افراد بعد ازمصرف این داروها از مشکلاتی مانند خشکی دهان و گیجی، شکایت می‌کنند.
اگر بیمار به فشارخون بالا یا مرض قند (دیابت) مبتلا است حتماً به پزشک اطلاع داده شود زیرا مصرف برخی از داروها در این افراد متفاوت است.
مصرف بعضی از داروهای بدون نسخه مانند داروهای سرماخوردگی یا داروهای ضد حساسیت برای بیماران مبتلا به حمله خواب، می‌توانند باعث کسالت شوند. برای مصرف این داروها با پزشک مشورت شود.
