کیفوز، قوز یا گوژ پشتی به قوس برآمده‌ی کمر می‌گویند. کمی انحنا در این قسمت کاملا طبیعی است، اما معمولا کیفوز به انحنای بیش از حد اشاره دارد. کیفوز ممکن است در هر سنی به وجود آید، اما در زنان مسن، شایع‌تر است.

کیفوز وابسته به سن اغلب پس از پوکی استخوان که منجر به تضعیف، ترک و فشرده شدن استخوان های ستون فقرات می‌گردد، اتفاق می‌افتد. انواع دیگر کیفوز در نوزادان و نوجوانان به دلیل ناهنجاری‌های ستون فقرات و یا جدا شدن تدریجی استخوان از ستون فقرات، اتفاق می‌افتد.

کیفوز خفیف منجر به مشکلات کوچکی می‌شود، اما در موارد حاد سبب بروز درد و بدشکلی می‌گردد. درمان کیفوز به سن، علت انحنا و اثرات آن بستگی دارد.

علائم و نشانه‌ها

کیفوز علاوه بر انحنای غیرطبیعی ستون فقرات می‌تواند در برخی افراد منجر به درد و انقباض کمر نیز شود. موارد خفیف کیفوز ممکن است هیچ علامت و نشانه‌ی قابل توجهی نداشته باشد.

علل شایع

یک ستون فقرات سالم از مهره‌هایی تشکیل شده است که مانند سیلندر به ترتیب و پشت سرهم چیده شده‌اند. کیفوز زمانی رخ می‌دهد که فرم وی (V) شکل مهره‌ی قسمت فوقانی کمر بیش‌تر می‌شود. این تغییر شکل در نتیجه‌ی مشکلات متعددی بوجود می‌آید، از جمله:

• پوکی استخوان
• انحطاط (دژنراسیون) دیسک
• بیماری شوئرمن که کیفوز شوئرمن نیز نامیده می‌شود.
• سندرم هایی چون سندرم مارفان یا بیماری پرادرویلی
• سرطان و سرطان درمانی

همچنین افزایش منحنی ممکن است در قسمت فوقانی ستون فقرات به دلیل خمیده بودن نیز اتفاق ‌افتد که به آن کیفوز وضعیتی گفته می‌شود. این بیماری هیچ ناهنجاری در ستون فقرات به همراه ندارد و اغلب در نوجوانان شایع است.

عوارض احتمالی

کیفوز ممکن است منجر به پیامدهای زیر شود:

• مشکلات ظاهری بدن

به ویژه در نوجوانان ممکن است به دلیل انحنای کمر یا استفاده از کمربند طبی، ظاهر بدی از بدن نشان داده شود.

• کمردرد

در برخی موارد انحراف ستون فقرات می‌تواند منجر به درد شدید و ناتوان کننده‌ای شود.

• کاهش اشتها

در موارد حاد، این انحنا ممکن است منجر به فشرده شدن معده و در نتیجه کاهش اشتها شود.

تشخیص

پزشک در طول معاینه‌ی جسمانی، قد را بررسی می‌کند. با وجود کیفوز، انحنای قسمت فوقانی کمر بیش‌تر آشکار می‌گردد. همچنین پزشک، معاینه‌ی اعصاب نیز انجام می‌دهد تا بازخورد و قدرت عضلانی فرد را بررسی کند.

آزمایش‌های تصویربرداری

بسته به علائم و نشانه‌ها، ممکن است به موارد زیر هم نیاز پیدا شود:

• اشعه‌ی ایکس

جهت تعیین درجه‌ی انحنا و تغییر شکل مهره‌ها که به شناسایی نوع کیفوز کمک می‌کند، از اشعه‌ی ایکس استفاده می‌شود.

• سی تی اسکن

پزشک جهت بررسی جزئیات بیش‌تر ممکن است انجام سی تی اسکن را توصیه کند.

• ام آر آی

چنانچه پزشک به وجود توده یا عفونت مشکوک باشد، انجام ام آر آی را توصیه می‌نماید. در این روش با استفاده از امواج رادیویی، تصاویر دقیق‌تری از استخوان‎ها و بافت‌های نرم تولید می‌گردد.

آزمایش اعصاب

در صورتی که فرد به بی‌حسی یا ضعف مبتلا باسد، ممکن است پزشک آزمایش‌هایی انجام دهد تا متوجه شود تکانه‌های عصبی که بین نخاع و اندام‌ها در حرکت‌اند، تا چه اندازه درست عمل می‌کنند.

درمان

درمان کیفوز به علت این بیماری و علائم و نشانه‌های موجود بستگی دارد.

داروها

ممکن است پزشک موارد زیر را تجویز نماید:

• مسکن‌ها

چنانچه داروهایی چون استامینوفن، ایبوپروفن یا ناپروکسن پاسخگو نباشد، مسکن‌های قوی‌تری با نسخه‌ی پزشک در دسترس قرار خواهند گرفت.

• داروهای پوکی استخوان

در بسیاری از افراد مسن، کیفوز اولین سرنخ ابتلا به پوکی استخوان است. داروهای تقویت کننده‌ی استخوان، از شکستگی ستون فقرات که سبب وخیم شدن کیفوز می‌گردد، جلوگیری می‌کنند.

روش‌های درمانی

برخی از انواع کیفوز را می‌توان با کمک موارد زیر بهبود بخشید:

• ورزش

تمرینات کششی می‌توانند انعطاف پذیری ستون فقرات را بهبود بخشند و کمردرد را تسکین دهند.

• کمربند طبی

کودکان مبتلا به بیماری شوئرمن می‌توانند مادامی که استخوان‌ها در حال رشد هستند، با بستن کمربند طبی از پیشرفت کیفوز جلوگیری کنند.

• سبک زندگی

داشتن وزنی ایده آل و فعالیت جسمانی منظم، از کمردرد جلوگیری کرده و علائم کیفوز را تسکین می‌دهد.

• نظارت بر تراکم استخوان

رژیم غذایی دارای کلسیم و ویتامین دی (D ) و همچنین غربالگری تراکم استخوان جهت تشخیص پوکی استخوان (بخصوص در صورت سابقه‌ی خانوادگی) به افراد مسن در پیشگیری از ضعیف شدن استخوان‌ها، شکستگی و عواقب کیفوز کمک می‌کند.

جراحی و سایر روش‌ها

چنانچه قوس کیفوز بسیار شدید باشد، یا منحنی به ستون فقرات یا ریشه‌های عصبی فشار وارد سازد، پزشک جراحی را توصیه خواهد کرد.

رایج‌ترین روش، فیوژن ستون فقرات نام دارد که در آن دو یا چند مهره‌ی آسیب دیده به طور دائم به یکدیگر متصل می‌شوند. جراحان قطعاتی از استخوان را بین مهره قرار می‌دهند و سپس مهره‌ها را با میله‌های فلزی و پیچ به یکدیگر متصل می‌کنند تا ستون فقرات در موقعیت اصلاح شده قرار گیرد.