مدیریت بیماری
التهاب (آماس) عنبیه
در این بیماری عنبیه و یا بخش رنگی دور مردمک ملتهب می‌شود. عنبیه بخشی از لایه میانی چشم و یا رنگینه چشم است و بنابراین نوعی یووئیت (التهاب چشم) به حساب می‌آید و گاهی اوقات به آن یووئیت قدامی می‌گویند.
دلیل بروز این بیماری معمولا ناشناخته است و می‌تواند بر اثر بیماری‌های دیگر و یا عوامل ارثی بروز نماید.
عدم درمان این بیماری، به کوری تدریجی و یا از دست دادن بینایی منجر می‌شود. در صورتی که نشانه‌های این بیماری را دارید، بلافاصله به پزشک مراجعه نمایید.
علائم و نشانه‌ها
نشانه‌های این بیماری عبارتند از:
- قرمزی چشم
- ناراحتی و درد ناحیه مورد نظر
- تاری دید
- بروز نقاط و یا لکه‌های شناور در دید فرد
در صورتی که التهاب (آماس) عنبیه به صورت ناگهانی و یا در طی ساعات و روزها بروز کند، به آن التهاب (آماس) عنبیه حاد می‌گویند و نشانه‌هایی که به صورت تدریجی بروز کنند و یا بیش از 6 هفته ادامه یابند، نشان دهنده‌ی نوع مزمن این بیماری می‌باشند.
علل شایع
معمولا علل بروز این بیماری قابل شناسایی نیستند ولی می‌توان آن را به آسیب دیدگی چشم، عوامل ارثی و یا تعدادی از بیماری‌ها ارتباط داد. دلایل این بیماری عبارتند از:
- آسیب دیدگی چشم
آسیب‌های وارد بر چشم و نفوذ اشیای خارجی به چشم و یا سوختگی ناشی از مواد شیمیایی و آتش در بروز التهاب (آماس) عنبیه مزمن نقش دارند.
- عفونت
زونای روی صورت و یا سایر بیماری‌ها همانند، سل و سفیلیس در بروز انواع دیگر التهاب (آماس) عنبیه نقش دارند.
- عوامل ارثی
افرادی که به دلیل تغییرات ژنی موثر بر سیستم ایمنی، به بیماری‌های سیستم خود ایمنی مبتلا شده‌اند، ممکن است به این بیماری دچار شوند. انواع این بیماری‌ها عبارتند از: سندروم انکیلوزان، سندروم رایتر، بیماری‌های التهابی روده‌ای و آرتریت پسوریاتیک.
- بیماری بهجت
این بیماری نوعی دلیل غیر معمول در بروز التهاب (آماس) عنبیه حاد در کشورهای غربی است و نشانه‌هایی همانند مشکلات مفصلی، زخم‌های دهانی و ناحیه تناسلی دارد.
- آرتریت روماتوئید نوجوانان
نوجوانان مبتلا به آرتریت روماتوئید ممکن است به التهاب (آماس) عنبیه مزمن مبتلا شوند.
- سارکوئیدوز
در این بیماری سیستم خود ایمنی، تعدادی از سلول‌های التهابی و یا گرانولوم‌ها در نواحی از بدن رشد می‌کنند که شامل چشم هم می‌شوند.
- بعضی از داروها
تعدادی از داروهای درمانی همانند آنتی بیوتیک ریفابیوتین و داروی ضد ویروس که به منظور درمان عفونت ایدز به کار برده می‌شوند و می‌توانند در بروز التهاب (آماس) عنبیه نقش داشته باشند و قطع مصرف این دارو باعث قطع علائم بیماری می‌شود .
عوامل تشدید کننده خطر
این موارد احتمال ابتلا به التهاب (آماس) عنبیه را افزایش می‌دهند:
- تغییرات ژنتیکی خاص: افراد با یک تغییر ویژه در ژن که برای عملکر مناسب سیستم ایمنی، بیشتر در معرض ابتلا به التهاب (آماس) عنبیه هستند.
- ابتلا به عفونت‌های ناشی از رابطه جنسی: تعدادی از عفونت‌ها همانند سفیلیس و ایدز خطر ابتلا به این بیماری را افزایش می‌دهند.
- زندگی در محیط‌هایی که در آن‌ها بروز عفونت شایع‌تر است مانند مناطقی که در آن‌ها بیماری هیستوپلاسموز شایع است (نوعی عفونت قارچی).
- ابتلا به سیستم ایمنی ضعیف و یا اختلالات سیستم خود ایمنی
عوارض احتمالی
این بیماری در صورتی که به موقع درمان نشود، می‌تواند منجر به بروز این پیامدها شود مانند:
- آب مروارید: تاری عدسی چشم و یا آب مروارید یکی از این پیامدها می‌باشد به خصوص اگر التهاب عنبیه طولانی مدت باشد.
- مردمک غیرعادی: بافت‌های زخمی باعث چسبیدگی عنبیه به عدسی زیرین و یا قرنیه محیطی می‌شوند و باعث می‌شوند تا شکل مردمک غیرعادی شده و عنبیه در واکنش به نور کند شود.
- گلوکوم (آب سیاه): التهاب (آماس) عنبیه مکرر در بروز گلوکوم موثر است. در این بیماری فشار داخل چشم افزایش می‌یابد و امکان از دست رفتن بینایی وجود دارد.
- انباشتگی کلسیم در حول قرنیه: این بیماری منجر به نابودی تدریجی قرنیه و کاهش بینایی می‌شود.
- التهاب داخل شبکیه :تورم و بروز کیست‌های پر از مایع در شبکیه چشم در پشت چشم می‌تواند دید مرکزی را را کاهش دهد و یا تار کند.
تشخیص
پزشکتان برای تشخیص بیماری معمولا اقدامات زیر را انجام می‌دهد:
- بررسی خارجی
در طی این بررسی، پزشک از یک چراغ قوه کوچک به منظور مشاهده‌ی مردمک و الگوی قرمزی چشمی و بررسی امکان ترشحات چشمی استفاده می‌کند.
- بررسی چشم با نور باریک و شدید
در این روش از یک میکروسکوپ و چراغی روی آن استفاده می‌شود و پزشک با استفاده از آن می‌تواند داخل چشم را ببیند و نشانه‌های بیماری را مشاهده نماید. اتساع مردک توسط قطره‌های چشمی به پزشک اجازه می‌دهد تا داخل چشمانتان را بهتر ببیند.
- بررسی گلوکوم (آب سیاه)
پزشک فشار داخلی چشم را بررسی می‌کند و افزایش فشار نشان دهنده‌ی امکان ابتلا به این بیماری است.
در صورتی که پزشک ابتلا به سایر بیماری‌ها را در بروز التهاب (آماس) عنبیه تایید کند، احتمالا اقدامات دیگری مانند آزمایش خون و یا تصویربرداری را توصیه خواهد کرد.
درمان
هدف از درمان این بیماری، حفظ بینایی و بهبود درد و التهاب است. در صورتی که التهاب (آماس) عنبیه بنابر دلایل دیگری بروز کرده باشد، ابتدا باید آن‌ها رفع شوند.
در بیشتر موارد درمان التهاب (آماس) عنبیه با این روش‌ها انجام می‌گیرد:
- قطره‌های چشمی استروئیدی: این داروها، درد ناشی از این بیماری را کاهش می‌دهند. قطره‌های چشمی متسع کننده نیز می‌توانند چشمان را از بروز پیامدهای بعدی حفظ کنند.
- سایر داروها به صلاحدید پزشک
نکاتی که لازم است پس از ترخیص از بیمارستان و بازگشت به منزل رعایت نمائید.
- در روزهای اول بعد از عمل از مصرف مواد غذایی نفاخ مانند حبوبات پرهیز کرده و جهت پیشگیری از یبوست از مایعات و غذاهای پرفیبر مانند میوه و سبزیجات استفاده کنید.
- فعالیت‌های عادی زندگی که توام با فعالیت شدید جسمانی نباشد بلامانع است.
- پرواز با هواپيما يا مسافرت به ارتفاعات تا زمان اجازه پزشک ممنوع است.
- به توصيه‌های چشم پزشك در مورد نحوه قرارگيری سر در وضعيت خاص توجه کنید، زيرا عدم توجه به اين موضوع می‌تواند موجب شكست درمان شود.
- بخيه‌های چشم دو نوع می‌باشند، بخيه‌های عمقی، كه دائمی بوده و برداشته نمی‌شوند و بخيه‌های سطحی، كه اگر پس از 2 تا 3 هفته نيفتاده باشند توسط پزشك معالج برداشته می‌شوند.
- زمان حمام كردن را حتماً از پزشك خود سوال كنيد. اما می‌توانید از همان روز اول پس از عمل تمام بدن بجز سر و صورت را بشویید.
- مطالعه، تماشای تلويزيون و فعاليت‌های عادی زندگی مانعی ندارد به شرطی كه نحوه صحيح قرارگرفتن سر رعايت شود.
- پس از عمل مسافرت با اتومبيل و قطار بلامانع است.
- بعد از عمل جهت محافظت از محل عمل و ضربه به چشم، از محافظ پلاستيكی (شيلد) به مدت 2 تا 3 هفته استفاده كنيد. روزها می‌توانيد از عينك و شب‌ها از شيلد استفاده کنید. محافظ پلاستيكی قابل شستشو است. روزانه آن را با آب و صابون بشوئيد و سپس روی چشم خود قرار دهيد.
- هيچ گاه اطراف چشم را با پارچه های خشن يا دستمال كاغذی تميز نكنيد. زيرا اين كار ممكن است باعث خراش قرنيه شود. برای پاك كردن چشم می‌توان از پنبه تميز استفاده كرد.
- در چند روز اول پس از عمل به علت خراش قرنيه يا وجود گاز داخل چشم، بينايی كم است كه پس از چند روز مشكل برطرف خواهد شد.
- ممكن است پس از عمل، نياز به عينك پيدا كنید يا شماره عينك قبلی تغيير کند.
- از قرار دادن لنزهای تماسی در چشمانتان خودداری کنید.
- از استفاده از لوازم آرایشی در ناحیه‌ی اطراف چشم‌ها خودداری کنید.
- جهت تسکین درد از داروی مسکن تجویز شده طبق دستور پزشک استفاده کنید.
- جلسات معاینه و ملاقات با پزشک خود را دنبال کنید.
- در صورت تجویز قطره، پماد چشمی و یا هرگونه داروی دیگری توسط پزشک، این داروها را طبق دستور پزشک و در زمان مشخص استفاده کنید.
- بهتر است قطره توسط فردی دیگر در چشم ریخته شود.
- قبل و بعد از ریختن قطره در چشم، حتما دستانتان را با آب و صابون بشوئید.
- در صورتی که هم از قطره و هم از پماد استفاده می‌کنید، قطره را قبل از پماد چشم مصرف کنید.
- در هنگام چکاندن قطره نباید نوک قطره چکان با سطح قرنیه، مژه‌ها یا پلک تماس پیدا کند.
- در صورتی که بیش از یک نوع قطره استفاده می‌کنید قطره دوم حداقل 5 دقیقه بعد از قطره اول ریخته شود.
- بعد از چکاندن قطره حداقل یک دقیقه چشم‌ها را ببندید و از پلک زدن‌های شدید خودداری کنید.
- دقت کنید نوک قطره چکان همیشه تمیز باشد.
- دقت کنید برچسب روی قطره‌ها کنده نشود و هر قطره را پس از مصرف در جلد خود قرار دهید.
- سعی کنید قطره باز شده را در حرارت عادی (25درجه سانتی‌گراد) نگهداری کرده و حداکثر تا 3 هفته پس از باز نمودن درپوش از آن استفاده کنید. از یخ زدگی یا گرمای شدید قطره جلوگیری شود.
در صورت مشاهده موارد زیر به بیمارستان و یا پزشک مراجعه کنید
- بروز هرگونه نشانه عفونت (مانند قرمزی ،درد ،تورم چشم و تب) پس از جراحی، خونریزی و بدتر شدن وضعیت بینایی و ضعف بینایی پس از اتمام دوره نقاهت
- تغییر در وضعیت بینایی
- سایر موارد نگران کننده و یا اورژانسی
