مدیریت بیماری
تپش قلب
قلب نوعی تلمبه است که خون به وسیله آن در بدن جریان می‌یابد. قلب در هر تپش تقریبا صد سانتی‌متر مکعب خون را در بدن پخش می‌کند. روزانه حدود ۱۰ هزار لیتر خون به وسیله این تلمبه در درون رگ‌های بدن هدایت می‌شود. در مدت عمر متوسط یک انسان شاید ۲۵۰ میلیون لیتر خون به وسیله قلب، تلمبه زده می‌شود. طول مدت هر دوره انقباض و انبساط قلب انسان، در حدود ۱ ثانیه است. بنابراین، قلب روزی حدود صدهزار بار میتپد. درتپش قلب، قلب بیمار به‌طور ناگهانی و بدون دلیل برای چند ثانیه تند و محکم می‌زند و یا بیمار حس می‌کند که بعضی از ضربان‌ها جا افتاده‌اند؟ به این حس، تپش قلب می‌گویند. برای بعضی‌ها این اتفاق سالی یک‌بار می‌افتد اما بعضی افراد در طی روز بارها آن را تجربه می‌کنند و گاهی این‌قدر قوی است که به حمله‌ی قلبی شبیه می‌شود. بیمار مبتلا به تپش قلب احساس می‌کند قلب وی با سرعت و به سنگینی میتپد. اضطراب وهیجان، ورزش کردن و گاهی برخی بیماری‌ها منجر به تپش قلب می‌شوند.
اگرچه تپش قلب نگران کننده است، اما معمولاً بی‌ضرر است. در موارد نادر، تپش قلب می‌تواند نشانه‌ی یک بیماری جدی قلبی مانند بی‌نظمی در ضربان قلب (آریتمی) باشد که نیاز به درمان دارد.
علائم و نشانه‌ها
علائم مربوط به تپش قلب به این صورت است که بیمار، موارد زیر را در قلب خود احساس می‌کند:
- پرش در قلب
- تکان و لرزش
- پمپاژ تندتر از حد معمول
به علاوه بیمار، تپش قلب را در گردن و گلو نیز احساس می‌کند. تپش قلب در زمان استراحت، فعالیت و همچنین حالت نشسته یا ایستاده هم رخ می‌دهد.
علل شایع
معمولاً علت تپش قلب مشخص نیست. علل رایج مربوط به تپش قلب عبارتند از:
- واکنش‌های شدید عاطفی، مانند اضطراب و استرس
- تمرین‌های ورزشی سخت
- مصرف کافئین
- مصرف نیکوتین
- تب
- تغییرات هورمونی مربوط به یائسگی، بارداری و قاعدگی
- مصرف برخی داروهای استنشاقی آسم که تحرک کننده ضربان قلب هستند.
گاهی اوقات تپش قلب نشانه‌ی یک مشکل جدی مانند پرکاری غده‌ی تیروئید و یا آریتمی قلب است. آریتمی قلب ممکن است به شکل ضربان شدیدتر یا کندتر از حالت معمول بروز کند یا ریتم قلب نامنظم شود.
عوامل تشدید کننده خطر
عوامل زیر خطر بروز تپش قلب را افزایش می‌دهند:
- اضطراب شدید
- ابتلا به اختلال اضطراب یا ابتلا به حملات ترس
- باردار شدن
- مصرف داروهای سرماخوردگی و مصرف برخی داروهای استنشاقی آسم که تحرک کننده ضربان قلب هستند.
- پرکاری تیروئید
- سایر مشکلات قلبی مانند آریتمی، نارسایی قلبی یا حمله‌ی قلبی
عوارض احتمالی
تپش قلب مشکلات زیادی ایجاد نمی‌کند، مگر اینکه یک بیماری دیگر منجر به تپش قلب شده باشد. تپش قلبی که ناشی از دیگر مشکلات قلبی است، پیامدهای زیر را به همراه دارد:
- ضعف
تپش قلب باعث افت فشارخون می‌شود و افت فشارخون منجر به بروز ضعف یا غش در بیمار خواهد شد. اگر بیمار دچار مشکلات قلبی، مانند بیماری‌های مادرزادی قلب یا مشکلات دریچه قلب باشد، احتمال بروز تپش قلب بیش‌تر می‌شود.
- ایست قلبی
تپش قلبی به ندرت باعث آریتمی‌های کشنده شده و منجر به توقف فعالیت قلب می‌شود.
- سکته‌ی مغزی
اگر تپش قلب به علت بی‌نظمی شدید رخ دهد، باعث بروز حوضچه‌های خون و ایجاد لخته‌های خونی می‌شود. اگر لخته‌های ایجاد شده شکسته شوند و به مغز بروند، سرخرگ‌های مغز را مسدود کرده و باعث سکته‌ی مغزی می‌شوند.
- نارسایی قلبی
این شرایط در صورتی رخ می‌دهد که قلب به دلیل بی‌نظمی در ضربان قلب برای مدت طولانی و به شکل غیرمؤثر کار کند. گاهی کنترل شرایطی که منجر به بروز نارسایی قلبی شده، به بهبود فعالیت قلب کمک می‌کند.
تشخیص
در معاینه بیمار، با استفاده از گوشی پزشکی و گوش داده به صدای قلب بیمار تپش قلب تشخیص داده می‌شود. به علاوه پزشک در معاینه بیمار به دنبال علائم و شرایطی است که باعث بروز تپش قلب شده‌اند، یکی از این شرایط التهاب غده‌ی تیروئید است.
روش‌های تشخیصی دیگر، عبارتند از:
- گرفتن نوار قلب یا الکتروکاردیوگرافی
در این روش تشخیصی، حسگرهای الکتریکی روی قفسه‌ی سینه ودست‌ها وپاهای بیمار قرار داده می‌شوند و این حسگرها جریان‌های الکتریکی مربوط به ضربان قلب را ضبط می‌کنند.
نوارقلب به پزشک کمک می‌کند تا بی‌نظمی‌های ضربان قلب و مشکلات مربوط به ساختمان قلب را که منجر به تپش قلب می‌شوند، کشف کند. نوارقلب در زمان استراحت یا درحال انجام ورزش و فعالیت (نوار قلب درهنگام استرس یا تست ورزش) گرفته می‌شود.
- هولتر مانیتورینگ
هولترمانیتورینگ دستگاه قابل حملی است که پزشک برای ضبط مداوم نوار قلب بیمار، معمولاً به مدت ۲۴ تا ۷۲ روی قفسه سینه بیمار وصل می‌کند. هولتر مانیتورینگ برای کشف تپش‌های قلبی استفاده می‌شود که در طول گرفتن یک نوار قلب منظم مشخص نمی‌شود.
- مانیتور قابل حمل برای آریتمی ناگهانی
این وسیله یک دستگاه نوارقلب قابل حمل است که فعالیت‌های قلب بیمار را در طول چند هفته تا چند ماه زیر نظر می‌گیرد. این وسیله توسط بیمار و در زمان تپش قلب، با فشاردادن یک دکمه فعال می‌کند و در این حالت، دستگاه به ثبت فعالیت‌های قلب بیمار می‌پردازد. پزشک با دیدن آن، ضربان قلب بیمار را بررسی می‌کند.
- اکوکاردیوگرافی
این روش تشخیصی بی‌خطراست و مانند یک سونوگرافی از قفسه‌ی سینه است که تصاویری با جزئیات بالا از ساختمان و فعالیت قلب ارائه می‌دهد.
درمان
تپش قلب به ندرت به درمان نیاز دارد، مگر اینکه پزشک تشخیص بدهد که تپش قلب در نتیجه‌ی یک مشکل قلبی بروز کرده است. برای جلوگیری از تپش قلب، به بیمار توصیه می‌شود که از عوامل ایجاد کننده تپش قلب مانند هیجان و استرس، مصرف مواد مخدر و… دوری کند.
اگر تپش قلب بیمار در نتیجه‌ی آریتمی (بی‌نظمی در ضربان قلب) باشد، درمان آریتمی لازم است.
نکاتی که لازم است پس از ترخیص از بیمارستان و بازگشت به منزل رعایت نمائید.
- از خوردن و نوشیدن شکلات، قهوه، چای، نوشابه، نوشیدنی های انرژی زا، مشروبات الکلی و یا قرص های مکمل خودداری کنید.
- از راهکارهایی مانند مدیتیشن و یوگا، نفس عمیق، ورزش های سبک، گوش دادن به موسیقی و مطالعه به منظور کنترل و مدیریت استرس و اضطراب خود استفاده کنید.
- از استعمال سیگار و مواد مخدر اجتناب کنید.
- به میزان کافی استراحت داشته باشید.
- از فعالیت های شدید و خسته کننده اجتناب کنید.
- در صورت وجود تپش قلب، مانور والسالوا (گرفتن بینی و دهان و سپس خارج کردن هوا با فشار ) را با نظر پزشک انجام دهید.
- در صورت تجویز پزشک، داروهایتان را به طور منظم و دقیق مصرف کنید.
- از مصرف خودسرانه دارو اجتناب کنید.
- جلسات ملاقات با پزشکتان را به طور منظم دنبال کنید.
مراجعه به پزشک
تپش‌هایی که مداوم نیستند و تنها چند ثانیه طول می‌کشند، معمولاً به معاینه نیاز ندارند. اگر بیمارسابقه‌ی بیماری قلبی دارد و دچار تپش‌های مکرر هست یا این تپش‌ها با مرور زمان بدتر می‌شوند، به پزشک مراجعه کند. پزشک آزمایشات مربوط به قلب را توصیه خواهد کرد تا تپش قلب را کنترل کند.
اگر تپش‌های قلب با موارد زیر همراه هستند، بلافاصله به پزشک مراجعه شود:
- درد یا ناراحتی قفسه‌ی سینه
- ضعف
- تنگی نفس شدید
- سرگیجه ی شدید
