حمله قلبی زمان رخ می‌دهد که جریان خون به قلب قطع می‌شود. در اغلب موارد رسوب چربی، مواد دیگر، به صورت یک مانع در رگ‌های تغذیه کننده‌ی قلب (سرخرگ‌های  کرونر)، عامل این مشکل هستند. قطع جریان خون می‌تواند به عضله قلب صدمه زده و یا بخشی از آن را از بین برده و حمله قلبی ایجاد شود.

حمله قلبی را سکته قلبی نیز می‌نامند که گاهی کشنده است. البته با پیشرفت علم پزشکی نحوه‌ی درمان تغییر چشمگیری پیدا کرده و روزبه روز در حال پیشرفت است. درصورت شک داشتن به حمله قلبی، بلافاصله با اورژانس تماس گرفته شود.

علائم و نشانه‌ها

علائم شایع حمله قلبی:

• فشار، سنگینی، درد در قفسه سینه یا بازوها. درد ممکن است به گردن، فک و یا کمر گسترش پیدا کند.
• تهوع، سوء هاضمه، سوزش سر دل یا درد شکمی
• تنگی نفس
• عرق سرد
• خستگی
• احساس سبکی در سر یا سرگیجه ناگهانی

علائم و شدت حمله قلبی در همه‌ی افراد یکسان نیست. برخی ازبیماران درد خفیف و بعضی دیگر درد  شدیدتری دارند. برخی ازبیماران نیز هیچ نشانه‌ای ندارند، درحالی که در بعضی ازبیماران، بروز اولین نشانه ممکن است به ایست قلبی ناگهانی منجر شود. با این حال، هرچه علائم بیش‌تر باشند، احتمال حمله قلبی بالاتر است.

بعضی از حملات قلبی ناگهانی هستند، اما در اکثر موارد، علائم هشداردهنده ازچند ساعت، چند روز یا چند هفته قبل ظاهر می‌شوند. اولین علامت هشداردهنده ممکن است درد قفسه سینه عود شونده (آنژین) باشد که با انجام فعالیت شدید، ظاهر شده و با استراحت از بین می‌رود. آنژین به دلیل کاهش موقت جریان خون به قلب ایجاد می‌شود.

حمله قلبی با ایست قلبی ناگهانی متفاوت است. ایست قلبی زمانی رخ می‌دهد که یک اختلال الکتریکی، عمل پمپاژ قلب را مختل کرده و خون‌رسانی به بدن متوقف می‌شود. حمله قلبی می‌تواند باعث ایست قلبی شود اما تنها عامل نیست.

علل شایع

حمله قلبی زمانی رخ می‌دهد که یک یا تعداد بیش‌تری از سرخرگ‌های کرونر بسته شده باشند. با گذشت زمان، سرخرگ‌های کرونر به دلیل تجمع مواد مختلف مانند کلسترول، تنگ تر می‎شوند (تصلب شرائین). این وضعیت را بیماری عروق کرونر می‌نامند که باعث حملات قلبی می‌شود.

در طول حمله قلبی، یکی از این پلاک‌ها ممکن است پاره شده و کلسترول و دیگر مواد به جریان خون نشت کنند. در محل پارگی، لخته خون تشکیل می‌شود. اگر این پارگی بزرگ باشد، لخته می‌تواند به طور کامل جریان خون موجود در سرخرگ کرونر را مسدود کند.

یکی دیگر از دلایل حمله قلبی، تنگ شدن سرخرگ کرونر است که خون‌رسانی  به بخشی از عضله قلب را قطع می‌کند. مصرف تنباکو و مواد مخدر، مانند کوکائین می‌تواند باعث تنگ شدن سرخرگ کرونری شده و حیات بیمار را تهدید کند. حمله قلبی به دلیل پارگی رگ‌های قلب نیز رخ می‌دهد.

عوامل تشدید کننده خطر

• سن

مردان با سن بالای ۴۵ سال و زنان با سن بالای ۵۵ سال نسبت به مردان و زنان جوان‌تر، بیش‌تر در خطر ابتلا به حمله قلبی قرار دارند.

• مصرف توتون و تنباکو

سیگار کشیدن و قرار گرفتن طولانی مدت در معرض دود سیگار، خطر ابتلا به حمله قلبی را افزایش می‌دهد.

• فشارخون بالا

با گذشت زمان، فشارخون بالا می‌تواند به سرخرگ‌های تغذیه کننده‌ی قلب آسیب برساند. فشارخون بالا همراه با چاقی، سیگار کشیدن، چربی خون بالا و مرض قند (دیابت)، خطر ابتلا به حمله قلبی را بیش‌تر می‌کند.

• افزایش چربی خون (کلسترول یا تری‌گلیسیرید بالا)

سطح بالایی از چربی بد (کلسترول بد) می‌تواند عروق را تنگ‌تر کند. سطح بالای تری‌گلیسیرید (نوعی چربی خون مرتبط با رژیم غذایی افراد) هم، خطر ابتلا به حمله قلبی را بالاتر می‌برد. با این حال، سطح بالای لیپوپروتئین با چگالی بالا (کلسترول خوب)، خطر ابتلا به حمله قلبی را کاهش می‌دهد.

• مرض قند (دیابت)

انسولین، هورمون ترشح شده در لوزالمعده، اجازه می‌دهد تا بدن از گلوکز استفاده کند. ابتلا به دیابت (تولید نشدن کافی انسولین و یا به درستی پاسخ ندادن بدن به انسولین) باعث بالا رفتن سطح قندخون بدن می‌شود. دیابت، به‌ویژه دیابت کنترل نشده، خطر ابتلا به حمله قلبی را افزایش می‌دهد.

• سابقه خانوادگی داشتن حمله قلبی

اگر خواهر و برادر، پدر و مادر یا پدربزرگ و مادربزرگ بیمار، حملات زودهنگام قلبی داشته‌اند، خطر ابتلا به حمله قلبی در بیمار بالاتر است.

• عدم فعالیت بدنی

زندگی بی‌تحرک باعث بالا رفتن سطح کلسترول خون و چاقی می‌شود. افرادی که به طور منظم ورزش‌های هوازی انجام می‌دهند از عروق قلبی بهتری برخوردارند که خطر حمله قلبی در این افراد کاهش می‌یابد.

• چاقی

چاقی با بالارفتن سطح کلسترول خون، فشارخون و مرض قند (دیابت) در ارتباط است. به راحتی و با کم کردن  تنها ۱۰ درصد از وزن بدن، می‌توان این خطر را کاهش داد.

• استرس وهیجان

نحوه‌ی پاسخ افراد به شرایط استرس‌زا ممکن است خطر ابتلا به حمله قلبی را افزایش دهد.

• استفاده از مواد مخدر

استفاده از داروهای محرک مانند کوکائین یا آمفتامین، می‌تواند باعث تنگی سرخرگ‌های کرونر و در نتیجه آغاز حمله قلبی شود.

عوارض احتمالی

• بی‌نظمی درضربان قلب (آریتمی)

چنانچه حمله قلبی باعث آسیب به عضله قلب شود، جریان کوتاه الکتریکی به وجود می‌آید که باعث بی‎‌نظمی در ضربان قلب می‌شود.

• نارسایی قلبی

 دریک حمله قلبی مقدار بافت‌های آسیب دیده در قلب به قدری زیاد است که می‌تواند فعالیت عضله قلب را کاهش دهد. اما، نارسایی قلبی می‌تواند به یک بیماری مزمن تبدیل شود.

• پارگی قلب

مناطقی از عضله قلب که به دلیل حمله قلبی ضعیف شده‌اند، ممکن است دچار پارگی شوند که اغلب، کشنده است.

• اختلالات دریچه‌های قلبی

دریچه‌های آسیب دیده به دلیل حمله قلبی ممکن است باعث نشت شدید خون و مرگ شوند.

تشخیص

در حالت ایده‌آل، پزشک با انجام معاینات منظم بدنی، عوامل خطر منجر به حمله قلبی را بررسی می‌کند. در شرایط اضطراری از بیمار خواسته می‌شود تا علائم خود را توصیف کند. سپس فشارخون، نبض و درجه حرارت بررسی می‌شود. بلافاصله، ضربان قلب بررسی و آزمایشات لازم انجام می‌شود.

آزمایشات و روش‌های تشخیصی زیر نشان می‌دهند که علائم مشاهده شده، مانند درد قفسه سینه، نشان دهنده‌ی حمله قلبی و یا بیماری دیگری هستند:

• نوار قلب (الکتروکاردیو گرافی)

سیم‌هایی روی پوست بدن بیمار قرار داده می‌شود و از طریق ثبت فعالیت الکتریکی قلب، امکان حمله قلبی بررسی می‌شود. عضله قلب آسیب دیده نمی‌تواند فعالیت الکتریکی طبیعی داشته باشد و به همین دلیل، نوارقلب ممکن است لحظه وقوع حمله قلبی را نشان دهد.

• آزمایش خون

درصورت بروز حمله قلبی، آنزیم‌های خاص قلبی به آرامی درخون زیاد می‌شوند. پزشک وجود این آنزیم‌ها را بررسی می‌کند.

از روش‌های تشخیصی دیگر می‌توان به موارد زیر اشاره کرد:

• تصویربرداری از قفسه سینه

تصویربرداری از قفسه سینه با اشعه ایکس به پزشک این امکان را می‌دهد تا اندازه‌ی قلب، رگ‌های  خونی قلب و وجود مایع در ریه‌ها را بررسی کند.

• اکوکاردیوگرافی

در طی این روش، امواج صوتی از یک دستگاه مبدل به قفسه سینه وارد می‌شود و تپش قلب به صورت الکترونیکی به صورت تصاویر ویدیویی از قلب دیده می‌شود.

• آنژیوگرافی

با تزریق یک ماده رنگی از طریق یک لوله دراز و نازک (کاتتر) در سرخرگ‌های قلب و تصویربرداری با اشعه ایکس به طورهمزمان وضعیت سرخرگ‌های قلب معلوم می‌شود.

• تست ورزش

در این روش تشخیصی، فعالیت قلب در زمان فعالیت و ورزش کردن مورد بررسی قرار می‌گیرد.

• سی‌تی اسکن یا ام. آر. آی

با استفاده از این دو روش، تصاویری از قلب تهیه می‌شود و پزشک قادر است تغییرات ساختمانی قلب را مشاهده کند.

درمان

درمان حمله قلبی در بیمارستان

پس از حمله قلبی با گذشت هر دقیقه، عضلات قلب در اثر کمبود اکسیژن بیش‌ترآسیب می‌بینند و رو به‌ زوال یا نابودی می‌روند. مهم‌ترین روش در جلوگیری از آسیب قلبی، بازگرداندن سریع جریان خون است.

• دارو

داروهای مورد استفاده در زمان حمله قلبی عبارتند از:

• آسپیرین

پزشک اورژانس ممکن است بلافاصله آسپیرین به بیمار بدهد. آسپیرین موجب کاهش لخته شدن خون و در نتیجه حفظ جریان خون در عروق تنگ می‌شود.

• داروهای ضد ترومبولیتیک (حل‌کننده لخته خون)

این داروها که آن‌ها را “کلات بستر” هم می‌نامند، لخته خون ایجاد در مسیر جریان خون به قلب را حل کرده و از بین می‌برند. هرچه زمان مصرف داروی ضد انعقاد پس از حمله قلبی زودتر باشد، شانس زنده ماندن بیمار بیش‌تر است.

• داروهای ضد چسبندگی پلاکت

پزشک اورژانس ممکن است برای جلوگیری از ایجاد لخته‌ی جدید و پیشگیری از بزرگترشدن لخته‌های قبلی، داروهای دیگری تجویز می‌کند که به آن‌ها “داروهای ضد چسبندگی پلاکتی” می‌گویند.

• داروهای رقیق کننده‌ی خون

جهت کاهش چسبندگی خون و جلوگیری از ایجاد لخته، از داروهایی مثل هپارین استفاده می‌شود.

• داروهای مسکن

جهت تسکین درد ممکن است یک مسکن، مانند مورفین تجویز شود.

• داروی نیتروگلیسیرین

این دارو که برای درمان درد قفسه سینه (آنژین) استفاده می‌شود، می‌تواند با گشاد کردن رگ‌های خونی به بهبود جریان خون قلب، کمک کند.

جراحی و سایر روش‌ها

• آنژیوپلاستی سرخرگ‌های کرونر و استنت‌گذاری

پزشک یک لوله‌ی دراز و باریک (کاتتر) را از طریق سرخرگ کشاله ران، به سرخرگ مسدود شده در قلب وارد می‌کند. درصورت تشخیص حمله‌ی قلبی، بلافاصله پس از تعیین محل انسداد، این روش انجام می‌شود. با استنت‌گذاری  (گذاشتن فنر)، سرخرگ‌ها برای مدت طولانی‌تری باز می‌مانند و جریان خون به قلب بهترمی‌شود.

• جراحی بای‌پس سرخرگ‌های کرونر

در برخی موارد، در زمان حمله قلبی، پزشک عمل جراحی بای‌پس فوری انجام می‌دهد. در صورت امکان، پزشک عمل جراحی بای‌پس را پس از بهبود یافتن قلب از حمله‌ی قلبی انجام می‌دهد.

در این عمل جراحی، جایی دورتر از سرخرگ تنگ یا مسدود شده را می‌دوزند و راهی فرعی ایجاد می‌کنند تا جریان خون با گذشتن از کنار این سرخرگ دوخته شده، به قلب برسد. تا زمانی که جریان خون قلب به خوبی برقرار شود بیماران دربیمارستان بستری می‌ماند.