سینوزیت مزمن (طولانی‌مدت) بیماری رایجی است که در آن حفره‌های اطراف بینی (سینوس) ملتهب و متورم می‌شود. این شرایط با وجود درمان، حداقل 8 هفته طول می‌کشد. این وضعیت باعث تولید و تجمع ترشحات نیز می‌شود و در نتیجه برای افراد مبتلا به این بیماری، تنفس از طریق بینی سخت خواهد بود. بخش‌هایی از اطراف چشم‌ها و صورت فرد متورم می‌شود و ممکن ‌است دچار درد ضربان‌دار در صورت شود یا احساس سردرد کند.

سینوزیت مزمن ممکن‌ است به خاطر یک عفونت توده بینی و یا انحراف تیغه بینی (دیوار بین سوراخ‌های بینی) اتفاق بیفتد. بیشتر افراد جوان و میانسال دچار سینوزیت می‌شوند اما کودکان نیز ممکن‌ است تحت تأثیر این بیماری قرار بگیرند.

علائم و نشانه‌ها

سینوزیت مزمن (طولانی‌مدت) و حاد (کوتاه‌مدت) دارای علائم مشابهی است، اما سینوزیت حاد یک عفونت موقتی در سینوس‌هاست که معمولاً با سرماخوردگی همراه است. برای تشخیص سینوزیت حاد حداقل یک یا دو نمونه از نشانه‌های زیر باید در فرد مشاهده شود:

• وجود ترشحات زرد یا سبز رنگ در بینی یا پشت حلق
• انسداد یا احتقان بینی که باعث بروز مشکل در تنفس از طریق بینی خواهد شد.
• تورم در اطراف چشم، گونه‌ها، بینی و پیشانی و حساسیت این بخش‌ها به لمس
• کاهش حس بویایی و چشایی
  دیگر نشانه‌ها عبارتند از:
• احساس درد در فک و دندان‌های بالا

• سرفه که شب‌ها بدتر می‌شود.
• گلو درد
• بوی بد دهان
• خستگی شدید یا تحریک‌پذیری
• حالت تهوع
  علائم سینوزیت مزمن نیز مشابه سینوزیت حاد است، با این تفاوت که نشانه‌های مربوط به سینوزیت مزمن مدت بیشتری طول می‌کشد و اغلب باعث خستگی می‌شود. تب از علائم سینوزیت مزمن نیست، اما ممکن ‌است با سینوزیت حاد اتفاق بیفتد.

علل شایع

علل رایج بروز سینوزیت مزمن عبارتند از:

• پولیپ یا توده بینی: رشد غیرطبیعی بافت‌های داخل بینی ممکن ‌است باعث انسداد مسیر بینی یا سینوس‏ها ‏شود.
• انحراف تیغه بینی: انحراف در تیغه بینی (دیواره بین سوراخ‌های بینی) ممکن‌ است باعث انسداد سینوس شود.
• ضربه به صورت: شکستگی یا ترک خوردن یکی از استخوان‌های صورت ممکن ‌است باعث انسداد سینوس شود.
• دیگر شرایط پزشکی: عوارض ناشی از برخی بیماری‌های ریوی، رفلاکس معده (بازگشت ترشحات معده به مری)، بیماری ایدز و دیگر بیماری‌های مربوط به سیستم‌ایمنی بدن ممکن‌ است باعث انسداد بینی شود.

• عفونت‌های دستگاه تنفسی: بروز عفونت در دستگاه تنفسی اغلب به علت سرماخوردگی، می‌تواند باعث التهاب و ضخیم شدن دیواره سینوس، انسداد مخاطی و ایجاد شرایطی برای رشد باکتری شود. این عفونت‌ها ممکن ‌است باکتریایی، ویروسی و یا قارچی باشند.
• حساسیت‌هایی مانند تب یونجه: التهاب‌هایی که به دلیل حساسیت اتفاق می‌افتد، باعث انسداد سینوس می‌شود.
• سلول‌های سیستم‌ایمنی: به دلیل بروز برخی بیماری‌ها، سلول‌های ایمنی می‌توانند باعث التهاب سینوس‌ها شوند.

عوامل تشدیدکننده خطر

اگر هر کدام از شرایط زیر در فرد وجود داشته باشد، خطر بروز سینوزیت در وی بیشتر می‌شود:

• نوعی مشکل در مسیر بینی مانند انحراف تیغه بینی و یا پولیپ بینی
• حساسیت به آسپرین که باعث بروز علائم تنفسی می‌شود.
• یک اختلال در سیستم ایمنی بدن مانند بیماری ایدز
• تب یونجه یا شرایط حساسیتی دیگر که سینوس‌ها را تحت تأثیر قرار می‌دهد.
• بیمار آسم
• قرار گرفتن در معرض آلودگی مانند دود سیگار

عوارض احتمالی

پیامدهای مربوط به سینوزیت مزمن عبارتند از:

• حملات آسم. سینوزیت مزمن باعث بروز حملات آسم می‌شود.
• مننژیت. این عفونت باعث التهاب پوشش اطراف مغز می‌شود.
• مشکلات بینایی. اگر عفونت به حفره چشم گسترش یابد، می‌تواند باعث کاهش دید یا حتی نابینایی شود.
• بدشکلی عروقی و لخته شدن خون. عفونت باعث بروز مشکلاتی در رگ‌های خونی اطراف سینوس‌‏ها می‌شود و با جریان خون به سمت مغز تداخل پیدا کرده و باعث بروز سکته مغزی می‌شود.

تشخیص

برای تشخیص علت بروز علائم، پزشک به دنبال حساسیت در بینی یا گلوی فرد خواهد بود. برای مشاهده بهتر مسیر بینی بیمار، پزشک اقداماتی را انجام خواهد داد، از جمله:

• استفاده از ابزاری برای باز نگاه داشتن بینی
• تجویز داروهایی که رگ‌های خونی را در بینی منقبض می‌کند.
• تابش نوری به مسیر بینی برای مشاهده بهتر هرگونه التهاب یا مایع
  این بررسی بصری به پزشک کمک می‌کند تا شرایطی که باعث بروز سینوزیت شده است، مانند پولیپ بینی یا دیگر اختلالات را رد یا تأیید کند.

پزشک از روش‌های دیگری نیز برای مشاهده عوامل سینوزیت استفاده خواهد کرد، که عبارتند از:

 

• آندوسکوپی بینی: در این روش یک لوله نازک انعطاف‌پذیر وارد بینی شده که به پزشک اجازه می‌دهد تا داخل سینوس‌ها را مشاهده و بررسی کند. این روش برای معاینه بینی و حنجره نیز استفاده می‌شود.
• تصویربرداری. تصاویری که با استفاده از سی.تی.اسکن یا ام.آر.آی گرفته می‌شود، جزئیات سینوس و بینی را نشان می‌دهند. این روش‌ها، التهاب عمیق یا انسداد فیزیکی را که تشخیص آن از طریق آندوسکوپی بسیار مشکل است، نشان می‌دهد.
• کشت ترشحات بینی و سینوس: انجام کشت برای تشخیص سینوزیت مزمن لازم نیست. به هرحال در مواردی که بیماری به روش درمانی پاسخ نمی‌دهد یا بهبودی حاصل نمی‌‏شود، انجام کشت می‌تواند به تعیین دقیق علت مانند وجود باکتری یا قارچ کمک کند.
• آزمایش حساسیت: اگر پزشک فکر کند که شرایط به وجود آمده به دلیل نوعی حساسیت است، یک آزمایش حساسیت پوستی تجویز خواهد کرد. این روش بدون خطر و خیلی سریع انجام می‌شود و کمک می‌کند، حساسیتی که منجر به وجود این شرایط شده، مشخص شود.

درمان

در درمان سینوزیت مزمن هدف بیشتر بر روی موارد زیر است:

• کاهش التهاب سینوس
• تخلیه کامل بینی
• از بین بردن علت‌های زمینه‌ای
• کاهش احتمال بروز مجدد سینوزیت
  درمان برای از بین بردن علائم:
  پزشک روش‌های درمانی را پیشنهاد می‌دهد تا به کاهش علائم سینوزیت کمک کند. این روش‌ها عبارتند از:
• اسپری بینی نمکی، که در این روش برای شستشوی بینی به داخل بینی اسپری می‏شود.
• اسپری‌های کورتونی بینی: این اسپری‌های بینی به پیشگیری و درمان التهاب کمک می‌کند.
• کورتون‌های خوراکی یا تزریقی: این داروها برای تسکین التهاب سینوزیت شدید به ویژه اگر فرد مبتلا به پولیپ بینی باشد، استفاده می‌شود. مصرف طولانی‎مدت کورتون‌ها عوارض جانبی بسیار شدیدی در پی خواهد داشت، بنابراین این داروها تنها برای درمان علائم سینوزیت مصرف می‌شود.
• داروهای ضداحتقان: این داروها بدون نسخه پزشک و به شکل مایعات، اسپری‌های بینی و قرص در دسترس می‌باشد. این داروها حداکثر برای چند روز مصرف می‌شود در غیراین‌‎صورت باعث بازگشت احتقان می‌شود.
• ضددردهایی مانند آسپرین، استامینوفن یا ایبوپروفن به دلیل بروز عوارض شدید و خطرناک توصیه نمی‌شود. برخی از این داروها سینوزیت مزمن را بدتر می‌کنند، بنابراین قبل از مصرف هر ضددرد ابتدا باید با پزشک مشورت کرد.
• درمان حساسیت‌زدایی آسپرین. اگر فردی به آسپیرین حساسیت دارد و منجر به بروز سینوزیت شده است، تحت نظارت پزشک به تدریج دوزهای بیشتری از آسپیرین به او داده می‌شود تا تحمل بدن نسبت به این دارو افزایش یابد.

در حال حاضر روش‌های مؤثرتری برای درمان سینوزیت در حال بررسی هستند.

آنتی‌بیوتیک‌ها
اگر فرد دچار عفونت باکتریایی باشد، آنتی‌بیوتیک برای سینوزیت ضروری خواهد بود. به هرحال معمولاً عاملی به غیر از باکتری باعث بروز سینوزیت مزمن می‌شود، بنابراین آنتی‌بیوتیک‌ها همیشه مؤثر نیستند.

سلول‌های بنیادی
اگر حساسیت باعث بروز سینوزیت شود، درمان ایمنی، واکنش بدن را در مقابل برخی مواد حساسیت‌زا کاهش می‌دهد و در نتیجه به درمان شرایط کمک می‌کند.

جراحی
در مواردی که بدن در برابر درمان و دارو مقاومت کند، جراحی آندوسکوپی سینوس یک گزینه مناسب است. در این روش درمانی پزشک از آندوسکوپ، یک لوله نازک و قابل انعطاف که به سر آن منبع نور متصل است، استفاده می‌کند تا مسیر سینوس را بررسی کند. سپس بسته به منبع انسداد، پزشک از روش‌های مختلف برای رفع آن استفاده خواهد کرد. بزرگ کردن مسیر سینوس نیز یک گزینه مناسب دیگر است.