مدیریت بیماری
آرتروز مهرههای گردن (اسپوندیلوز گردنی)
آرتروز مهرههای گردن یک اصطلاح عمومی برای سایش و پارگی دیسکهای بین مهرههای گردن است که معمولاً بر اثر افزایش سن ایجاد میشود. به مرور زمان دیسکهای بین مهرهای آب خود را از دست میدهند و خشک و کوچک میشوند و علائم آرتروز استخوان به وجود میآید، که از این علائم میتوان به انحراف استخوانها، ایجاد برجستگیهای استخوانی در لبه مهرهها اشاره کرد.
آرتروز گردن یک بیماری بسیار شایع است و با افزایش سن بدتر میشود. اکثر افراد با وجود مبتلا بودن به آرتروز گردن، علائمی مانند درد را احساس نمیکنند.
علائم و نشانهها
در اکثر افراد آرتروز گردن هیچ علائمی ندارد. علائم این بیماری شامل درد و سفتی گردن است.
گاهی، آرتروزگردن باعث تنگی فضای بین مهرههای ستون فقرات و کانالهای عصبی نخاع میشود. اگر نخاع و کانالهای عصبی در اثر تنگی کانال، بین مهرهها گیر کنند، ممکن است علائم زیر بهوجود آیند:
- بیحسی و ضعف در بازوها، دستان یا پاها
- عدم هماهنگی و اختلال در راه رفتن
- از دست دادن کنترل مثانه و یا روده
علل شایع
با افزایش سن، استخوانها و غضروفهای مهرههای کمر و گردن دچارساییدگی شده و پاره میشوند. موارد زیر از علل ایجاد آرتروز گردن است:
- خشکی دیسکها
دیسکها بین مهرههای ستون فقرات قرار دارند. با رسیدن سن به ۴۰ سالگی، دیسک اکثر افراد شروع به خشک شدن و کوچک شدن میکند، که باعث میشود استخوان مهرهها با هم تماس پیدا کنند.
- بیرونزدگی دیسکها
افزایش سن میتواند سطح خارجی دیسکهای ستون فقرات را تحتتأثیر قرار دهد و باعث ترکهایی در مهرهها شده و منجر به بیرون زدگی دیسک میشود. این اتفاق گاهی میتواند بر روی نخاع یا کانالهای عصبی فشار وارد کند.
- لبهدارشدن استخوانها
از بین رفتن دیسک بین مهرهها اغلب باعث میشود تا ستون فقرات، مقداری استخوان به منظور تقویت ستون فقرات، تولید کند. این استخوانها به صورت تیز و لبهدار بوده و گاهی میتوانند به ستون فقرات و ریشههای عصبی آسیب برسانند.
- سفتی رباطها
رباطها، طنابهایی هستند که استخوانها را به هم متصل میکنند. رباطهای نخاعی ممکن است با افزایش سن، سفت شده و انعطافپذیری گردن را کاهش دهند.
عوامل تشدید کننده خطر
این عوامل شامل:
- سن
این بیماری یکی از مشکلات طبیعی افزایش سن است.
- شغل و حرفه
کارهایی که فشار زیادی را به گردن وارد میکنند.
- آسیب به مهرههای گردن
آسیبهایی که در گذشته به گردن وارد شده است، خطر ابتلا به آرتروزگردن را افزایش میدهد.
- ارث یا ژنتیک
برخی افراد، به صورت خانوادگی دچار تغییرات دیسک بین مهرهها میشوند.
- سیگار
سیگار با افزایش درد گردن در ارتباط است.
عوارض احتمالی
مشکلات ناشی از این بیماری میتوانند دائمی باشند. که شامل:
- تنگی کانال نخاعی
این وضعیت ناشی از باریک شدن کانالی است که اعصاب نخاعی از آن عبور میکنند. علائم آن شامل درد در ناحیه گردن یا کمر است که ممکن است در ساق پا گسترش یابد، مشکلات پا و بیحسی یا ضعف از جمله علائم این بیماری است.
- فشرده شدن نخاع
این عارضه شامل فشرده شدن نخاع است. علائم آن نیز درد و بیحسی در اندامها، از بین رفتن هماهنگی دستها، عدم تعادل و مشکل در راه رفتن و در مراحل بعدی مشکلات کنترل مثانه است.
- انحراف ستون فقرات
تشخیص
پزشک احتمالاً با یک معاینهی جسمی اقدام به تشخیص بیماری میکند. این معاینه شامل:
- بررسی وضعیت حرکتی گردن بیمار
- معاینهی قدرت عضلات گردن به منظور پی بردن به اینکه آیا فشار بر روی اعصاب نخاعی است یا بر روی ستون مهرهها.
- مشاهدهی نحوهی راه رفتن بیمار برای تشخیص اختلالات حرکتی
پزشک همچنین ممکن است به منظور تشخیص این بیماری از روشهای زیر کمک بگیرد:
- تصویربرداری
روشهای تصویر برداری، اطلاعات دقیقی برای تشخیص و درمان در اختیار پزشک قرار میدهند. این روشها عبارتند از:
-
- تصویربرداری با اشعهی ایکس
این روش میتواند اختلالاتی از جمله تیز شدن سراستخوانها را که نشاندهندهی آرتروز گردن است، نشان دهد. این روش همچنین میتواند علل اصلی درد گردن و سفتی گردن را نشان دهد. مانند تومورها، عفونتها یا شکستگیها.
-
- سی.تی.اسکن
در این روش تصاویری با جزئیات زیاد از استخوانها تهیه میشود.
-
- ام.آر.آی
نواحی مورد نیاز به درمان و اعصاب تحت فشار توسط این روش شناسایی میشود.
-
- تصویربرداری از نخاع (میلوگرافی)
ماده رنگی مخصوصی درون مایع مغزی نخاعی تزریق شده و تصاویر دقیقتری به وسیلهی اشعهی ایکس یا سی.تی.اسکن گرفته میشود.
- معاینه فعالیت عصب
پزشک ممکن است این معاینه را برای تعیین درستی انتقال پیامهای عصبی به عضلات انجام دهد. این معاینهها عبارتند از:
-
- گرفتن نوار عضله (الکترومیوگرافی یا ایی.ایی.جی)
در این روش فعالیت الکتریکی عضله در زمانهای انقباض (سفت شدن) و استراحت عضله (شل شدن)، اندازهگیری میشود.
-
- بررسی مسیر هدایت عصبی
سیمهایی با جریان کم الکتریسیته (الکترودها) روی پوست گردن قرارداده میشود. با آن الکترودها، یک شوک الکتریکی کوچک به عضله وارد کرده تا اندازهی قدرت و سرعت انتقال پیامهای عصبی مشخص شود.
درمان
درمان این بیماری به شدت علائم و نشانههای آن بستگی دارد. هدف از درمان، کاهش درد و کمک به انجام فعالیتهای جسمی و همچنین جلوگیری از آسیبهای دائمی به نخاع و اعصاب است.
- داروها
اگر داروهای بدون نیاز به نسخه در کاهش درد مؤثر نبودند، پزشک ممکن است داروهای زیر را تجویز کند:
- داروهای غیراستروئیدی ضدالتهابی (داروهای ضد درد غیرکورتونی)
اگرچه این داروها بدون نیاز به نسخه به بیمار داده میشود، اما ممکن است نیاز به داروهای قویتری برای تسکین درد و التهاب باشد که دراینصورت نیازمند دستور پزشک است.
- کورتیکواستروئیدها (کورتون)
استفاده از این داروها باعث تسکین درد بیمار در مدت کوتاهی میشود.
- داروهای ضدتشنج
برخی از داروهای ضدتشنج میتوانند درد اعصاب آسیب دیده را ازبین ببرند.
- داروهای ضدافسردگی
استفاده از این داروها میتواند در کاهش درد گردن کمککننده باشد.
- جراحی
اگر درمانهای گفته شده تأثیری درکاهش علائم بیمار نداشته باشد یا علائمی مانند ضعف دستها یا پاها بدتر شود، ممکن است روش جراحی پیشنهاد شود.
جراحی ممکن است شامل:
- خارج کردن دیسک بیرونزده یا استخوان تیزشده
- خارج کردن بخشی از مهرهها
- جوش دادن بخشی از مهرههای گردن با استفاده از پیوند یا ابزارهای دیگر
- از غذاهای سرشار از ویتامین ث و پروتئین (میوهجات تازه) استفاده کنید.
- مایعات فراوان در حدود 8 لیتر آب در روز به اضافه غذای حاوی فیبر فراوان جهت جلوگیری از یبوست استفاده نمایید (به علت کم تحرکی احتمال یبوست بالا میرود).
- از انجام فعالیتهایی که باعث افزایش درد میشوند جداً خودداری نمایید و جهت خروج از تخت اطلاع دهید.
- گردن را بیحرکت نگه دارید چون باعث میشود فشار روی آن کم شود و بیرون زدگی برطرف گردد (گردن بندهای طبی برای این کار وجود دارد).
- در صورت عدم درد شدید و طبق نظر پزشک معالج، از ورزشهای کششی گردن استفاده کنید.
- بر روی تشک سفت استراحت کنید، از کمپرس گرم و مرطوب به مدت 20-10 دقیقه به طور متناوب استفاده کنید.
- همیشه گردن خود را چه در حالت ایستاده، نشسته، یا راه رفتن، صاف و عمود بر بدن نگه دارید به طوری که هیچ زاویهای با بدن نسازد.
- حتی الامکان گردن خود را خم نکنید.
- استفاده از گردنبند طبی جهت تسکین علائم مفید میباشد.
- پس از کاهش یافتن درد حاد با کمک فیزیوتراپیست برنامههای ورزشی برای تقویت عضلات گردن و پشت تدوین کنید.
- در صورت تغییر وضعیت از خوابیده به ایستاده به آرامی حرکت کنید و ابتدا پای خود را آویزان کنید.
- در صورت بروز تاری دید، وزوز گوش اطلاع دهید.
- برای رفع خشکی دهان (عوارض دارویی)، از آدامس بدون قند و مایعات فراوان استفاده کنید.
- بهداشت دهان و دندان را رعایت نمایید.
- در صورت بیحسی اندامها و عدم حرکت و احساس سردی، سوزن سوزن شدن، گزگز و مورمور شدن (پاراستزی) و اسپاسم عضلات اطلاع دهید.
- جهت حفظ تونوس عضلانی (انقباض یا سفتی طبیعی در ماهیچه اسکلتی) تنفس عمیق، سرفه موثر و ورزشهای عضلانی در حالت ثابت و بدون حرکت را در تخت انجام دهید.
- در صورت داشتن درد (شروع، محل انتشار، شدت درد) به پرستار اطلاع داده تا طبق تجویز پزشک اقدامات لازم جهت تسکین درد شما را انجام دهد.
- دستورات دارویی پزشک در فواصل و زمانهای معین توسط پرستار اجرا میشود.
- طبق دستور پزشک، داروهای ضدالتهاب غیراستروئیدی، شل کننده عضلات و کورتیکواستروئیدها جهت درمان شما استفاده میشود.
درصورت تجویز داروهای ضدالتهاب غیراستروئیدی: دارو را با غذا میل کنید و در صورت بروز تاری دید، و وزوز گوش به پزشک اطلاع دهید.
در صورت تجویز داروهای شل کننده عضلات مثل سیکلوبنزاپین: از انجام فعالیتهایی که نیاز به هوشیاری کامل دارند خودداری کنید و برای رفع خشکی دهان، از آدامس بدون قند و مایعات فراوان استفاده کنید.
در صورت تجویز متوکاربامول: در صورت تغییر وضعیت از خوابیده به ایستاده به آرامی تغییر وضعیت دهید و ابتدا پای خود را آویزان کنید و از انجام فعالیتهایی که نیاز به هوشیاری کامل دارند خودداری کنید و از نوشیدن الکل و داروهای بدون نسخه (سرماخوردگی، داروهای ضدسرفه) خودداری کنید.
در صورت تجویز کورتیکواستروئید: آن را همراه با غذا، شیر و آنتی اسید استفاده کنید و از قطع خودسرانه آن خودداری کنید.
در صورت بستری شدن در بیمارستان نکات زیر را رعایت نمائید.
نکاتی که لازم است پس از ترخیص از بیمارستان و بازگشت به منزل رعایت نمائید.
- برای تسريع التيام بافت نرم و استخوان، رژيم غذايی پرپروتئين، پركالري و سرشار از سدیم شامل شیر و فرآوردههای لبنی استفاده کنید.
- جهت پیشگیری از یبوست از رژیم پرفیبر (میوه ها و سبزیجات) حاوی سبوس و مایعات فراوان استفاده کنید.
- به طور منظم و روزانه ورزش سبک بدون فشار آوردن به گردن را انجام دهید. پیادهروی میتواند در کاهش احتمال درد گردن و کمر مؤثر باشد. همچنین از پزشک و فیزیوتراپ، در مورد تمرینات مناسب برای تقویت عضلات گردن، سوال کنید.
- به منظور کاهش درد و گرفتگی عضلات، از کیسه آب گرم و یا کیسه سرد روی گردن استفاده کنید.
- دوش آب گرم بگیرید و عضلات گردن را به آرامی ماساژ دهید.
- از انجام فعالیتهای پربرخورد و یا تکانهای ناگهانی و شدید گردن اجتناب کنید.
- از بلند کردن اجسام سنگین خودداری کنید.
- از خم کردن طولانی مدت گردن به منظور مطالعه، کار با تلفن همراه و … اجتناب کنید.
- در صورت اضافه وزن، برای کاهش وزن خود برنامه ریزی کنید.
- با نظر پزشک از بریس (محافظ گردن) استفاده کنید.
- به منظور خواب، از تشک و بالش با ارتفاع و قابلیت ارتجاعی مناسب استفاده کنید.
- در صورت استعمال سیگار، آن را ترک کنید.
- داروها و مکمل های تجویز شده توسط پزشکتان را به طور منظم و دقیق مصرف کنید.
- جلسات ملاقات با پزشک و یا فیزیوتراپی خود را دنبال کنید.
در صورت مشاهده موارد زیر به بیمارستان و یا پزشک مراجعه کنید
- درد یا حساسیت در مفاصل و عضلات گردنی
- قرمزی و تورم در مفاصل
- درد و التهابی که باعث کاهش دامنه حرکات گردن می شود.
- درد همراه با تب بالا و یا کاهش وزن ناگهانی
- سایر موارد نگران کننده و یا اورژانسی