آنژیوپلاستی کاروتید و استنت‌گذاری (ترمیم شریان کاروتید و فنرگذاری در شریان کاروتید) روشی است که مسیر سرخرگ‌های مسدود شده را باز می‌کند تا جریان خون را به مغز بازگرداند. این روش اغلب برای درمان یا جلوگیری از سکته مغزی انجام می‌شود. سرخرگ‌های کاروتید در هردو طرف گردن قرار دارند. کاروتیدها سرخرگ‌های(شریان) اصلی هستند که خون را به مغز می‌رسانند. رسوب چربی در داخل این سرخرگ‌ها جریان خون به مغز را آهسته یا متوقف می‌کند( بیماری شریان کاروتید) و منجر به سکته مغزی می‌شود.

دراین عمل  جراحی یک بالون کوچک در داخل سرخرگ قرارداده که باد کردن آن شریان تنگ یا بسته شده را گشاد ترکرده و خون آزادانه به مغز بیمار منتقل می‌شود.
آنژیوپلاستی کاروتید اغلب با روش دیگری به نام استنت‌گذاری همراه است. استنت‌گذاری شامل قرار دادن یک فنر کوچک( استنت) در سرخرگ است. استنت سرخرگ را باز می‌کند و احتمال بسته شدن مجدد سرخرگ را کاهش می‌دهد. آنژیوپلاستی کاروتید و استنت‌گذاری زمانی انجام می‌شود که عمل برداشتن پلاک( چربی) درسرخرگ کاروتید امکان‌پذیر نبوده یا بیش‌ ازحد خطرناک باشد.

دلایل انجام

آنژیوپلاستی کاروتید و استنت‌گذاری ممکن است برای درمان و جلوگیری از سکته مغزی در شرایط زیر مناسب باشد:

• زمانی که سرخرگ کاروتید بیمار حدود ۷۰ درصد یا بیش‌تر بسته شده باشد، به‌ویژه اگر علائم سکته مغزی دربیمار ایجاد شده و شرایط بیمار برای عمل جراحی مناسب نباشد مانند ابتلا به بیماری شدید قلب یا ریه.
• زمانی که سرخرگ کاروتید برای باردوم بسته شده و دسترسی به شریان مسدود شده مشکل باشد.

در بعضی موارد، جراحی برداشتن پلاک( چربی‌های رسوب کرده در سرخرگ کاروتید) ممکن است نسبت به آنژیوپلاستی و استنت‌گذاری برای برداشتن رسوبات چربی انتخاب مناسب‌تری باشد.

عوارض احتمالی

در هر نوع عملی، ممکن است مشکلاتی رخ دهد. برخی از مشکلات احتمالی آنژیوپلاستی کاروتید و استنت‌گذاری عبارت‌اند از:

• سکته مغزی

 در طی آنژیوپلاستی، لخته‌های خونی که ممکن است بر روی کاتتر تشکیل شوند، می‌توانند ازکاتتر جدا شده و به مغز بیمار بروند. برای کاهش این خطر، در طول عمل، رقیق‌کننده خون به بیمار داده می‌شود.

• بسته شدن مجدد سرخرگ کاروتید

 برای جلوگیری ازاین مشکل از استنت‌های آغشته با داروی خاصی استفاده می‌شود که خطر بسته شدن مجدد رگ را کاهش می‌دهند.

• لخته شدن خون

 لخته شدن خون در استنت‌ها طی چند هفته یا چند ماه پس از آنژیوپلاستی نیز ایجاد می‌شود. این لخته‌ها می‌توانند باعث سکته یا مرگ شوند. مصرف آسپیرین و داروهای دیگر با تجویز پزشک و برای کاهش احتمال لخته شدن در استنت  ضروری است.

• خونریزی

در قسمتی از کشاله ران که کاتتر وارد شده است احتمال خونریزی وجود دارد. در حالت معمول خونریزی تنها منجر به کبودی می‌شود، اما گاهی اوقات خونریزی جدی رخ می‌دهد و ممکن است نیاز به انتقال خون یا جراحی مجدد باشد.

آمادگی قبل از مداخله

قبل از عمل جراحی بیمار به اتاق تصویربرداری اشعه ایکس برده می‌شود  و از بیمار خواسته می‌شود که روی تخت مخصوص دراز بکشد. سر بیمار را در یک محفظه فنجان شکل قرار می‌دهند تا در حین تصویربرداری از سرخرگ کاروتید، راحت باشد و حرکت نکند.

موهای کشاله ران تراشیده می‌شود و محلول ضدعفونی‌کننده در محل زده می‌شود و بیمار باید یک روپوش استریل بپوشد. داروی بی‌حسی موضعی در کشاله ران بیمار تزریق می‌شود. صفحات  کوچک الکترودی برای کنترل ضربان قلب بیمار در طول عمل روی قفسه سینه چسبانده می‌شود.

روش انجام

پس از تزریق آرام‌بخش به بیمار، پزشک سوراخی را دریکی از سرخرگ‌ها( معمولاً سرخرگ ران  در ناحیه کشاله ران) ایجاد می‌کند. روش آنژیوپلاستی و استنت‌گذاری شامل مراحل زیر است:

• یک لوله کوچک در سرخرگ قرار داده می‌شود. سپس یک کاتتر( لوله باریک نرم) همراه با بالون از طریق لوله به سمت سرخرگ کاروتید بسته شده هدایت می‌شود. این کارباکمک اشعه ایکس انجام می‌شود.
• مواد رنگی از طریق کاتتر به داخل سرخرگ کاروتید تزریق می‌شود. این مواد ممکن است به‌طور موقت در یک‌طرف صورت بیمار احساس‌گرمی ایجاد کنند. مواد رنگی تصویر دقیقی از سرخرگ بسته شده و جریان خون مغز فراهم می‌کنند.
• یک فیلتر در خارج از سرخرگ بسته شده قرارداده می‌شود تا هرگونه مواد باقیمانده در طول عمل جراحی را به خود جذب کند.
• سر بالون به ناحیه مسدود شده می‌رود، پلاک را به اطراف فشار می‌دهد تا رگ را گشاد کند.
• استنت( فنر)ممکن است در رگ تازه بازشده قرار بگیرد. استنت به جلوگیری از تنگ شدن مجدد سرخرگ‌ها کمک می‌کند.
• فیلتر، غلاف، کاتتر و بالون برداشته می‌شوند. برای جلوگیری از خونریزی، محل ورود کاتتر را فشار می‌دهند.

هنگامی‌که این عمل انجام می‌شود، بیماردرحالتی قرار می‌گیرد که بتوان برای توقف خونریزی محل زخم را فشار داد. ناحیه برش عمل جراحی به بخیه نیاز ندارد، اما برای پوشاندن محل برش، از پانسمان کوچکی استفاده می‌شود. سپس  بیمار به اتاق بهبودی( ریکاوری) منتقل می‌شود.

اقدامات پس از عمل

برای جلوگیری از خونریزی از محل قرار دادن کاتتر، بیمارباید چندین ساعت بدون حرکت دراز بکشد. بیمار به یکی از اتاق‌های بیمارستان منتقل می‌شود. پس از عمل، ممکن است یک سونوگرافی از سرخرگ کاروتید انجام شود. اکثر افراد، ۲۴ ساعت پس از عمل مرخص می‌شوند.
محل ورود کاتتر ممکن است تا چند روز متورم و کبود باشد. پزشک ممکن است برای تسکین درد بیمار داروی مسکن تجویز کند. شاید لازم باشد تا ۲۴ ساعت بعد از عمل بیمار از فعالیت‌های شدید و بلند کردن اجسام سنگین خودداری نماید.

نتایج قابل انتظار

در اکثربیماران، آنژیوپلاستی کاروتید و استنت‌گذاری خطر سکته مغزی راکم می‌کند.
اگر علائم و نشانه‌های بیمار، مانند مشکل درراه رفتن یا صحبت کردن، بی‌حسی یک‌طرف بدن یا سایرعلائم شبیه به آنچه قبل از عمل بوده، دوباره ظاهر شوند سریعاً به پزشک مراجعه شود.

آنژیوپلاستی کاروتید و استنت‌گذاری برای همه مناسب نیست. پزشک مشخص می‌کند که آیا مزایای این عمل برای بیمار بیش‌تر از خطرات آن است یا خیر. ازآنجایی‌که آنژیوپلاستی کاروتید جدیدتر از جراحی برداشتن پلاک ازکاروتید است، نتایج درازمدت آن هنوز تحت بررسی است.