عفونت استخوان از طریق جریان خون یا از بافت‏های مجاور به استخوان می‌رسد یا ممکن‌است بر اثر آسیب ایجاد شود. عفونت استخوان در کودکان بیشتر بر روی استخوان‌های بلند مانند پاها و بازوها اثر می‏گذارد و در بزرگسالان بیشتر استخوان‌های ستون فقرات (مهره‌ها) را درگیر می‌کند. افراد مبتلا به دیابت اگر دچار زخم پا باشند، ممکن‌است به عفونت استخوان هم مبتلا شوند.

با وجود اینکه در گذشته این عارضه غیرقابل درمان بود، امروزه با موفقیت درمان می‌شود. در بیش‌تر مبتلایان قسمت‌های مرده استخوانی با کمک جراحی برداشته می‌شود. بعد از جراحی آنتی‌‎بیوتیک‌های درون وریدی بسیار قوی برای فرد تجویز خواهد شد.

علائم و نشانه‌ها

گاهی اوقات عفونت استخوان بدون هیچ گونه علائم و نشانه‌ای است و به سختی از بیماری‌های دیگر قابل تشخیص است.

اما به طور معمول علائم و نشانه‌های عفونت استخوان عبارتند از:

• تب یا لرز
• درد در محل عفونت
• تحریک‌پذیری یا بی‌حالی در کودکان
• تورم، گرمی‌ و قرمزی بیش از حد محل عفونت

علل شایع

رایج‌ترین موارد عفونت استخوان توسط باکتری ایجاد می‌شود. این نوع میکروب معمولاً بر روی پوست و یا در بینی افراد سالم هم یافت می‌شود.

میکروب‌ها می‌توانند از راه‌های گوناگون وارد استخوان شوند:

• از طریق جریان خون

میکروب‏هایی که در قسمت‌های دیگر بدن مانند ریه‌ها براثر ذات‌الریه و یا در مثانه بر اثر عفونت دستگاه ادراری وجود دارند، از طریق جریان خون به قسمت‌های ضعیف استخوان منتقل می‌شوند. در کودکان، عفونت استخوان اغلب استخوان‌های نرم‏تر مثل انتهای استخوان‌های بلند بازو و پاها را درگیر می‌کند.

• از طریق بافت عفونی و یا از مفصل مصنوعی عفونی

زخم‌های باز می‌توانند میکروب‏ها را به داخل بدن منتقل کنند. اگر این زخم‌ها عفونی شوند، میکروب‏ها می‏توانند به استخوان مجاور منتقل شوند.

• از طریق زخم‌های باز

اگر فرد دچار شکستگی شدید استخوانی شده باشد و قسمتی از استخوان از داخل پوست بیرون‌زده باشد، بازهم میکروب‌ها می‌توانند از طریق بیرون‌زدگی استخوانی، به بافت‌های استخوانی نفوذ کرده و آن را به سادگی عفونی کنند.

عوامل تشدیدکننده خطر

درشرایط عادی استخوان‌ها نسبت به عفونت مقاوم هستند. عفونت استخوان هنگامی‌اتفاق می‌افتد که یک وضعیت مانند موارد زیر باعث شود استخوان‌ها آسیب‌پذیر شوند:

• آسیب‌های وارده و یا عمل جراحی ارتوپدی

شکستگی شدید استخوان و یا زخم عمیق عاملی برای ورود عفونت به استخوان یا بافت‏های مجاور است. جراحی برای ترمیم شکستگی استخوان یا جایگزین کردن مفاصل نیز راهی برای ابتلا به عفونت استخوان است. فلزهای قرارداده شده از طریق جراحی ارتوپدی نیز عامل خطر برای این عفونت است. گازگرفتگی عمیق حیوانات نیز می‏تواند موجب عفونت استخوان شود.

• اختلالات گردش خون

هنگامی‌ که عروق خونی آسیب‌دیده و یا مسدود شوند، بدن در تولید و تکثیر سلول‌هایی که با عفونت مبارزه می‏کنند، دچار مشکل می‌شود. یک بریدگی کوچک ممکن‌است به یک زخم بزرگ در بافت‏های عمیق و عفونت استخوان تبدیل شود.

بیماری‏هایی که گردش خون را مختل می‌کنند، عبارتند از:

• دیابت کنترل نشده
• بیماری شریانی محیطی، اغلب در ارتباط با سیگار کشیدن
• بیماری کم‌خونی داسی شکل

• درمان‌های نیازمند لوله‌گذاری

بعضی از بیماری‌هایی که نیاز به استفاده از لوله در اندام‌های داخلی دارند، خطر ابتلا به عفونت‌ها و همچنین عفونت استخوان را افزایش می‌دهند. نمونه‌هایی از این نوع لوله‌ها که ممکن‌است مورد استفاده قرار گیرد عبارتند از:

• لوله دستگاه دیالیز
• سوند ادراری
• لوله وریدی برای مدت‌طولانی

 

• نقص سیستم‌ایمنی بدن

اگر سیستم‌ایمنی بدن تحت تأثیر یک بیماری یا دارو قرار گیرد، ممکن‌است در معرض خطر بیشتری برای ابتلا به عفونت استخوان باشد. عواملی که ممکن‌است سیستم ایمنی بدن را سرکوب کند، عبارتند از:

• شیمی‌درمانی
• دیابت کنترل نشده
• نیاز به مصرف کورتون‌ها

 

• مواد مخدر

افرادی که مواد مخدر تزریق می‌کنند، بیشتر در معرض ابتلا به عفونت استخوان قرار دارند زیرا آن‏ها معمولاً از سوزن غیراستریل استفاده می‌کنند و پوست خود را قبل از تزریق ضدعفونی نمی‌کنند.

عوارض احتمالی

عوارض عفونت استخوان عبارتند از:

• مرگ استخوانی

عفونت استخوان گاهی مانع گردش خون در استخوان شده و در نهایت به مرگ استخوان منجر می‌شود اما امکان دارد استخوان پس از عمل جراحی برداشتن بخش مرده استخوان، ترمیم شود. اگر بخش بزرگی از استخوان مرده باشد، ممکن‌است برای جلوگیری از گسترش عفونت، جراحی قطع اندام لازم باشد.

عوامل تشدید کننده خطر

این عوامل شامل:

• واکسینه نشدن

درصورتی‌که بیمار واکسن‌های ضروری سن خود را تزریق نکند، به احتمال قوی به مننژیت دچار می‌شود.

• سن

بیشتر مننژیت‌های ویروسی برای کودکان زیر ۵ سال رخ می‌دهد و مننژیت‌های باکتریایی افراد زیر ۲۰ سال را مبتلا می‌کند، به خصوص آن‌هایی که در محیط‌های جمعی زندگی می‌کنند.

• زندگی در محیط‌های جمعی

دانشجویانی که در خوابگاه زندگی می‌کنند، پرسنل پایگاه‌های نظامی و کودکان مدرسه‌های شبانه روزی با احتمال بیش‌تری به مننژیت دچار می‌شوند زیرا باکتری از راه تنفس و در مکان‌های شلوغ با سرعت بیش‌تری پخش می‌شود.

• بارداری

افراد باردار درمعرض ابتلا به عفونت‌های ناشی از باکتری لیستریا هستند که خود عامل بروز مننژیت است. درصورتی که بیمار به این عفونت مبتلا شده، احتمال انتقال به جنین هم وجود دارد.

• دستگاه ایمنی ضعیف

مصرف الکل، ویروس ایدز، مرض قند( دیابت) و مصرف داروهای ضعیف کننده دستگاه ایمنی باعث می‌شوند تا بیمار به مننژیت مبتلا شود. برداشتن طحال به عنوان بخشی مهم از دستگاه ایمنی هم درایجاد این بیماری مؤثر است.

عوارض احتمالی

مشکلات این بیماری می‌توانند خیلی شدید بوده و هرچه بیمار دیرتر برای درمان مراجعه کند، احتمال بروز حملات و آسیب‌های دائمی عصبی هم بیش‌تر می‌شود. آسیب‌های عصبی شامل:

• اختلالات شنوایی
• اختلالات حافظه
• اختلالات یادگیری
• آسیب مغزی
• تشنج
• مشکل در راه رفتن
• مشکلات کلیو
  • التهاب مفاصل

  در برخی موارد، عفونت استخوان‌ها ممکن‌است به مفصل مجاور منتقل شود.

  • اختلال در رشد

  با توجه به این که شایع‌ترین عفونت استخوان در کودکان در استخوان‌های نرم‌تر مانند استخوان بلند دست‌ها و پاها رخ می‏دهد در نتیجه استخوان‌های عفونی ممکن‌است رشد طبیعی نداشته باشند.

  • سرطان پوست

  اگر یک زخم باز عفونی موجب بروز عفونت استخوان باشد، احتمال زیادی برای ابتلا به سرطان در پوست اطراف زخم وجود دارد.

   

  تشخیص

  ممکن‌است پزشک محل اطراف استخوان عفونی را از نظر حساس شدن، تورم یا گرمی‌ بررسی کرده و انجام یک یا چند آزمایش زیر را جهت تشخیص عفونت استخوان و تعیین عامل عفونت توصیه کند:

  • آزمایش خون

  افزایش میزان سلول‏های سفید خون و عوامل دیگر در آزمایش خون نشان‌دهنده مبارزه بدن با عفونت می‏باشد. با انجام آزمایش خون، پزشک تصمیم می‏گیرد که فرد به چند روش درمانی نیاز دارد.

  • آزمایش‌های تصویربرداری

  تصویربرداری با اشعه ایکس

  در این روش در صورتی که بیش از چند هفته از آسیب گذشته باشد، آسیب استخوان قابل مشاهده نیست. اگر عفونت استخوان به تازگی اتفاق افتاده باشد، ممکن‌است تصویربرداری با جزئیات بیشتر لازم باشد.

• شوک

سی.تی.اسکن

دستگاه سی.تی.اسکن یک سری عکس از جهات مختلف گرفته و از ترکیب آن‏ها تصاویر مقطعی دقیق از ساختار داخلی بدن ارائه می‌دهد.

ام.آر.آی

از امواج رادیویی و یک میدان مغناطیسی قوی برای ایجاد تصاویری دقیق از استخوان‏ها و بافت نرم استفاده می‏‌شود.

نمونه‌برداری از استخوان

نمونه‌برداری از استخوان روش استاندارد طلایی برای تشخیص عفونت استخوان است زیرا نوع میکروبی که استخوان را آلوده کرده مشخص می‌کند. تشخیص نوع میکروب برای انتخاب آنتی‌بیوتیک بسیار کمک‌کننده است. نمونه‌برداری باز نیاز به بی‌هوشی و جراحی دارد. در برخی شرایط، جراح از طریق پوست، سوزن بلندی وارد استخوان کرده و نمونه‌برداری را انجام می‌دهد. این روش نیاز به بی‌حسی موضعی دارد. از تصویربرداری یا اسکن ممکن‌است برای هدایت سوزن استفاده شود.

درمان

شایع‌ترین درمان عفونت استخوان، عمل جراحی برای برداشتن بخشی از استخوان عفونی یا مرده است و پس از آن آنتی‌بیوتیک تجویز می‌شود. بستری شدن در بیمارستان برای انجام جراحی لازم است.

جراحی

جراحی عفونت استخوان با توجه به شدت عفونت، ممکن‌است به یک یا تعداد بیشتری از روش‏های زیر نیاز داشته باشد:

• تخلیه منطقه آلوده

جراح منطقه اطراف استخوان آلوده را باز می‏کند و هرگونه چرک، مایع و عفونت را تخلیه می‌کند.

• برداشتن استخوان و بافت مبتلا

در طی عمل، جراح قسمت‌های عفونی استخوان را برمی‏دارد. ممکن‌است اگر بافت اطراف نیز علائم عفونت را نشان دهد، برداشته شود.

• بازگرداندن جریان خون به استخوان

ممکن‌است جراح فضای خالی ایجاد شده را با یک تکه استخوان یا بافت‏های دیگر مانند پوست یا عضله که از بخش دیگری از بدن برداشته است، پر کند. گاهی اوقات تا زمانی که بتوان عمل پیوند استخوان یا پیوند بافت را بر روی بیمار انجام داد، این عمل به طور موقت انجام می‌شود. عمل پیوند به بدن کمک می‌کند که رگ‏های خونی و شکل جدید استخوان را ترمیم کند.

• برداشتن پروتزها

در بعضی از موارد، لوازم مصنوعی کاشت شده در بدن مانند پروتزها باید برداشته شوند.

• قطع اندام

ممکن‌است پزشکان به عنوان آخرین راه حل و برای جلوگیری از پیشرفت عفونت، اندام مبتلا را قطع کنند.

داروها

در نمونه‌برداری از استخوان، نوع میکروبی که باعث ایجاد عفونت شده، مشخص می‌شود. تشخیص میکروب به پزشک کمک می‌کند تا آنتی‌بیوتیک مناسب را تجویز کند. آنتی‌بیوتیک‌ها معمولاً از طریق ورید دست و برای حداقل 4 تا 6 هفته تزریق می‌شوند. ممکن‌است یک دوره اضافی آنتی‌بیوتیک برای عفونت‌های شدیدتر مورد نیاز باشد.

پیشگیری

اگر خطر بروز عفونت در فرد بالا باشد، باید با مشورت با پزشک راه‌های پیشگیری از بروز عفونت بررسی شود. کاهش خطر بروز عفونت، احتمال بروز عفونت استخوان را هم کاهش خواهد داد.

بریدگی‌ها، نیش و جای گاز حیوانات به راحتی راهی برای ورود میکروب‌ها به بدن هستند و بنابراین باید در هنگام بروز خطر بسیار مراقب بود. اگر در بدن فرد جراحت و زخم کوچکی ایجاد شود، باید هر چه سریع‌تر محل زخم تمیز و ضدعفونی شده و سپس پانسمان انجام شود. زخم باید مرتب از نظر نشانه‌های عفونت بررسی شود.