مدیریت بیماری
نکروز آواسکولار
نکروز آواسکولار، به از بین رفتن بافت استخوانی، به دلیل کمبود خون گفته می‌شود. نکروز آواسکولار، استئونکروز هم نامیده می‌شود. این عارضه منجر به ایجاد ترک‌های کوچک در استخوان و در نهایت فروپاشی استخوان می‌گردد.
چنانچه استخوان دچار شکستگی و مفاصل دچار در رفتگی شوند، عبور جریان خون به بخشی از استخوان قطع می‌شود. نکروز آواسکولار همچنین با مصرف بلند مدت داروهای استروئیدی با دوز بالا و مصرف بیش از حد الکل نیز در ارتباط است.
هر فردی می‌تواند به این بیماری مبتلا گردد. با این حال، این عارضه در سنین 30 تا 60 سال شایع‌تر می باشد. از آنجا که این محدوده‌ی سنی، جوان محسوب می‌شود، نکروز آواسکولار عواقب عمده‌ای در بلند مدت در بر خواهد داشت.
علائم و نشانه‌ها
در مراحل اولیه، نکروز آواسکولار، در اغلب افراد هیچ علائم خاصی ندارد. به محض تشدید بیماری، تنها با فشار وارد کردن، مفصل مبتلا آسیب خواهد دید. در نهایت ممکن است حتی در حالت دراز کشیده نیز مفصل آسیب ببیند.
شدت درد از خفیف تا شدید متغیر است و معمولا به صورت تدریجی گسترش می‌یابد. ممکن است درد ناشی از نکروز آواسکولار ران، کشاله‌ی ران، لگن یا باسن را نیز درگیر سازد. علاوه بر این ممکن است نواحی دیگر مانند شانه، زانو، دست و پا را نیز تحت تأثیر قرار دهد. برخی افراد به صورت دو جانبه به نکروز آواسکولار مبتلا می‌شوند (به طور مثال هر دو مفصل ران یا هر دو زانو).
علل شایع
نکروز آواسکولار هنگامی رخ می‌دهد که جریان خون به استخوان قطع می‌شود یا کاهش می‌یابد. کاهش جریان خون به دلایل زیر اتفاق می‌افتد:
- آسیب مفصل یا استخوان
- رسوب چربی در عروق خونی
- بیماری‌های خاص مانند کم‌خونی داسی شکل یا بیماری گوچر
علت قطع جریان خون در برخی از افراد مبتلا به نکروز آواسکولار ناشناخته است.
عوامل تشدید کننده خطر
این عوامل عبارتند از:
- صدمات و آسیب دیدگی‌هایی مانند در رفتگی یا شکستگی مفصل ران
- مصرف استروئیدها با دوز بالا
- مصرف بیش از حد الکل
- مصرف بلند مدت بیس فسفونات جهت افزایش تراکم استخوان
- درمان‌های پزشکی خاص مانند پرتو‌درمانی و پیوند اعضا به ویژه کلیه.
بیماری‌هایی که با نکروز آواسکولار در ارتباط‌‌‌اند عبارتند از:
- التهاب لوزالعمهده (پانکراتیت)
- دیابت
- بیرمای گوچر
- ایدز / HIV
- لوپوس
- کم‌خونی داسی شکل
عوارض احتمالی
در صورت عدم درمان، نکروز آواسکولار به مرور زمان وخیم خواهد شد و در نهایت استخوان تا حدی ضعیف می‌شود که از هم فرو می‌پاشد. این عارضه همچنین منجر به از دست دادن شکل صاف استخوان شده و به طور بالقوه‌ای سبب بروز آرتریت حاد می‌گردد.
تشخیص
هنگام مراجعه، ممکن است پزشک اطراف مفاصل را جهت تشخیص شدت درد، فشار دهد. همچنین ممکن است جهت بررسی دامنه‌ی کاهش یافته‌ی حرکت، مفاصل را به حالت‌های مختلفی تغییر دهد.
آزمایش‌های تصویربرداری
اختلالات بسیاری منجر به درد مفاصل می‌گردند. آزمایش تصویربرداری می‌تواند منبع اصلی درد را تعیین کند. این آزمایش‌ها عبارتند از:
- اشعه‌ی ایکس
- ام آر آی و سی تی اسکن
- اسکن استخوان
درمان
در این زمینه، هدف از درمان، پیشگیری از از بین رفتن احتمالی استخوان‌ها در آینده است. درمان‌های خاص به میزان آسیب دیدگی فعلی استخوان بستگی دارد.
دارو درمانی
در مراحل اولیه، علائم نکروز آواسکولار با دارو و درمان کاهش می‌یابد. همچنین پزشک ممکن است موارد زیر را تجویز کند:
- مصرف داروهای ضد التهابی غیراستروئیدی مانند ایبوپروفن یا ناپروکسن سدیم
- مصرف داروهای پوکی استخوان
- مصرف داروهای کاهش دهنده ی کلسترول و چربی
- مصرف داروهای رقیق کننده‌ی خون
- استراحت کردن
- ورزش کردن (تحت نظر یک فیزیوتراپیست)
- تحریک الکتریکی
جراحی و سایر روش‌ها
از آنجا که علائم در افراد تا زمان پیشرفته نشدن نکروز آواسکولار، بروز نمی کند، ممکن است پزشک انجام عمل جراحی را توصیه نماید. روش‌های موجود در این زمینه عبارتند از:
- رفع فشار هسته‌ای
جراح بخشی از لایه‌ی داخلی استخوان را برمی‌دارد. بعلاوه، فضای اضافی بین استخوان سبب تحریک جهت تولید بافت نرم استخوانی سالم و عروق خونی جدید می‌شود و این امر به کاهش درد کمک می‌کند.
- پیوند استخوان
این روش استخوان‌های آسیب دیده ناشی از نکروز آواسکولار را تقویت می‌کند. پیوند استخوان از طریق برداشتن استخوان سالم از سایر اعضای بدن فرد صورت می‌گیرد.
- برش استخوان (استئوتومی)
در این روش یک قطعه استخوان از بالا یا پایین مفصل برداشته می‌شود. برش استخوان به فرد این امکان را می‌دهد تا عمل تعویض مفصل را به تعویق بیاندازد.
- تعویض مفصل
چنانچه در حال حاضر استخوان آسیب دیده ازبین رفته باشد یا سایر روش‌های درمانی موثر واقع نشده باشند، نیاز به انجام جراحی تعویض مفصل می‌باشد.
- روش درمانی بازسازی کننده
بیرون کشیدن مغز استخوان روشی جدید است که ممکن است در آینده برای درمان نکروز آواسکولار لگن در مراحل اولیه به کار گرفته شود. سلول‌های بنیادی از مغز استخوان خود فرد گرفته می‌شود.
