هیدرونفروزیز ورم یکی یا هر دو کلیه است. تورم کلیه زمانی اتفاق می‌افتد که ادرار نمی‌تواند از کلیه خارج شود و درنتیجه در کلیه جمع می‌شود. این تورم در اثر انسداد در لوله‌های کلیه که ادرار را از کلیه خارج می‌کنند یا به علت یک نقص ساختاری که اجازه نمی‌دهد تا ادرار به درستی خارج شود ایجاد می‌شود.

هیدرونفروزیز می‌تواند در هر سنی اتفاق بیفتد. این بیماری در کودکان ممکن است در دوران نوزادی یا گاهی اوقات دردوران جنینی و پیش از به دنیا آمدن نوزاد تشخیص داده شود.

علائم و نشانه‌ها

• درد در پهلو و پشت که ممکن است به کمر و یا کشاله هم منتقل شود.
• مشکلات ادراری، همانند درد هنگام ادرار کردن یا احساس تکرر ادرار و ادرار اضطراری
• حالت تهوع و استفراغ
• عدم رشد در نوزادان

 علل شایع

معمولا ادرار از کلیه به لوله‌های خارج کننده ادرار(میزنای) و از آنجا به مثانه و سپس از بدن خارج می‌شود. اما گاهی ادرار به داخل کلیه یا میزنای باز یا در همان جا می‌ماند که باعث بروز این بیماری می‌شود. برخی از دلایل شایع هیدرونفروزیز شامل:

• انسداد بخشی از مجاری ادراری

انسداد مجرای ادراری اغلب در محل اتصال کلیه به میزنای، در نقطه‌ای که محل اتصال میزنای به لگنچه است ایجاد می‌شود. انسداد کم‌تر در محل اتصال میزنای به مثانه ایجاد می‌شود.

• رفلاکس وزیکورتال (بازگشت ادرار)

در رفلاکس وزیکورتال ادرار از مثانه به میزنای و سپس به کلیه پس زده می‌شود. جریان اشتباه ادرار برای خالی کردن درست کلیه ایجاد مشکل کرده و موجب تورم کلیه می‌شود.

از علل کم‌تر شایع که باعث این بیماری می‌شود می‌توان به سنگ‌های کلیه، تومور در لگنچه، و مشکلات اعصاب مرتبط با مثانه اشاره کرد.

عوارض احتمالی

تورم در یکی یا هر دو کلیه برای طولانی مدت ممکن است منجر به آسیب کلیوی شود. انسداد قسمتی از مجاری ادراری منجر به کم شدن کنترل ادرار می‌گردد. هیدرونفروز شدید می‌تواند باعث عفونت خونی شود که زمانی رخ می‌دهد که کلیه‌ها قادر به خارج کردن سموم از بدن نیستند و می‌تواند باعث از کار افتادن روده‌ها شود. کلیه‌ها بدون درمان دچار نارسایی می‌شوند. این عوارض ممکن است زندگی فرد را با خطر مواجه کند.

تشخیص

اقدامات تشخیصی هیدرونفروزیز عبارتند از:

• آزماش خون برای بررسی عملکرد کلیه
• آزمایش ادرار برای بررسی علائم عفونت یا سنگ‌های ادراری که باعث انسداد می‌شوند.
• سونوگرافی، که توسط آن پزشک می‌تواند کلیه‌ها، مثانه و دیگر ساختار ادرادی را برای تشخیص مشکلات مشاهده کند.
• سیستویورتراگرام، بررسی به وسیله اشعه ایکس است که کلیه‌ها، مجاری ادراری و میزراه را با رنگ مخصوص به خود نمایش می‌دهد همچنین تصاویری را قبل و بعد از ادرار کردن ثبت می‌کند.

بسته به نتایج بررسی‌های اولیه، پزشک ممکن است اقدامات بیشتری توصیه کند مثل سی تی اسکن، ام آر آی یا تصویربرداری هسته‌ای.

درمان

درمان هیدرونفروزیز به علت اصلی ایجاد بیماری بستگی دارد. گاهی اوقات به جراحی نیاز است و در برخی موارد به خودی خود برطرف می‌شود.

• هیدرونفروز خفیف تا متوسط. پزشک ممکن است درمانی تجویز نکند و صبر کند تا مشکل خود به خود بهبود ‌یابد‌، با وجود این پزشک ممکن است برای کاهش خطر عفونت‌های مجاری ادراری آنتی بیوتیک تجویز کند.
• هیدرونفروز شدید. در صورتی که بیماری عملکرد کلیه را با مشکل مواجه ‌کند (در موارد شدید بیماری یا در مواردی که شامل رفلاکس می‌شود) ممکن است برای از بین بردن انسداد یا اصلاح رفلاکس جراحی توصیه شود.

هیدرونفروز شدید می‌تواند به آسیب دائمی به کلیه منجر شود. به ندرت، باعث نارسایی کلیه می‌شود. در اکثر موارد این بیماری با موفقیت درمان می‌شود. درعین حال، چون هیدرونفروز روی یکی از کلیه‌ها اثر می‌گذارد، کلیه دیگر می‌تواند به جای هردو کلیه به کار خود ادامه دهد.

روش‌های درمان

• رژیم غذایی متناسب با کلیه: شامل غذاهای حاوی مقدار کم سدیم (نمک)، پتاسیم و پروتئین است. متخصص تغذیه شما ممکن است به شما توصیه کند تا مصرف سبزیجات و آب آن‌ها را بیشتر کنید.
• خارج کردن سنگ کلیه: برای خارج کردن سنگ‌هایی که جریان ادرار را کند یا مسدود می‌کنند استفاده می‌شود. این کار ممکن است با امواج قدرتمند صوتی که شوک امواج یا سنگ‌شکن گفته می‌شود باعث شکستن سنگ‌های بزرگ شود. این کار کمک خواهد کرد تا سنگ‌هایی که به اندازه کافی خرد شده‌اند در هنگام ادرار کردن از بدن خارج شوند.
• برای کمک به افزایش جریان ادرار ممکن است به قرار دادن یک کاتتر (سوند) یا استنت نیاز باشد. ممکن است به یک کاتتر (لوله انعطاف پذیر) مستقر در مثانه خود برای خروج ادرار نیاز داشته باشید. پزشک شما ممکن است برای کمک به خروج ادرار از کلیه به مثانه یک لوله پلاستیکی سخت که اصطلاحا استنت گفته می‌شود را در مجرای ادراری قرار دهد.
• جراحی: اگر کلیه به خوبی کار نکند ممکن است نیاز باشد خارج شود یا اگر پروستات به قدری بزرگ شده باشد که باعث انسداد مسیر ادرار شده باشد نیاز است خارج شود.