جراحی لیزیک چشم یک جایگزین برای عینک یا لنزهای تماسی است، که برای اصلاح برخی از مشکلات بینایی رایج انجام می‌شود.

لیزیک میکروکراتوم از رایج‌ترین انواع لیزر است و بیشتر از این روش استفاده می‌شود. این روش به طور کلی، نوع خاصی از برش لیزری است که برای ایجاد تغییرات دقیق در قسمت جلویی چشم (بافت شفاف گنبدی شکل جلوی چشم) به منظور بهبود بینایی انجام می‌شود.

به طور معمول، تصاویر برای دیده شدن باید بر روی شبکیه که در قسمت پشت چشم قرار دارد، تشکیل شوند. بدین‌گونه که اشعه‌های نور به طور مناسب بر روی سطح شبکیه منعکس می‌شوند و سپس شخص می‌تواند به درستی شیء مورد نظر را ببیند. در صورتی که چشم دچار نزدیک‌بینی (مایوپیا)، دوربینی (هایپروپیا)، آستیگماتیسم یا تغییر شکل قرنیه باشد، نور به خوبی منعکس  نمی‌شود و به جای این‌که نور بر روی شبکیه منعکس شود، در جاهای دیگر متمرکز می‌شود و منجر به تاری دید می‌شود. بدون عمل جراحی برای اصلاح تاری دید می‌توان از عینک یا لنزهای تماسی استفاده کرد تا اشعه‌های نور به صورت منظم منعکس شوند.

دلایل انجام

جراحی لیزر ممکن‌است برای اصلاح یکی از مشکلات بینایی زیر انجام شود:

• نزدیکی بینی (مایوپیا): هنگامی که کره‌ی چشم کمی بزرگ‌تر از حد معمول شود، یا زمانی که قرنیه بیش از حد منحنی شود، اشعه‌های نور در مقابل شبکیه متمرکز می‌شوند و چشم اجسام دور را تار می‌بیند. در نتیجه فقط می‌توان اشیایی را که نزدیک هستند به وضوح مشاهده کرد و اجسام دور تار دیده می‌شوند.

• دوربینی (هایپروپیا): هنگامی که کره‌ی چشم کوچک‌تر از حد معمول یا قرنیه بیش از حد صاف شود، نور به جای آن‌که بر روی شبکیه منعکس شود، پشت شبکیه منعکس و تصویر در آن‌جا تشکیل می‌شود. در نتیجه شخص تقریباً می‌‍تواند اجسام دور را بهتر ببیند. اما اجسام نزدیک و حتی گاهی مواقع اجسام دور، تار دیده می‌شود.
• آستیگماتیسم: هنگامی که سطح قرنیه دارای انحنا باشد یا ناهموار شود، چشم دچار آستیگماتیسم می‌شود که در نتیجه هم دید نزدیک و هم دید دور را دچار اختلال می‌کند.

اگر فرد ازعینک یا لنزهای تماسی استفاده می‌کند و قصد دارد که عمل جراحی لیزیک انجام دهد، چشم‌پزشک در رابطه با عمل جراحی لیزیک یا سایر روش‌های جراحی به او توضیح خواهد داد.

عوارض احتمالی

عوارض ناشی از عمل جراحی کاهش دید است که به ندرت اتفاق می‌افتد اما برخی از عوارض جانبی ناشی از عمل جراحی لیزیک چشم، به ویژه خشکی چشم و اختلالات موقت بینایی است که گاهاً اتفاق می‌افتد. این مشکلات معمولاً بعد از چند هفته یا چند ماه بهبود می‌یابد. در تعداد کمی از افراد ممکن‌است عوارض طولانی‌تر شود.

برخی از عوارض ناشی از عمل لیزیک شامل موارد زیر می‌باشد:

• خشکی چشم

عمل جراحی لیزیک سبب کاهش موقتی میزان اشک چشم می‌شود. تا شش ماه اول بعد از عمل یا حتی کمی بیشتر ممکن‌است که به طور غیرمعمول، احساس خشکی درون چشم شود.  چشم‌پزشک ممکن‌است که توصیه کند در طول این مدت از قطره‌چکان استفاده شود. در صورتی که چشم‌ها بیش ازحد خشک باشند، چشم‌پزشک روش دیگری را توصیه می‌کند که در این روش یک لایه خاص روی مجرای اشکی قرار می‌گیرد تا از تخلیه شدن اشک از روی سطح چشم جلوگیری شود.

• دیدن هاله و دوبینی

بعد از عمل جراحی ممکن‌است که فرد دچار مشکل دید در شب، دیدن هاله در اطراف نور روشن و یا دید دوگانه شود. این مشکل عموماً چند روز تا چند هفته طول می‌کشد.

• کاهش دید

حتی هنگامی که بعد از عمل، چشم‌پزشک تحت شرایط آزمایش استاندارد میزان بینایی را اندازه‌گیری کند و نتیجه رضایت‌بخش باشد، ممکن‌است که دید در نور کم (مانند در هنگام غروب یا در مه)، کمی نسبت به قبل از عمل جراحی کاهش یابد.

• اصلاح کم

اگر با استفاده از لیزر بافت کمتری از چشم برداشته شود، ممکن‌است به نتایج قابل انتظار دست پیدا نشود. این مورد، بیشتر برای افرادی اتفاق می‌افتد که دچار نزدیک‌بینی هستند. در این‌صورت ممکن‌است که به عمل‌های لیزر دیگری برای حذف بافت بیشتر و دید بهتر نیاز شود.

• اصلاح زیاد

ممکن‌است که لیزر بافت چشم را بیش از حد حذف کند، که جبران آن ممکن‌است سخت تر از عارضه‌ی قبلی باشد.

• آستیگماتیسم

این عارضه می‌تواند ناشی از حذف نامرتب بافت قرنیه باشد که ممکن‌است نیاز به جراحی اضافی، عینک یا لنزهای تماسی باشد.

• از دست دادن یا تغییرات بینایی

به ندرت ممکن‌است بیمار، دچار کم‌بینی ناشی از عوارض جراحی شود. بعضی افراد ممکن‌است نتوانند اجسام را به خوبی و وضوح قبل از عمل مشاهده کنند.

عوامل تشدید کننده خطر

شرایط خاصی وجود دارند که خطرات مرتبط با جراحی لیزیک را افزایش می‌دهد ، یا این‌که با وجود برخی بیماری‌ها پزشک نمی‌تواند به طور قطعی بگوید که عمل چگونه خواهد شد. در صورتی که فرد مبتلا به بیماری‌های خاصی باشد، پزشکان ممکن‌است جراحی عیوب انکساری لیزری را به او پیشنهاد ندهند. این بیماری‌ها شامل موارد زیر است:

• اختلالات خودایمنی مانند روماتیسم مفصلی
• داشتن یک سیستم ایمنی ضعیف ناشی از داروهای سرکوب‌کننده ایمنی یا داشتن بیماری ایدز
• خشکی چشم مداوم
• تغییر شماره‌ی چشم ناشی از استفاده از داروها، تغییرات هورمونی، بارداری، شیردهی یا افزایش سن
• بعضی از بیماری‌های چشمی مانند: زگیل ناحیه چشم، آب‌سیاه، آب‌مروارید، آسیب‌های چشم یا اختلالات پلکی و زخم‌قرنیه
• داشتن بیماری چشمی قوزقرنیه یا سابقه‌ی خانوادگی در رابطه با این بیماری
• نزدیک‌بینی شدید
• داشتن قرنیه خیلی بزرگ یا قرنیه نازک
• در صورتی که دید کلی نسبتاً خوب باشد.
• تغییرات شماره چشم در رابطه با افزایش سن که باعث کاهش دقت بینایی می‌شود (پیرچشمی).
• انجام دادن ورزش‌های خاصی که ممکن‌است توپ یا ضربه به سر و صورت برخورد کند.

اگر شخصی به جراحی لیزیک فکر می‌کند، توصیه می‌شود سوالات و نگرانی‌های خود را با پزشک مطرح کند. پزشک می‌تواند توضیح دهد که چگونه جراحی ممکن‌است برای وی سودمند باشد و یا در مورد خطرات احتمالی در آینده برای او توضیح می‌دهد. در صورتی که فرد تمامی شرایط مناسب برای عمل جراحی لیزیک را داشته باشد، پزشک در این مورد برای او توضیحات لازم را خواهد داد.

آمادگی قبل از مداخله

در صورتی که افراد بخواهند بهترین نتیجه را از عمل جراحی لیزیک دریافت کنند، لازم است که قبل از عمل با دقت چشمشان توسط چشم‌پزشک معاینه شود، تا پزشک اطمینان حاصل کند که بهترین گزینه برای بهبود، عمل جراحی لیزیک می‌باشد. چشم‌پزشک از بیمار در رابطه با سابقه‌های بیماری و دارویی قبلی سوال خواهد کرد و ارزیابی جامعی را برای کسب اطمینان بیشتر انجام خواهد داد.

چشم‌پزشک در معاینه‌ها، چشم را با دقت ارزیابی می‌کند و علائم عفونت چشم، التهاب، خشکی چشم، مردمک بزرگ چشم، فشار چشم و سایر شرایط سلامتی چشم را بررسی می‌کند. چشم‌پزشک همچنین تمامی شرایط مربوط به قرنیه از جمله شکل، فرم، انداره، ضخامت و هر گونه بی‌نظمی قرنیه را بررسی می‌کند.

تمامی این بررسی‌ها به چشم‌پزشک این امکان را می‌دهد تا بفهمد که آیا بیمار می‌تواند عمل جراحی لیزیک را انجام دهد یا خیر.

چشم‌پزشک همچنین بررسی می‌کند که کدام قسمت قرنیه نیاز به تغییر شکل دارد. او مقدار دقیق بافت را برای حذف قرنیه تعیین می‌کند.

اغلب لنزهای تماسی شکل قرنیه را تغییر می‌دهند، پس بهتر است که حداقل چند هفته قبل از تصویربرداری و عمل جراحی، فقط از عینک استفاده شود. با توجه به وضعیت قرنیه و مدت زمان استفاده از لنزهای تماسی، پزشک دستورالعمل های خاصی را ارائه می‌دهد.

قبل از جراحی، پزشک درباره عوارض و مزایای لیزیک، و آن‌چه که قبل و بعد از جراحی باید رعایت شود و هر گونه سؤال ممکن، صحبت خواهد کرد.

مراحل مورد نیاز برای آماده شدن قبل از عمل جراحی عبارتند از:

• از هزینه‌ای که این عمل ممکن‌است به همراه داشته باشد، باید آگاه بود

از آنجا که عمل جراحی لیزیک یک عمل انتخابی است، بنابراین اکثر شرکت‌های بیمه هزینه‌های جراحی را تقبل نمی‎‌کنند. بنابراین برای پرداخت هزینه‌ها باید برنامه‌ریزی کرد و آمادگی داشت.

• یک برنامه‌ای ترتیب داده شود تا فردی بیمار را به منزل برساند

بعد از عمل جراحی هنوز اثرات داروها در بدن باقی مانده است و ممکن‌است که دید کمی تار باشد، پس حتماً نیاز به یک همراه است تا در این مدت کنار بیمار باشد و به جای او رانندگی کند.

• از آرایش کردن چشم خودداری شود

در روز قبل و روز جراحی از آرایش چشم، کرم، عطر یا لوسیون استفاده نشود. چشم‌پزشک همچنین ممکن‌است توصیه کند جهت از بین بردن میکروب‌های احتمالی روی مژه‌ها تا قبل از عمل جراحی هر روز مژه ها را شستشو داده تا خطر احتمالی ابتلا به عفونت به حداقل برسد.

روش انجام

جراحی لیزیک معمولاً در 30 دقیقه یا کمتر انجام می‌شود. در طول جراحی، بیمار به پشت دراز می‌کشد. برای آرامش بیشتر ممکن‌است داروهای آرامش‌بخش به بیمار داده شود. بعد از این‌که قطره‌ی بی‌حسی درون چشم ریخته شد، پزشک از یک ابزار مخصوص برای باز نگه‌داشتن پلک‌ها استفاده می‌کند. درست قبل از برش فلاپ قرنیه، یک حلقه مکش روی چشم گذاشته می‌شود که ممکن‌است سبب ایجاد احساس فشار بر روی چشم شود و بینایی اندکی کم شود.

جراح چشم با استفاده از یک تیغ کوچک یا لیزر، یک برش کوچک با فاصله از بخش جلویی چشم ایجاد می‌کند و از آنجا، به قسمتی از قرنیه که تغییر شکل یافته است، دسترسی پیدا می‌کند.

با استفاده از لیزر، جراح بخش‌هایی از قرنیه را تغییر می‌دهد. با هر تابش پرتو لیزر، مقدار کمی از بافت قرنیه حذف می‌شود. پس از تغییر شکل قرنیه، جراح فلپ را در جای قبلی‌اش قرار می‌دهد و معمولاً بدون بخیه بهبود می‌یابد.

طی جراحی، از بیمار خواسته می‌شود تا روی نقطه‌ای از نور تمرکز کند. خیره نگاه کردن به یک نقطه باعث می‌شود تا در زمانی که، لیزر بافت‌هایی از قرنیه را از بین می‌برد، چشم روی یک نقطه ثابت بماند و حرکت نکند. در حین از بین بردن بافت قرنیه توسط لیزر بیمار ممکن‌است بویی را احساس کند. بعضی از افراد معتقدند که این بو شبیه به بوی سوزاندن موها می‌باشد.

اگر به عمل جراحی لیزیک در هر دو چشم نیاز باشد، پزشکان معمولاً این دو عمل را در همان روز انجام می‌دهند.

نتایج قابل انتظار

اغلب پس از عمل لیزیک بینایی بهبود می‌یابد و دیگر نیازی به عینک و لنزهای تماسی وجود ندارد. به طور کلی، شانس زیادی برای دستیابی به بینایی بهتر بعد از عمل جراحی وجود دارد.

نتایج عمل هر کسی بستگی به خطاهای عمل و سایر عوامل دارد. افرادی که درجه کمتری از نزدیک‌بینی را دارند، بیشترین احتمال موفقیت پس جراحی را دارند. افرادی که درجه بالایی از نزدیک‌بینی یا دوربینی به همراه آستیگماتیسم را دارند، نتایج عمل آن‌ها کمتر قابل پیش‌بینی است. در برخی موارد، جراحی ممکن‌است نتیجه‌بخش نباشد. در این‌صورت، برای به‌دست‌آوردن نتیجه بهتر احتمالاً دوباره نیاز به عمل جراحی است.

به ندرت احتمال دارد که بعد از عمل جراحی لیزیک مشکلات بینایی بازگردد و چشم‌ها همانند قبل ضعیف شوند. این مشکل در موارد خاصی مانند: زخم غیرطبیعی در طول بهبودی چشم، عدم تعادل هورمونی یا حاملگی اتفاق می‌افتد.