پروستاتکتومی یا جراحی برداشتن پروستات، به عمل جراحی گفته می‌شود که در آن بخشی یا تمام غده پروستات برداشته می‌شود. غده پروستات در لگن مردان، زیر مثانه قرار دارد.

انواع پروستاتکتومی

بسته به شرایط درگیر و رویکردهای درمانی، پروستاتکتومی به روش‌های مختلفی انجام می‌گیرد:

• پروستاتکتومی ساده

پروستاتکتومی ساده به طور کلی برای مردانی که علائم شدید ادراری و غدد پروستات بسیار بزرگ‌شده دارند، توصیه می‌شود و می‌تواند به صورت باز انجام گیرد. در پروستاتکتومی ساده مانند پروستاتکتومی رادیکال، کل پروستات را از بین نمی‌برند، بلکه درعوض فقط قسمت انسدادی پروستات را که مانع جریان ادرار می‌شود را از بین می‌برند.

• پروستاتکتومی رادیکال باز

در پروستاتکتومی رادیکال باز، جراح برای از بین بردن پروستات به طور معمول برش را در قسمت پایین شکم بیمار ایجاد کرده و عمل جراحی را انجام می‌دهد که این روش را جراحی رتروپوبیک می‌نامند و یا به روش پرینه‌ای جراح یک برش بین رکتوم (مقعد) و کیسه بیضه ایجاد کرده و غده پروستات خارج می‌شود.

• پروستاتکتومی رادیکال لاپاروسکوپی

در این نوع عمل، جراح نیازی به برش بزرگ ندارد. درعوض، با استفاده از 4 یا 5 برش کوچک (هر یک در حدود 1 سانتی‌متر) در شکم، پروستات را از بین می‌برد. در این روش، جراح چندین برش کوچک در قسمت تحتانی شکم ایجاد کرده. سپس وسایل خاصی را از راه این برش‌ها وارد بدن می‌کند تا بتواند پروستات را خارج کند.

دلایل انجام

بیشتر اوقات، پروستاتکتومی برای درمان موضعی سرطان پروستات انجام می‌شود. ممکن‌است این روش به تنهایی یا همراه با پرتونگاری، شیمی‌درمانی وهورمون‌درمانی مورد استفاده قرار گیرد. پروستاتکتومی برای درمان سرطان پروستات شامل از بین بردن کل پروستات، وزیکول‌های منی و برخی بافت‌های اطراف آن از جمله غدد لنفاوی است.

آمادگی قبل از مداخله

قبل از عمل جراحی، پزشک ممکن‌است داخل مجرای ادرار و مثانه را با آزمایش‌هایی مانند سیستوسکوپی بررسی کند.

سیستوسکوپی روشی تشخیصی است که به پزشک اجازه می‌دهد تا اندازه پروستات را ارزیابی و دستگاه ادراری بیمار را معاینه کند. بیماران بهتر است ضمن رعایت دستورالعمل‌های لازم، قبل از جراحی در موارد زیر با پزشک خود مشورت کنند:

• مواد غذایی و داروها

بیمار باید نوع داروها و یا مکمل‌های مصرفی خود را قبل از جراحی به پزشک اطلاع دهد. این امر به ویژه در صورت استفاده از داروهای رقیق‌کننده خون مانند وارفارین یا کلوپیدوگرل (پلاویکس) و داروهای تسکین‌دهنده درد بدون نسخه مانند آسپیرین، ایبوپروفن یا ناپروکسن‌سدیم اهمیت دارد. جراح ممکن‌است به بیمار توصیه کند برای کاهش خطر خونریزی از مصرف برخی داروها چند روز قبل از جراحی خودداری کند. احتمالاً پزشک از بیمار می‌خواهد که پس از نیمه شب قبل از عمل، از خوردن و آشامیدن پرهیز کند.

• آلرژی یا واکنش‌های دارویی

همچنین بیمار باید در مورد سابقه هرگونه حساسیت و یا واکنشی که نسبت به داروها داشته با پزشک خود مشورت کند.

• پاکسازی روده قبل از عمل

ممکن‌است جراح از بیمار بخواهد که پیش از جراحی، تنقیه انجام دهید. یک دستورالعمل در اختیار او قرار داده می‌شود تا با توجه به آن صبح روز جراحی، عمل تنقیه را انجام داده و روده‌ی خود را پاک کند.

بیمار باید قبل از جراحی، وسایل زیر را از خودش جدا کند:

• جواهر و زینت‌آلات
• عینک
• پروتزها
• لنزهای تماس

عوارض احتمالی

علاوه بر خطرات مرتبط با هرجراحی، خطرات ناشی از پروستاتکتومی رادیکال، عبارتند از:

• خونریزی
• بی‌اختیاری ادرار
• صدمه به روده (نادر)
• عفونت مجاری ادراری
• اختلال نعوظ (ناتوانی جنسی)
• تشکیل کیست‌های حاوی لنف (لنفوسل)
• باریک شدن (تنگی) مجرای ادرار یا گردن مثانه

خطرات پروستاتکتومی ساده

اگرچه پروستاتکتومی ساده در رفع علائم ادراری به خوبی عمل می‌کند، اما بیشتر از سایر روش‌های بزرگ شده پروستات مانند برداشت مجدد پروستات (TURP) جراحی با لیزر یا جراحی لیزر هولمیوم پروستات (HoLEP) نیاز به مدت زمان بیشتری برای بهبودی دارد و باعث بروزعوارض جانبی زیر می‌شود:

• خون‌ریزی
• ارگاسم خشک
• بی‌اختیاری ادرار
• صدمه به اندام های مجاور
• اختلال نعوظ (ناتوانی جنسی)
• باریک شدن (تنگی) مجرای ادرار یا گردن مثانه

روش انجام

در روش پروستاتکتومی ساده پس از بی‌هوش کردن بیمار، پزشک با استفاده از روش سیستوسکوپی، جراحی را انجام می‌دهد و سیستوسکوپی را برای مشاهده داخل مجرای ادرار، مثانه و پروستات از طریق نوک آلت تناسلی بیمار وارد می‌کند. سپس پزشک یک لوله (کاتتر فولی) را از نوک آلت تناسلی تا امتداد درون مثانه وارد می‌کند. پزشک یک برش در زیر ناف بیمار ایجاد می‌کند. البته بسته به روش‌های صورت گرفته ممکن‌است برای رسیدن به پروستات نیاز به برش از طریق مثانه هم باشد.

اگر بیمار مشکل مثانه یا فتق داشته باشد، پزشک این مشکلات را نیز حین عمل رفع می‌کند.

جراح ابتدا بخشی از پروستات را برمی‌دارد که عامل ایجاد علائم است، سپس یک یا دو لوله تخلیه (درن) را از راه سوراخ‌های ایجاد شده در پوست نزدیک محل جراحی جایگذاری می‌کند. یکی از این لوله‌ها (لوله سوپراپوبیک) مستقیماً وارد مثانه می‌شود و لوله دیگر (درن لگنی) وارد فضایی می‌شود که پروستات قبلاً آنجا قرار داشته ‌است.

نتایج قابل انتظار

پروستاتکتومی به کمک ربات  نسبت به پروستاتکتومی سنتی می‌تواند منجر به کاهش درد و خون‌ریزی، کاهش آسیب به بافت، کوتاه شدن زمان بستری در بیمارستان و دوره بهبودی سریعتر شود. معمولاً با محدودیت‌های جزئی، دو تا چهار هفته بعد از عمل بیمار می‌تواند به فعالیت عادی خودش برگردد. پروستاتکتومی ساده باز باعث تسکین طولانی مدت علائم ادراری به دلیل بزرگ شدن پروستات می‌شود. اگرچه این روش تهاجمی‌ترین روش برای درمان پروستات بزرگ شده است، اما عوارض جدی کمتری دارد. اکثر مردانی که این روش را انجام می‌دهند به هیچ وجه به درمان پیگیری برای بیماری پروستات خود احتیاجی ندارند.