عوامل مختلفی بر سبک زندگی و سلامت هر فرد تاثیر گذارند که عبارتند از: فرهنگ، اقتصاد، تحصیل، سن و جنس و همچنین زندگی روزمره (خواب، غذا، بهداشت و…)، آداب و رسوم، شغل، بازی، سرگرمی، روابط اجتماعی، طرز تفکر، رفتار، احساسات و عواطف و…

آن چیزی که اهمیت دارد این است که هر فرد در جنبه‌های مختلف و مراحل زندگی خود عادت‎های خوب و سالم را به کار برده و از عادت‌های زیان بار و غیرسالم دوری کند و سبک زندگی سالم داشته باشد.

در واقع سلامت تمامی ابعاد وجود یک انسان را شامل می‌شود (جسمی، روحی، اجتماعی و معنوی). انسان سالم انسانی است که از نظر جسمی سالم، از نظر فکری بی عیب، از نظر روانی شاد، از نظر اجتماعی، فعال؛ از اقتصادی، مولد و از نظر فرهنگی، مسئول باشد.

همه ما مسئولیم برای حفظ سلامتی خود مطالب مورد نیاز را یاد گرفته و به آنها عمل کنیم و دیگران را نیز تشویق کنیم. ما با این اقدام می‎توانیم یک زندگی سالم، شاد و هدفمند داشته باشیم.

زندگی سالم، زندگی متعادلی است که در آن هر فرد به طور آگاهانه رفتار‌های سالم را انتخاب می‌کند. پس باید بدانیم که بخش عمده از سبک زندگی، تحت کنترل خودمان است و باید سعی کنیم با دوری از رفتارهای پرخطر به سلامت خود کمک کنیم.

بیایید با خود فکر کنیم و از تغییرات ساده و کوچک شروع کنیم و با اصلاح شیوه زندگی و به کار بستن رفتارهای صحیح آنها را به عادات روزانه تبدیل کنیم تا همواره سالم بمانیم.
آیا تا به حال با خود فکر کرده‎اید نقش شما در تامین سلامتی خودتان، خانواده‌تان و اجتماعتان چیست؟ آیا تا به حال فکر کرده‎اید چگونه می‎توانید با اصلاح سبک زندگی کمک کنید تا میزان تصادفات کاهش یابد، مرگ‌های ناشی از بیماری‎های قلبی کاسته شود، از ابتلا به سرطان‌های قابل پیشگیری جلوگیری شود و…

مطمئن باشیم همگی ما می‎توانیم نقش مهمی در سلامت خود، خانواده محل کار و جامعه پیرامون خود داشته باشیم. اگر از خودمان شروع کنیم و مسئولیت‌های خود را بپذیریم و سبک زندگی خود را اصلاح کنیم.

سبک زندگی سالم به معنی تمرین عادت‌های صحیح و عمل به آن­ها در مراحل مختلف زندگی و دوری از عادت‌های زیان‌بار و غیرسالم است. حداقل اقداماتی که برای اصلاح سبک زندگی می‌توان انجام داد عبارتند از: اصلاح تغذیه، افزایش فعالیت بدنی و کنترل وزن، ارتقای اخلاق و توسعه بعد معنوی زندگی، پرهیز از رفتارهای پرخطر (مانند مصرف دخانیات و مواد مخدر)، رعایت بهداشت فردی، رعایت نکات ایمنی (ایمنی در رانندگی، محل کار و…) که در ادامه به طور مفصل در خصوص هریک از آن­ها توضیح داده خواهد شد.

برای اصلاح شیوه زندگی حداقل اقداماتی که می‌توان انجام داد عبارتند از: اصلاح تغذیه، افزایش فعالیت بدنی، کنترل وزن، ارتقای اخلاق و توسعه بعد معنوی زندگی، پرهیز از رفتارهای پرخطر (مانند مصرف سیگار و الکل، مصرف مواد  مخدر)، رعایت بهداشت فردی، رعایت نکات ایمنی (ایمنی در رانندگی، محل کار و…)

خودمراقبتی به معنی هر عملی است که افراد برای مراقبت از سلامت جسمی، روانی و عاطفی خود انجام می‌دهند. در واقع خودمراقبتی اقدامی است آموختنی، آگاهانه و هدفمند که هر فرد سالم برای خود، خانواده و دیگران انجام می­دهد تا سالم بماند، از سلامت جسمی  و روانی خود حفاظت کند، نیازهای اجتماعی خود را برآورده سازد، از بیماری‌ها یا حوادث پیشگیری کند، از ناخوشی­‌ها و بیماری‌­های مزمن مراقبت کند و نیز از سلامت خود بعد از بیماری حاد یا ترخیص از بیمارستان حفاظت کند.

خود مراقبتی به مسئولیت‌­پذیری افراد در مقابل سلامت خود از طریق اتخاذ سبک زندگی سالم، تدبیر اندیشی جهت جلوگیری از وقوع حوادث و بیماری‌ها، نگهداری و استفاده صحیح از داروهای بدون نسخه در بیماری‌های جزیی و مراقبت بهینه بیماری‌های مزمن اطلاق می‌شود. با مطالعه‌ی دقیق این کتاب شما می‌توانید راهکارهایی برای برنامه‌ریزی خود مراقبتی به دست آورید.

جهت خود مراقبتی در ارتقای کیفیت سلامتی و پیشگیری از بیماری­‌ها موارد زیر را باید سرلوحه زندگی خود قرار دهید:

• قطع مصرف الکل
• انجام فعالیت بدنی و ورزش منظم
• پیگیری رژیم غذایی متعادل
• استفاده از طرح مراقبتی یا پایش منظم سلامتی
• توجه به وزن خود و نگه داشتن شاخص توده بدنی در محدوده مناسب
• آشنایی با تغذیه سالم و پیروی از رژیم غذایی صحیح
• توجه به اهمیت فعالیت بدنی و نقش آن در سلامت افراد
• توجه به مضرات دخانیات و اقدام جهت ترك سیگار
• آگاهی از تاثیر استرس بر سلامتی و اهمیت كنترل آن
• توجه به نقش خواب در سلامت جسمی و روانی و آگاهی از بهداشت خواب
• آشنایی با علائم و نشانه‌های افسردگی
• آشنایی با علائم و نشانه‌های اضطراب
• آشنایی با راه‌های تقویت حافظه
• توجه به سلامت قلب و عروق و آشنایی با عوامل خطر بیماری‌های قلبی عروقی
• توجه به عوامل خطر ابتلا به پوكی استخوان و آشنایی با راه‌های پیشگیری از آن
• توجه به عوامل خطر ابتلا به آرتروز و كمردرد و آشنایی با راه­‌های پیشگیری از آن
• آشنایی با سرطان­‌های شایع و عوامل خطر و راه­‌های پیشگیری از آن­ها
• توجه به اهمیت ارزیابی­‌های تشخیصی و انجام به موقع آن

خودمراقبتی، حیطه‌­های زیر را در بر می­‌گیرد:

• حفظ و ارتقای سلامت
• اصلاح شیوه زندگی
• پیشگیری از بیماری
• ارزیابی علائم و پیگیری تشخیصی
• درمان بیماری
• توانبخشی