زونا نوعی عفونت ویروسی است که با تاول‌های دردناک همراه می‌باشد. گرچه زونا در هر جایی از بدن ممکن است بروز کند، اما نواری از تاول است که اکثر اوقات در پهلوی راست یا چپ و یا در نیم تنه راست بدن بروز می‌کند.

ویروسی که باعث بروز زونا می‌شود، همان ویروس آبله مرغان می‌باشد. پس از اینکه فرد به آبله مرغان مبتلا می‌شود، ویروس به طور غیرفعال در بافت‌های عصبی نهفته می‌ماند. سال‌ها بعد این ویروس ممکن است به صورت زونا فعال شود.

گرچه بیماری زونا مشکل خطرناکی نیست، اما باعث بروز درد زیادی می‌شود. واکسن می‌تواند به کاهش بروز زونا کمک کند و انجام درمان‌های سریع نیز می‌تواند عفونت زونا را کوتاه کرده و پیامدهای آن را کاهش دهد.

علائم و نشانه‌ها

علائم بیماری زونا معمولا بخش کوچکی از یک طرف بدن را تحت تاثیر قرار می‌دهد. این علائم عبارتند از:

• درد، سوزش و یا بی‌حسی
• حساسیت به لمس
• تاول‌های قرمز که چند روز پس از شروع درد نمایان می‌شوند.
• تاول‌های پر از مایع که ممکن است باز شوند.
• خارش

برخی افراد ممکن است علائم دیگری را نیز تجربه کنند:

• سردرد
• تب
• حساسیت به نور
• خستگی

درد معمولا اولین نشانه زونا می‌باشد. برخی مبتلایان ممکن است دچار درد خیلی شدید شوند. این درد، بسته به موقعیت آن، ممکن است مربوط به مشکلات قلبی، کلیوی یا ریه در نظر گرفته شود. برخی افراد نیز دچار درد بدون بروز هیچ گونه تاول یا جوش می‌شوند.
اکثر اوقات زونا مانند یک نوار تاول در اطراف پهلوی راست یا چپ نمایان می‌شود. گاهی نیز تاول‌های مربوط به این بیماری در اطراف یک چشم یا یک طرف گردن یا صورت ظاهر می‌شوند.

علت بیماری

علت بروز زونا همان ویروس آبله مرغان می‌باشد، بنابراین اگر کسی به آبله مرغان دچار شده باشد، در معرض ابتلا به زونا نیز می‌باشد. پس از بهبود آبله مرغان، ویروس آن وارد سیستم عصبی شده و در آنجا برای سال‌ها به طور غیرفعال باقی می‌ماند. در نهایت ممکن است مجددا فعال شده و از طریق مسیرهای عصبی به سمت پوست حرکت کند و به شکل زونا نمایان شود.

علت فعال شدن مجدد این ویروس نامشخص است، اما ممکن است به خاطر افزایش سن و کاهش ایمنی بدن نسبت به عفونت باشد. زونا بیش‌تر در بین افراد مسن و افراد دارای سیستم ایمنی ضعیف رایج می‌باشد.

آیا این بیماری مسری است؟

فرد مبتلا به آبله مرغان می‌تواند ویروس را به هرکسی که در مقابل آبله مرغان ایمن نشده، انتقال دهد. انتقال ویروس معمولا از طریق تماس مستقیم با زخم‌های باز زونا رخ می‌دهد. به هرحال فرد ناقل ویروس باعث انتقال و بروز آبله مرغان می‌شود و نه زونا.

آبله مرغان برای برخی افراد خیلی خطرناک است. تا زمانی که تاول‌های زونا روی بدن نمودار باشند، این بیماری مسری است و فرد بیمار باید به ویژه از تماس با افراد زیر اجتناب کند:

• افرادی که دارای سیستم ایمنی ضعیفی هستند.
• نوزادان تازه متولد شده
• خانم‌های باردار

عوامل تشدید کننده خطر

هرکسی که قبلا دچار آبله مرغان شده باشد، ممکن است مبتلا به زونا شود. اکثر بزرگسالان، به خاطر نبود واکسیناسیون آبله مرغان، در دوران کودکی به این بیماری مبتلا شده‌اند.

عواملی که ممکن است خطر بروز زونا را افزایش دهند، عبارتند از:

• سن بیش از 50 سال:زونا بیش‌تر در بین افراد بالای 50 سال بروز می‌کند. خطر بروز این بیماری با افزایش سن نیز افزایش می‌یابد.
• ابتلا به برخی بیماری‌های خاص:بیماری‌هایی که سیستم ایمنی بدن را ضعیف می‌کنند، مانند ایدز و سرطان احتمال بروز این بیماری را افزایش می‌دهند.

• سرطان تحت درمان:شیمی‌درمانی و پرتودرمانی می‌تواند تحمل بدن را در مقابل بیماری‌ها کم کرده و باعث بروز بیماری زونا شود.
• مصرف برخی داروهای خاص: داروهایی که برای پیشگیری از رد عضو پیوندی تجویز می‌شوند، خطر ابتلا به زونا را افزایش می‌دهند – به عنوان مثال استفاده طولانی مدت از استروئیدهایی مانند پردنیزولون.

عوارض احتمالی

برخی پیامدهای مورد انتظار زونا عبارتند از:

• دردهای عصبی بعد از زونا: برای برخی مردم درد مربوط به زونا تا مدت‌ها پس از پاکسازی تاول‌ها ادامه پیدا می‌کند. این شرایط دردهای عصبی بعد از زونا نامیده می‌شود و زمانی اتفاق می‌افتند که فیبرهای عصبی آسیب دیده پیام‌های اشتباه و اغراق آمیز را از پوست به مغز ارسال می‌کنند.
• تاری دید: زونا در اطراف یا داخل چشم باعث عفونت‌های دردناک چشمی می‌شود که ممکن است منجر به نابینایی شود.
• مشکلات عصبی: بسته به عصب آسیب دیده، بیماری زونا ممکن است باعث التهاب مغز (انسفالیت)، فلج صورت، مشکلات شنیداری و یا مشکلات تعادل شود.
• عفونت‌های پوستی: اگر تاول‌های زونا به خوبی درمان نشوند، باعث بروز عفونت‌های باکتریایی پوست می‌شوند.

تشخیص

زونا معمولا براساس سابقه درد در یک طرف بدن، همراه با تاول‌های آشکار، تشخیص داده می‌شود. پزشک ممکن است از بافت‌های تاول‌ها برای بررسی یا کاشت در آزمایشگاه استفاده کند.

درمان

درمانی برای زونا وجود ندارد، اما درمان سریع با تجویز داروهای ضد ویروسی می‌تواند به سرعت بهبود بیماری و کاهش خطر ابتلا به آن کمک کند.

زونا باعث بروز دردهای شدید می‌شود، بنابراین پزشک داروهایی را به منظور کنترل این دردها تجویز خواهد کرد:

• داروهای ضدافسردگی
• عوامل بی‌حس کننده، مانند لیدوکائین، که از طریق ژل، کرم یا اسپری مورد استفاده قرار می‌گیرند.
• داروهای مسکن
• زونا به طور کل بین 2 تا 6 هفته طول می‌کشد. برخی افراد تنها یک بار به زونا مبتلا می‌شوند، اما احتمال ابتلا به آن بیش از یک بار نیز وجود دارد.