مدیریت بیماری
عفونت ویروسی در دیالیز
به علت انجام مکرر دیالیز این بیماران در خطر انواع بیماری‌های خطرناک ویروسی قرار دارند. همودیالیز موجب انتقال انواع ویروس‌های هپاتیت و ایدز می‌گردد. هپاتیت یک بیماری التهابی است که کبد را متورم و کارکرد آن را مختل می‌نماید.
انواع هپاتیت عبارتند از:
- هپاتیت ب (B)
- هپاتیت سی (C)
- هپاتیت آ (A)
ویروس هپاتیت (ب)
هپاتیت بی یک بیماری کبدی واگیردار است که در نتیجه عفونت با ویروس هپاتیت بی ایجاد می‌شود. ویروس هپاتیت ب می‌تواند به مدت 7 روز یا بیشتر روی سطوح محیطی و در درجه حرارت اتاق بماند. حتی در غیاب هرگونه خون قابل رویت نیز احتمال آلودگی با این ویروس وجود دارد. راه انتقال هوایی و با تنفس و خوراکی وجود ندارد. در صورتی كه خون عفونی و آلوده پاشیده شود و وارد حفره دهان فرد شود آلودگی با ویروس ایجاد می‌شود.
راه‌های انتقال هپاتیت (ب)
- تولد از مادر آلوده به ویروس هپاتیت ب
- تماس جنسی حفاظت نشده با فرد آلوده
- استفاده مشترك از ابزار آلوده‌ی تیز و برنده نظیر سوزن و سرنگ، تیغ اصلاح، مسواك؛
- تزریق مكرر خون یا فرآورده‌های خونی آلوده
- دیالیز با وسایل آلوده و پیوند اعضای آلوده
- خالكوبی، حجامت، سوراخ كردن گوش، خدمات پزشكی در محل‌های نامطمئن و آلوده، هر اقدامی كه منجر به سوراخ شدن پوست با وسایل آلوده و غیر استریل شود.
پیشگیری از هپاتیت (ب)
- از قیچی، كلامپ، جداگانه و انفرادی جهت هر بیمار استفاده شود.
- اگر سطوح محیطی به اندازه كافی پاك یا گندزدائی نشوند و به طور مشترك در بین بیماران مورد استفاده قرار گیرند باعث انتقال عفونت می‌شوند اگر دستكش پرسنل آلوده گردد كه خود می‌تواند باعث آلودگی بیماران شود مانند در زمان تزریق یا برای پیدا كردن محل تزریق. به همین دلیل دقت کنید که برای شما از دستکش جداگانه استفاده شود.
- از وسایل دیگران استفاده ننمایید وسایل شخصی شما شامل ناخن‌گیر، ریش‌تراش و شانه، لیوان و قاشق و … می‌باشد.
- جهت معاینه و آزمایش خون هر شش ماه به پزشک مراجعه نمایید.
- هرگز از وسایل تیز و برنده، نظیر سرنگ و سوزن، تیغ اصلاح و مسواك به صورت مشترك استفاده نكنید.
- از انجام كارهایی كه به سوراخ شدن و ایجاد خراش در پوست منجر می‌شود، نظیر خالكوبی و حجامت در مراكز غیرمطمئن و آلوده پرهیز كنید.
- از تماس جنسی مشكوك و حفاظت نشده پرهیز كنید.
- نسبت به تزریق واكسیناسیون خود در سه نوبت اقدام كنید.
- در صورت ایجاد زخمی در بدن زخم را با آب و صابون شستشو داده بوسیله پانسمان بخوبی محافظت نمائید.
- اشیاء آلوده به خون را در كیسه پلاستیكی جمع‌آوری كرده و بسوزانیم.
- وسائل خون آلود را با مواد ضدعفونی كننده مانند مایع سفیدكننده لباس تمیز نمایند.
- در صورت وجود فرد آلوده به ویروس هپاتیت «ب» اطرافیان او بر علیه این بیماری واكسینه شوند.
- دقت کنید فیلتر دستگاه شما در زمان دیالیز تعویض شده باشد.
- هر 3 تا 6 ماه، باید به طور دوره‌ای برای وجود عفونت هپاتیت ب آزمایش دهید.
ویروس هپاتیت (آ)
بیماری است که از راه مدفوعی، دهانی منتقل می‌شود و اغلب بیماری خودبخود خوب می‌شود و به طرف مزمن شدن نمی‌رود. زمانی که علائم بیماری و زردی بروز کرد فرد فقط باید استراحت کند تا ویروس توسط دفاع سیستم ایمنی بدن مهار شود و به تدریج التهاب کبدی به وضعیت سابق برگردد و به هیچ نوع درمان دارویی احتیاج ندارد.
راه‌های انتقال هپاتیت (آ)
عمده‌ترین انتقال آن از طریق دهانی، مدفوعی می‌باشد یعنی در مناطقی که بهداشت رعایت نشده و پس از دستشویی دست‌ها با آب و صابون شسته نمی‌شود و با همان دست غذا خورده می‌شود این ویروس به راحتی انتقال می‌یابد. همچنین در اثر خوردن آب و شیر آلوده و همچنین در اثر خوردن صدف و گوشت نپخته ماهی انتقال می‌یابد.
پیشگیری از هپاتیت (آ)
- بهداشت فردی خصوصاً شستشوی دست‌ها با آب و صابون بعد از توالت و قبل از غذا خوردن را رعایت نمایید.
- فضولات انسانی را به طور صحیح و بهداشتی دفع کنید.
- سبزیجات مصرفی را به طور صحیح ضدعفونی نمایید.
- لوازم شخصی، ظروف غذا و آشامیدنی خود را باید از ظروف دیگران جدا کنید.
- در محل انجام دیالیز از خوردن و آشامیدن خودداری نمایید.
ویروس هپاتیت (سی)
اهمیت ابتلا به هپاتیت c از این جهت است که در بیش از 85 درصد موارد به صورت مزمن در می‌آید و در دراز مدت یکی از علل مهم سیروز یا پرخونی کبد است. با توجه به این که تاکنون درمان موثری جهت این بیماری معرفی نشده است لذا مهم‌ترین نکته رعایت دستورات بهداشتی و پیشگیری از ابتلا مطرح می‌باشد.
عوامل خطرساز انتقال هپاتیت سی در مراکز دیالیز
- سابقه و میزان واحدهای خون تزریقی
- مدت همودیالیز
- شیوه دیالیز بیمارانی که دیالیز صفاقی می‌شوند در مقایسه با بیماران همودیالیزی در معرض خطر کمتری قرار دارند.
- میزان شیوع عفونت هپاتیت سی.
- در صورت وجود سابقه قبلی پیوند عضو
پیشگیری از هپاتیت (سی)
- هپاتیت سی نیز مانند هپاتیت ب از راه خون منتقل می‌شود پس همان راه‌های پیشگیری مطرح است.
- توصیه می‌شود برای هر بیمار همودیالیزی از یک پرستار مجزا و وسایل یک بار مصرف مجزا از جمله دستکش استفاده شود.
- پاک کردن و ضدعفونی کردن وسایل و سطوح محیط اهمیت زیادی دارد.
- هرگز مواد مخدر تزریقی استفاده نكنید.
- در صورتی‌كه به مخدر اعتیاد دارید، برای ترك اعتیاد اقدام كنید.
- هرگز از سرنگ مشترك استفاده نكنید.
- از مسواك، تیغ، وسایل برنده یا وسایلی كه امكان آلودگی به خون دارند به طور مشترك استفاده ننمایید.
- استفاده از كاندوم در تماس با افراد آلوده یا مشكوك باعث محافظت از كلیه عفونت‌های تناسلی به خصوص آلودگی با ویروس هپاتیت سی می‌شود.
- در صورتی که لباس یا هر شی دیگری به خون فرد آلوده آغشته شود، در ابتدا باید خون را با آب سرد در حالی که دستکش به دست است کاملا شسته شود. چون ویروس در خون خشک شده هم تا مدتی باقی می‌ماند، بنابراین باید خون کاملا پاک شود. سپس با دو روش می‌توان وسیله را ضد عفونی کرد:
- استفاده از مواد ضد عفونی کننده مانند مایعات سفیدکننده و مواد کلردار برای مدت ۲۰ دقیقه
- جوشاندن برای مدت ۲۰ تا ۳۰ دقیقه
سندرم کمبود ایمنی اکتسابی یا ایدز
ایدز عبارت است از بوجود آمدن ضعف عمده در دستگاه ایمنی بدن. این امر باعث کاهش توانایی بدن در مقابله با عفونتها و توانایی سرکوب سلول‌های غیرطبیعی مثل سلول‌های سرطانی می‌شود.
راه‌های انتقال بیماری
- از طریق آمیزش جنسی از جمله مقعدی و حتی دهانی محافظت نشده
- انتقال خون آلوده و سرسوزن آلوده
- از مادر به فرزند در طول بارداری، زایمان یا شیردهی
پیشگیری از ویروس ایدز
- از تماس جنسی با افراد آلوده یا افرادی که مواد مخدر تزریقی مصرف می‌کنند خودداری شود.
- از مسواك، تیغ و وسایل برنده یا وسایلی كه امكان آلودگی به خون دارند به طور مشترك استفاده ننمایید.
- هرگز از سرنگ مشترك استفاده نكنید.
- از کاندوم استفاده شود.
- از بی‌بندوباری جنسی خودداری شود.
در چه شرایطی به پزشک مراجعه نمایید؟
- اگر شما یا یکی از اعضای خانواده‌تان علائم عفونت ایدز یا انواع هپاتیت را داشتید.
- اگر پس از تشخیص، علائم یک عفونت دیگر ظاهر شوند (تب، سرفه، یا اسهال)
- اگر دچار علائم جدید و غیر قابل توجیه شده‌اید.
- داروهای مورد استفاده در درمان، عوارض جانبی بسیاری دارند.
