مدیریت بیماری
عفونت ادراری در بارداری
دستگاه ادراری از كليهها كه ادرار را ترشح میكنند، شروع میشود و به صورت لولههايی كه حالب خوانده میشوند تا مثانه كشيده میشود. ادرار در کلیهها جمع و سپس دفع میشود. اگر ميكروبها به هر دليلی در مثانه رشد كند عفونت ادراری ايجاد میشود. عفونتهای دستگاه ادراری عارضه شایع بارداری هستند که در برخی از زنان به آن مبتلا میشوند. در واقع طی حاملگی دستگاه ادراری از نظر عملکرد و ساختمان تغییرات قابل ملاحظهای پیدا میکند که زمینه ساز عفونت بیشتر میشود.
انواع عفونت ادراری در بارداری
انواع عفونتهای ادراری در بارداری شامل موارد زیر است:
- وجود باکتری در ادرار
- عفونت مجاری ادراری تحتانی شامل مثانه و حالب
- عفونت مجاری فوقانی یا کلیه
علائم و نشانهها
به دنبال عفونت ادراری علائم زیر در فرد بروز مینماید:
- درد، ناراحتی و سوزش هنگام دفع ادرار (و احتمالاً هنگام رابطه جنسی)
- ناراحتی لگن يا درد قسمت تحتانی شكم (اغلب در قسمت بالاي استخوان لگن)
- افزايش دفعات دفع ادرار و احساس فشار و نياز به ادرار كردن به طور مكرر حتی زمانی كه ميزان ادرار در مثانه بسيار كم است.
- ادرار بدبو
- ادرار كدر
- وجود خون در ادرار (اغلب با چشم غيرمسلح ديده نمی شود)
- تب و يا افزايش درجه حرارت بدن
- در عفونت كليه بيمار از درد پهلوها، تب، لرز، تهوع، استفراغ نيز شكايت دارد.
علل شایع
مقادير زياد هورمون پروژسترون موجب شل شدن عضلات حالب و در نتيجه گشادتر شدن حالب میشود. رحم در حال رشد میتواند به حالبها فشار وارد آورد و جريان ادرار را در داخل آنها با اختلال مواجه كرده و سرعت آن را كند سازد. رشد جنين موجب فشار بر روي مثانه میشود در نتيجه تخليه آن هنگام دفع كامل نخواهد بود. نتيجه نهايی اين اختلالات آن خواهد بود كه عبور ادرار در مسير دستگاه ادراری بيشتر طول میكشد و باكتریها قبل از خروج از بدن زمان بيشتری براي تكثير در اختيار خواهند داشت.
عوارض احتمالی
- زايمان زودرس
- عفونت كليهها
- وزن كم نوزاد و تاخير در رشد جنين
تشخیص
- از آنجایی كه ميل زياد به دفع ادرار در دوران بارداری امری شايع محسوب میشود، ممكن است تشخيص قطعی عفونت ادراری مشكل باشد. بنابراين تشخیص با علائم بالینی؛ آزمايش ادرار و انجام کشت ادراری و تعیین حساسیت میکروب به نوع آنتيبيوتيك تجويز شده توسط پزشك انجام میگیرد.
- گاهی انجام سونوگرافی توصيه میشود.
درمان
- بعد از تشخيص قطعی عفونت مثانه، آنتیبيوتيك خوراكی به مدت 7 تا 10 روز شروع میشود. بسياری از آنتیبيوتيكها را میتوان با اطمينان در دوران بارداری مصرف كرد. با مصرف آنتی بيوتيك در عرض چند روز علائم برطرف خواهند شد ولی به هر حال ادامه يك دوره درمان بطور كامل بسيار ضروری است تا دستگاه ادراری از وجود باكتری پاك شود.
- بعد از درمان بايد آزمايش ادرار را تكرار شود تا مشخص شود كه عفونت برطرف شده است. انجام كشتهای مكرر ادرار با فواصل معين در تمام دوره بارداری امری الزامی است تا از عدم بازگشت عفونت اطمينان حاصل شود. در برخی از خانمهای باردار كه دچار عفونت ادراری میشوند، عفونت تكرار میشود. به منظور پيشگيری از عود عفونت، در صورت تكرار عفونت مثانه، ممكن است آنتی بيوتيك به طور دائم و با يك مقدار پایين تا زمان زايمان تجويز شود.
- در صورت بروز عفونت كليه در دوران بارداری، بيمار بستری و آنتی بيوتيك وريدی شروع شده و از نظر علائم زايمان زودرس تحت نظر قرار میگيرد. پس از درمان بايد مرتباً آزمايش ادرار تكرار شود و براي باقی مانده دوران بارداری تحت درمان با آنتی بيوتيك قرار گيرند.
در صورت بستری شدن در بیمارستان نکات زیر را رعایت نمائید:
- در صورتی كه بخواهيد از تخت خارج شويد ابتدا بنشينيد و پاهای خود را از تخت آويزان كنيد در صورتی كه سرگيجه نداشتيد با كمك همراه خود و پرستار بخش از تخت خارج شويد.
- در صورتی كه تب داريد استراحت كنيد.
- داروها در فواصل مشخص توسط پرستار به شما داده خواهد شد.
- در صورتی كه در زمان تزريق آنتی بیوتیک احساس تنگی نفس و خارش داشتید و يا دانههای قرمز پوستی مشاهده کردید پرستار خود را در جريان قرار دهيد.
- از دستكاری سرمها و تنظيم آن خودداری نماييد.
- در صورتی كه علائم عفونت ادراری با توجه به شروع درمان بدتر شد پرستار و پزشك خود را در جريان قرار دهيد.
- قبل و بعد از دستشويی رفتن دستهای خود را با آب و صابون بشوييد.
- با تيم درمانی همكاری لازم را داشته باشيد.
- از مصرف دارو خوسرانه و بدون تجويز پزشك و خودداری نماييد.
- مرتبا لباسهای زير خود را تعويض نماييد.
- مايعات و آب زياد مصرف كنيد.
- ممكن است نياز باشد تا پايان بارداری از آنتی بيوتيك استفاده نماييد.
- حتماً قبل از خوابيدن ادرار كنيد.
- به منظور تخليه كامل ادرار از مثانه بهتر است كه در هنگام ادرار كردن، به طرف جلو خم شويد.
نکاتی که لازم است پس از ترخیص از بیمارستان و بازگشت به منزل رعایت نمائید.
- روزانه سعی کنید 6 تا 8 لیوان آب بنوشید (برای جلوگیری از ابتلای مجدد به بیماری).
- غذاهای سرشار از ویتامین ث مانند مرکبات، بروکلی،فلفل، سیب زمینی، گوجه، کیوی و توت فرنگی مصرف کنید.
- از نوشیدن کافئین و الکل در طول دوران عفونت خودداری کنید.
- شلوار خیلی تنگ نپوشید. سعی کنید لباس زیر از جنس پنبه یا نخ بپوشید.
- لباسهای زیر را به طور مرتب عوض كنيد، از پوشيدن لباس زير تنگ و نايلونی كه منجر به افزايش رطوبت و گرما در ناحيه تناسلی میشود و زمينه را برای رشد ميكروب فراهم میكند اجتناب كنيد.
- در هنگام وجود عفونت ادراری نزدیکی نكنيد. یا در حین برقراری رابطه جنسی از روشهای پیشگیری کننده مانند کاندوم برای کاهش شیوع عفونتهای مقاربتی استفاده کنید.
- پيش از مقاربت جنسی و بعد ازآن ادرار كنيد و دستگاه تناسلی رابا آب و صابون ملايم بشوئيد. از اسپری یا عطر در ناحیه تناسلی خود استفاده نکنید.
- به طور مکرر و به خصوص قبل و بعد از برقراری رابطه جنسی مثانه خود را خالی کنید.
- بعد از رفتن به حمام و پس از هر بار اجابت مزاج خود را به طور کامل خشک کنید.
- از صابون و شویندههایی که ممکن است باعث تحریک ناحیه تناسلی شوند، استفاده نکنید.
- به جای استفاده از وان، دوش بگیرید.
- بعد از اجابت مزاج موضع را از جلو به عقب تميز كنيد تا از ورود باكتریهای مدفوع به پيشابراه پيشگيری شود.
- رعایت بهداشت فردی مانند شستن دستها و … مهمترین اقدام جهت پیشگیری از انتشار این بیماریهاست. این کار باید قبل از آمادهسازی مواد غذایی، صرف غذا، بعد از رفتن به دستشویی و لمس وسایل شخصی صورت گیرد.
- ادرار خود را برای مدت طولانی نگه ندارید. از مصرف دارو بدون اجازه پزشک خودداری نمایید.
- دوره درمانی خود را کامل کنید و از قطع خودسرانه مصرف داروها خودداری کنید.
- آب زغال اخته به دلیل وجود ماده شیمیایی خاصی در آن، میتواند مانع از ابتلا به انواع خاصی از باکتریهایی که منجر به بروز این بیماری میشوند، شود. این میتواند نوعی پیشگیری برای ابتلای مجدد به این بیماری باشد.
- داروهای تجویز شده را طبق تجویز پزشک و در زمان مقرر مصرف کنید و از قطع خودسرانه آنها بپرهیزید.
- داروهای تجويز شده توسط پزشك را بطور منظم و سر وقت مصرف شود. از مصرف خودسرانه سایر داروها خودداری کنید.
- در زمان احساس دفع ادرار سريع مثانه را تخليه کنید. به منظور تخليه كامل ادرار از مثانه بهتر است كه در هنگام ادرار كردن، به سمت جلو خم شويد.
در صورت مشاهده موارد زیر به بیمارستان و یا پزشک مراجعه کنید
- در صورت مشاهده علائم عفونت ادراری
- در فواصل منظم و مشخص شده توسط پزشك و جهت ادامه درمان
- سایر موارد نگران کننده و یا اورژانسی