مدیریت بیماری
جمع نشدن رحم (آتونی رحم)
آتونی رحم وضعیتی است که پس از زایمان رخ میدهد. این وضعیت زمانی اتفاق میافتد که رحم پس از زایمان، قادر به منقبض شدن یا جمع شدن نباشد و این شرایط منجر به خونریزی پس از زایمان میشود.
پس از زایمان، به طور طبیعی عضلات رحم سفت و منقبض میشوند تا جفت خارج شود. این انقباضات همچنین رگهای خونی که به جفت متصل بودند را فشرده میکند. این فشردهسازی منجر به پیشگیری از خونریزی میشود. چنانچه عضلات رحم به اندازه کافی منقبض نشوند، رگهای خونی، خونریزی کرده و این امر منجر به خونریزی بیش از حد پس از زایمان میشود.
علائم و نشانهها
نشانه اصلی آتونی رحم این است که رحم پس از منقبض نمیشود. آتونی رحم یکی از شایعترین علل بروز خونریزی پس از زایمان محسوب میشود.
علائم و نشانههای آتونی رحم عبارتند از:
- خونریزی بیش از حد و غیرقابل کنترل پس از تولد نوزاد
- افت فشارخون
- افزایش ضربان قلب
- درد
- کمر درد
علل شایع
- زایمانی که بیشتر از حد طبیعی طول بکشد.
- زایمانی که بسیار سریع رخ دهد.
- بزرگ شدن بیش از حد رحم.
- استفاده از اکسیتوسین، دیگر داروها یا بیهوشی عمومی در طول زایمان.
- القای زایمان.
عوامل تشدیدکننده خطر
- زایمان چند نوزاد مانند دوقلو یا سه قلو
- بزرگتر بودن نوزاد از حد متوسط
- بیشتر از 35 سال سن داشتن مادر
- چاق بودن مادر
- بیش از حد بودن مایع درون رحمی یا مایع آمنیوتیک
- تعداد زایمانهای زیاد
عوارض احتمالی
- خونریزی شدید پس از زایمان
- کمخونی
- خستگی
- احساس سبکی سر و سرگیجه ناشی از کاهش فشارخون
- امکان خونریزیهای بعد از زایمان در زایمانهای بعدی
تشخیص
تشخیص پس از اخذ شرححال و معاینه دقیق صورت میگیرد و در صورت نیاز از دیگر روشهای تشخیصی ذکر شده در زیر استفاده میشود:
- بررسی کردن منظم ضربان نبض و فشارخون
- شمارش سلولهای قرمز خون
- بررسی عوامل لخته شدن خون
درمان
درمان این وضعیت بر متوقف کردن خونریزی و در صورت نیاز جایگزینی خون از دست رفته، تمرکز دارد. ممکن است به مادر مایعات وریدی، خون و فراوردههای خونی تزریق شود. دیگر روشهای درمانی شامل موارد زیر میباشند.
- ماساژ رحم
- انتقال خون
- مصرف برخی از داروها
در موارد شدیدتر درمان شامل موارد زیر میباشد:
- جراحی جهت مسدود کردن عروق خونی
- آمبولیزاسیون که از طریق آن ذراتی وارد شریان رحم میشوند تا مانع رسیدن جریان خون به رحم شوند.
- انجام هیسترکتومی یا خارج کردن رحم از بدن
در صورت بستری شدن در بیمارستان نکات زیر را رعایت نمائید:
- از بلند شدن ناگهانی و خارج شدن از تخت بدون هماهنگی با پرستار و همراهان خودداری کنید.
- جهت خارج شدن ابتدا لبه تخت نشسته و در صورت نداشتن سرگیجه میتوانید با کمک همراه یا پرستار خود از تخت خارج شوید.
- در صورتی که خونریزی به علت پارگی دهانه رحم و واژن ایجاد شده باشد پزشک آن را مجددا ترمیم میکند.
- در صورتی که بقایای جفت در رحم باقی مانده باشد، کورتاژ جهت تخلیه و پاکسازی رحم انجام میگیرد.
- در صورتی كه پزشك پس از معاينه تشخيص دهد كه روند جمع شدن رحم به كندی صورت مي گيرد، به صورت سرپايی يا بستری داروهاي منقبض كننده رحم را برای شما تجويز خواهد كرد.
- از دستکاری سرمها و اتصالات خود اجتناب نمایید.
- ممکن است به شما خون وصل گردد. در صورتی که در زمان تزریق خون تنگی نفس، سرگیجه و کهیر و دانههای قرمز مشاهده نمودید به پرستار خود اطلاع دهید.
- در صورتی که خونریزی شما بعد از زایمان زیاد و غیر قابل کنترل است و یا سرگیجه دارید به پرستار یا پزشک خود اطلاع دهید.
نکاتی که لازم است پس از ترخیص از بیمارستان و بازگشت به منزل رعایت نمائید.
- خونریزی بعد از زایمان را با مصرف مواد غذایی حاوی آهن خون و امگا3 و پروتئین جبران کنید، تخم مرغ، شیر، لبنیات، گوشت، آب گوشت، کباب مرغ، سوپ مرغ، ماهی فراوان مواد حاوی پروتئین هستند. مواد غذایی حاوی آهن عبارتند از: انواع گوشتها (مخصوصا بوقلمون)، جگر، عدس، زرده تخم مرغ، اسفناج، کشمش و آلوی خشک
- خوردن چای بعد از غذا جزو عادات غلط است زیرا باعث میشود جذب آهن کمتر شود.
- بهتر است همزمان با مصرف مواد آهن دار، میوهها و سبزیجاتی که ویتامین c دارند (مانند: پرتقال، لیمو شیرین، سبزی خوردن، گوجه فرنگی، فلفل دلمهای و نارنگی) و موادی که کلسیم دارند بیشتر مصرف شود تا جذب آهن بیشتر شود.
- جهت جلوگیری از یبوست رژیم غذایی پرفیبر و مایعات مصرف کنید.
- ازمصرف غذاهای نفاخ و دیر هضم اجتناب کنید.
- یک برنامه غذایی سالم و مناسب داشته باشید و از مصرف غذاهای پر کالری و با ارزش غذایی کم خودداری کنید.
- از زور زدن، بلند کردن اجسام سنگین و رانندگی (تا زمانی که پزشک توصیه کرده است) خودداری کنید.
- 6 تا 4 هفته پس از زایمان بهتر است از انجام مقاربت خودداری کنید.
- از بلند کردن اشیاء سنگین تر از وزن نوزاد تا 8 هفته پرهیز نمایید.
- خونريزی بعد از زايمان ممكن است 2 تا 3 هفته و يا تا 6 هفته ادامه پيدا كند. ميزان ترشحات به تدريج كم میشود. ترشحات قرمز رنگ نبايد بيش از 2 هفته باقی بمانند. هر چند اگر استراحت كافی نبوده و فعاليت بدنی زود شروع شود و زياد باشد خونريزی ممكن است دوباره شروع شود. پس حتما استراحت کنید.
- گاهی خونریزی تاخیری بعد از گذشت چند هفته پس از زایمان ایجاد میشود که احتمالا به علت جاماندن تکهای از جفت یا بقایای حاملگی میباشد. در صورت مشاهده خونریزی به پزشک خود مراجعه نمایید.
- روز دوم بعد از عمل جراحی، پانسمان را برداشته و دوش بگیرید و روی زخم را باز بگذارید.
- از نشستن طولانی مدت در صندلی و فشار بر زانوها انداختن پاها روی یکدیگر و بیحرکتی اجتناب نمائید.
- لباس زیر را روزانه تعویض کنید و از لباسهای زیرنخی استفاده و از پوشیدن لباسهای حاوی الیاف مصنوعی و جوراب شلوارهای تنگ و پلاستیکی خودداری کنید.
- لباس زیر همیشه باید خشک باشد و از مرطوب شدن آن پرهیز کنید.
زمان مراجعه بعدی به پزشک
- خيس شدن كامل بيش از يك پد در هر ساعت
- ادامه خونريزی شديد و قرمز روشن بعد از هفته اول
- تغيير رنگ مجدد خونريزي به قرمز روشن بعد از روز چهارم پس از زايمان و برطرف نشدن آن با استراحت
- خونريزی همراه با تكههاي بزرگ لخته با اندازهای بزرگتر از يك سكه
- احساس ضعف
- بوي بد ترشحات، تب و لرز
- سایر موارد نگران کننده و اورژانسی