مدیریت بیماری
تاکی پنه گذرای نوزادی
برخی از نوزادان به دلیل یک بیماری ریوی به نام تاکی پنه گذرا نوزاد در چند ساعت اول زندگی بسیار سریع نفس میکشند و یا تنفس دشوار دارند. “گذرا” به این معنی است که طولانی مدت نیست – معمولاً کمتر از 24 ساعت و “تنفس تند (تاکی پنه)” به معنای سریع نفس کشیدن است.
نوزادان مبتلا به تنفس تند (تاکی پنه) گذرا در بیمارستان تحت مراقبت قرار میگیرند و برخی ممکن است برای چند روز به اکسیژن اضافی نیاز داشته باشند. بیشتر نوزادان بهبود کامل مییابند و بیماری معمولاً هیچ تأثیری بر رشد و نمو کودک ندارد.
تنفس تند (تاکی پنه) گذرای نوزاد متولد شده بیشتر در موارد زیر است:
- نوزادان نارس زیرا ریههای آنها کاملا رشد نکرده است.
- نوزادانی که با زایمان سریع متولد میشوند. آنها تغییرات هورمونی معمول زایمان را انجام نمیدهند، بنابراین وقت ندارند مایعات زیادی را جذب کنند.
- نوزادانی که مادرانشان آسم یا دیابت دارند.
علائم و نشانهها
علائم و نشانههای عبارتند از:
- تنفس بسیار سریع و سخت بیش از 60 تنفس در دقیقه
- صداهای ناراحت کننده هنگام تنفس نوزاد (بازدم)
- برافروختگی سوراخهای بینی
- کشیدن پوست بین دندهها یا زیر دنده با هر تنفس (معروف به جمع شدگی)
- پوست مایل به آبی در اطراف دهان و بینی (سیانوز نامیده میشود)
علل شایع
قبل از تولد، جنین در حال رشد از ریهها برای نفس کشیدن استفاده نمیکند. تمام اکسیژن از رگهای خونی جفت میآید. در این مدت ریههای کودک پر از مایع میباشد.
با نزدیک شدن موعد تولد کودک، ریهها مایعات را جذب میکنند. مقداری مایعات نیز ممکن است هنگام تولد کودک از کانال تولد خارج شود. پس از زایمان، در حالی که کودک برای اولین بار نفس میکشد، ریهها با هوا پر میشوند و مایعات بیشتری به بیرون رانده میشوند. مایع باقیمانده از طریق جریان خون و سیستم لنفاوی به آرامی جذب و یا سرفه میشود.
نوزادان مبتلا به این اختلال در ریههای خود مایعات اضافی دارند یا مایع خیلی آهسته خارج میشود. بنابراین آنها باید سریعتر و سختتر نفس بکشند تا اکسیژن کافی وارد ریهها شود.
تشخیص
پزشکان معمولاً تنفس تند (تاکی پنه) گذرا نوزاد تازه متولد شده را در چند ساعت اول پس از تولد نوزاد تشخیص میدهند.
پزشک ممکن است نوزاد را معاینه کند و همچنین ممکن است اقدامات زیر را انجام دهد:
- عکس قفسه سینه. در این روش بیخطر و بدون درد، مقدار کمی اشعه برای گرفتن عکس از سینه استفاده میشود. پزشکان میتوانند مایع ریهها را ببینند.
- پالس اکسیمتری. این روش بدون درد میزان اکسیژن موجود در خون را اندازه گیری میکند. یک تکه نوار کوچک با حسگر اکسیژن در اطراف پا یا دست نوزاد قرار میگیرد، سپس به مانیتور متصل میشود.
- شمارش کامل خون (CBC). این آزمایش خون علائم عفونت را بررسی میکند.
درمان
نوزادان مبتلا به بیماری در بیمارستان تحت مراقبت قرار میگیرند و ممکن است در بخش نوزادان یا بخش مراقبتهای ویژه نوزادان (NICU) بستری شود. در آنجا پزشکان ضربان قلب، میزان تنفس و میزان اکسیژن نوزادان را بررسی میکنند تا از کند شدن تنفس و طبیعی بودن میزان تنفس اطمینان حاصل کنند.
کمک به نفس کشیدن
برخی از نوزادان مبتلا به بیماری به اکسیژن اضافی نیاز دارند. آنها این را از طریق یک لوله کوچک در زیر بینی به نام کانول بینی دریافت میکنند.
نوزادی که اکسیژن اضافی دریافت میکند اما همچنان برای نفس کشیدن تلاش میکند ممکن است به فشار مثبت مداوم مجرای هوایی (دستگاه سی پپ) برای جلوگیری از ریزش ریهها نیاز داشته باشد. با استفاده از سی پپ، دستگاه جریان مداوم هوای تحت فشار یا اکسیژن را از طریق کانول یا ماسک بینی هل میدهد و کمک میکند تا در هنگام تنفس ریهها باز بمانند.
تغذیه
تغذیه مناسب هنگامی که کودک آنقدر سریع نفس میکشد که نمیتواند همزمان با مکش و بلع، نفس بکشد، میتواند مشکلساز شود. در این صورت، مایعات داخل وریدی میتواند کودک را هیدراته نگه دارد و از افتادن زیاد قند خون جلوگیری میکند.
اگر کودک شما تنفس سریع دارد و می خواهید به او شیر دهید، با پزشک یا پرستار خود در مورد پمپاژ و ذخیره شیر مادر صحبت کنید تا زمانی که کودک شما آماده تغذیه شود. بعضی اوقات نوزادان میتوانند شیر مادر یا شیرخشک را از طریق موارد زیر دریافت کنند:
- لوله nasogastric (NG): لوله کوچکی که از طریق بینی کودک قرار گرفته و غذا را به سمت معده میبرد.
- لوله orogastric (OG): لوله کوچکی که از طریق دهان کودک قرار داده شده و غذا را به سمت معده میبرد.
اگر کودک شما یکی از این لولهها را دارد، از پزشک در مورد تهیه شیر مادر برای کودک خود سوال کنید.
علائم تنفس تند (تاکی پنه) گذرا معمولاً طی 24-72 ساعت بهبود مییابد. کودک میتواند وقتی تنفس کودک طبیعی شد میتواند به خانه برود و حداقل 24 ساعت خوب تغذیه کند.
در صورت بستری شدن در بیمارستان نکات زیر را رعایت نمائید.
- تاکی پنه خفیف اغلب طی 4 ساعت اول پس از تولد زمانی که باقیمانده مایع ریه بازجذب میشود بهبود مییابد.
- در تاکی پنه متوسط بهبودی معمولا ظرف دو الی سه روز صورت میگیرد. درمان حمایتی است و شامل:
-
- اکسیژن تراپی از طریق کلاهک
- بررسی گازهای شریانی خونی
- استفاده از مایع درمانی وریدی و یا دادن شیر از راه لوله
- ایجاد محیط آرام و بدون محرک
- با توجه به اینکه در این نوزادان احتمال ابتلا به عفونت نیز مطرح است به مدت 48 ساعت از آنتی بیوتیکهایی مانند آمپی سیلین، جنتامایسین و … استفاده میشود.
- حفظ دمای بدن نوزاد
- در تاکی پنه شدید یا عدم بهبودی ممکن است نوزاد به (NCPAP) دستگاه تهویه با فشار مثبت وصل میشود.
- با توجه به اینکه در این بیماران حرکات رودهای ضعیف دارند تغذیه از راه دهان تا بهبود وضعیت تنفسی به تاخیر انداخته میشود و با استفاده از مایعات داخل وریدی و یادادن شیر از راه لوله تغذیه میشوند.
- در صورتی که نوزاد شما قادر به شیر خوردن نباشد، جهت برقراری جریان شیر، نگهداری شیر، ذخیره، انجماد و ذوب شیر از پرستار نوزاد خود کمک بگیرید.
- از دستکاری سرمها و رابطهای متصل به نوزاد خود خودداری کنید.
- ممکن است نوزاد شما نیاز به دستگاه کمک تنفسی داشته باشد. این دستگاه با بهتر شدن نوزاد و کمتر شدن تعداد تنفسها برداشته خواهد شد.
- داروها طبق تجویز پزشک و در فواصل مشخص توسط پرستار برای نوزاد شما اجرا خواهد شد.
- با تیم مراقبتی در زمان انجام اقدامات تشخیصی و درمانی همکاری نمایید.
- مواظب باشید در زمان شیردهی یا بغل کردن نوزاد برانول یا لوله سرم از دست نوزاد شما خارج نشود.
- ممکن است روزانه از نوزاد شما خونگیری شود.
- در صورت اجازه پزشک میتوانید شیردهی به نوزاد خود را شروع نمایید.
- طی مدتی که نوزاد شما در بخش مراقبتهای ویژه بستری میباشد، تماس و ارتباط عاطفی خود را با او قطع نکنید.
نکاتی که لازم است پس از ترخیص از بیمارستان و بازگشت به منزل رعایت نمائید.
- پس از کاهش تعداد تنفس برای نوزاد شما ابتدا از راه لوله و سپس از راه دهان تغذیه شروع میشود. پس از تحمل نوزاد و عدم استفراغ شیر، نوزاد ترخیص میگردد.
- درمان نوزاد را به تعویق نیندازید. در صورتی که نوزاد از نظر پزشک جهت بررسی علل تاکی پنه نیاز مشاوره قلب و انجام اکو و یا … دارد، آن را پیگیری نمایید.
- درجه حرارت بدن نوزاد را تا حد امکان ثابت نگه داريد.
- در هنگام تعويض لباس و حمام دادن از سرد شدن نوزاد جلوگيری کنيد. اگر نوزاد سرد شد بايد فورا او را گرم کنيد. تغييرات سريع درجه هوا میتواند باعث تاکی پنه گذرای نوزاد شود.
- قبل از تماس با نوزاد شستن دستها رعایت گردد و در صورتی که فرد دیگری از نوزاد مراقبت میکند این موضوع را به او گوشزد نمایید.
- در صورتی که دچار سرما خوردگی هستید از ماسک استفاده کنید و یا در صورت امکان از او فاصله بگیرید.
- از تماس افراد مبتلا به بیماریهای عفونی و سرماخورده با نوزاد خود خودداری نمایید.
- نوزاد در معرض افراد سیگاری قرار نگیرد. اگر شما يا فرد ديگری در منزل سيگار میکشد زمان آن رسيده است تا سيگار را قطع کنيد. نيکوتين موجود در سيگار برای نوزاد خطرناک است. از دکتر يا پرستارخود در مورد برنامههای ترک سيگار در جامعه سوال کنيد.
زمان مراجعه بعدی
- چند روز بعد از ترخیص حتما به پزشک متخصص نوزادتان جهت پیگیری درمان مراجعه کنید.
- در صورت افزایش تعداد تنفس به همراه تو کشیدن قفسه سینه در زمان بازدم و کبودی اندامها به پزشک مراجعه نمایید.