مدیریت بیماری
پیچ خوردگی (تورشن) تخمدان
پیچ خوردگی بافت تخمدان بر پایه خود تورشن تخمدان نامیده می‌شود. پیچ خوردگی تخمدان (تورشن) باعث درد شکم خانم‌ها می‌شود که باید هرچه سریع تشخیص و درمان شوند. اکثر جراحی‌های اورژانسی به علت پیچ خوردگی تخمدان است.
علائم و نشانه‌ها
- اصلی‌ترین نشانه پیچ خوردگی تخمدان، درد شکم به صورت ناگهانی و غیرمتوالی است به صورت که حتی قادر به ایستادن هم نیستید.
- هر چه درد بیشتر شود امکان بروز تهوع و استفراغ هم وجود خواهد داشت.
- گاهی بیمار با لمس شکمش می‌تواند توده را حس کند.
علل شایع
- وجود کیست بزرگ یا توده‌های خوش‌خیم و بدخیم.
- گاهی خوردن داروهای محرک تخمک گذاری، کیست‌های بزرگ در فرد ایجاد میکند.
- بارداری برخی مواقع احتمال بروز پیچ خوردگی تخمدان را افزایش می‌دهد.
- عمل جراحی قبلی لگن.
- گاهی فعالیت‌های سنگین ورزشی که منجر به افزایش فشار ناگهانی روی شکم می‌شود نیز می‌تواند منجر به بروز این عارضه کند.
عوارض احتمالی
- در صورتی که درمان به موقع صورت نگیرد امکان از بین رفتن تخمدان وجود دارد زیرا در اثر پیچ خوردگی خونرسانی به تخمدان متوقف می‌شود.
- خونریزی که از عوارض نادر می‌باشد.
- قرار گرفتن فرد در خطر عفونت تخمدان که می تواند باعث آبسه یا مشکلات جدی‌تر شود.
تشخیص
- تشخیص توسط پزشک با اخذ شرح حال و معاینه دقیق بیمار صورت میپذیرد. در صورت نیاز از دیگر روش‌های تشخیصی از جمله موارد زیر استفاده می‌شود:
- لاپاراسکوپی
- روش‌های تصویربرداری مانند سی تی اسکن و ام آر آی
- آزمایشات خون
- سونوگرافی از طریق واژن که شامل قرار دادن یک پروب سونوگرافی کوچک در واژن است.
- سونوگرافی شکمی که از یک پروب سونوگرافی در خارج شکم استفاده میکند.
درمان
این بیماری یک وضعیت اورژانسی محسوب می‌شود و باید هر چه سریع‌تر با استفاده از عمل جراحی پیچ خوردگی باز شود. بهترین روش باز کردن پیچ خوردگی به کمک روش لاپاراسکوپی می‌باشد که کم‌ترین عوارض را برای فرد دارد. با این روش احتمال چسبندگی بعد از عمل کم می‌شود.
در صورت استفراغ زیاد و از دست دادن مقدار زیادی از آب بدن، آب درمانی برای جبران کمبود مایعات بدن صورت می‌گیرد.
در برخی مواقع نادر که بیمار دچار خونریزی می‌شود، برای جبران خون از دست رفته به وی خون تزریق می‌شود.
در برخی مواقع جراح مجبور به خارج کردن تخمدانی می‌شود که پیچ خورده است و در اثر عدم خونرسانی از بین رفته است. برداشتن تخمدان نیز معمولا به دو شیوه صورت می‌گیرید:
لاپاراسکوپی
در طی این عمل، جراح یک برش کوچک در ناحیه مورد نظر ایجاد میکند و لوله‌ای انعطاف‌پذیر که دارای یک دوربین کوچک می‌باشد را از درون این شکاف وارد ناحیه مورد نظر میکند. از طریق ایجاد یک یا چند برش جراحی کوچک دیگر ابزارهای جراحی را وارد ناحیه مورد نظر میکند. این دوربین متصل به یک صفحه نمایش می‌باشد که جراح را قادر به مشاهده درون شکم و هدایت ابزارهای جراحی میکند و به این طریق تخمدان از شکم خارج می‌شود. این عمل جراحی در اکثر مواقع اختلالی در توانایی باروری ایجاد نمی‌کند. حتی اگر یکی از تخمدان‌ها از بین برود. می‌توان از تخمدان دیگر برای بارداری استفاده کرد.
عوارض لاپاروسکوپی
- عوارض داروهای بیهوشی
- بروز عفونت
- آسیب اعضای داخلی از جمله روده، مثانه، عروق خونی
- تشکیل لخته خون در لگن یا ساق و ایجاد آمبولی ریوی
- تحریک شکم یا عفونت
لاپاراتومی
با این روش، پزشک شکاف بزرگ‌تری در قسمت زیرین شکم ایجاد میکند تا به تخمدان دسترسی و امکان پیچاندن آن را داشته باشد. در این روش، بیمار تحت بیهوشی عمومی قرار گرفته و احتمالا یک شب در بیمارستان بستری خواهد شد.
در صورت بستری شدن در بیمارستان نکات زیر را رعایت نمائید:
- شب قبل از عمل شام سوپ میل کرده و از نیمه شب ناشتا باشید.
- در صورت داشتن آرایش و لاک ناخن آن را پاک کنید.
- موهای موضع عمل، قبل از عمل باید بتراشید.
- قبل از انتقال به اتاق عمل، مثانه (ادرار) را تخلیه نمائید.
- قبل از رفتن به اتاق عمل زیور آلات، اجسام فلزی، گیره سر، دندان مصنوعی و غیره را خارج کنید.
- کلیه لباس‌ها (لباس زیر ، جوراب و …) را در آورید و لباس مخصوص اتاق عمل بپوشید.
- در صورت داشتن سابقه بیماری، سابقه حساسیت (دارویی، غذایی) پرستار و پزشک معالج را در جریان امر قرار دهید.
- در صورتی که بیماری خاصی دارید که تحت درمان هستید، به پزشک و پرستار خود اطلاع دهید، زیرا ممکن است نیاز باشد داروهای شما قطع و داروهای جدید جایگزین شود.
- قبل از رفتن به اتاق عمل برای شما سرم وصل شده و برای پیشگیری از عفونت طبق دستور پزشک آنتی‌بیوتیک تزریق می‌شود.
- بی‌حرکتی پس از عمل می‌تواند باعث رکود خون در پاها و افزایش احتمال عفونت ریه‌ها گردد، لذا ورزش‌های تنفسی (تنفس عمیق و سرفه) و چرخش پا را بلافاصله پس از عمل انجام دهید.
- عمل شما ممکن است تحت بیهوشی عمومی یا اسپینال انجام شود.
- طبق دستور پزشک، بعد از شروع حرکات دودی روده‌ای (دفع گاز) رژیم مایعات را شروع کرده و در صورت عدم تحمل (حالت تهوع و استفراغ) به پرستار اطلاع دهید.
- در صورت تحمل به تدریج با نظر پزشک می‌توانید از سایر مواد غذایی استفاده کنید.
- از خوردن غذاهايی كه باعث يبوست، اسهال و استفراغ و نفخ می‌شود، اجتناب نمايید.
- برای خروج از بستر، ابتدا مدتی در لبه تخت نشسته و پاها را آویزان نمائید، در صورت نداشتن سرگیجه، تاری دید و … با کمک تیم مراقبتی راه بروید.
- جهت تحرك و فعاليت چند بار از تخت پايين بيايد و قدم بزنید.
- جهت پیشگیری از عوارض بعد از عمل جراحی، تمرینات تنفسی و ورزش‌های پا را انجام دهید.
- دائماً در یک وضعیت در تخت قرار نگیرید و مرتباً در تخت تغییر وضعیت داشته باشید.
- حرکات نرمشی در تخت را انجام دهید و از لخته شدن خون در عروق پا جلوگیری نمائید.
- در صورت بروز علائم، سرگیجه، خونریزی شدید، احتباس ادراری به پرستار خود اطلاع دهید.
- جهت به حداقل رساندن عفونت‌های بيمارستان در مدت بستری، بهداشت فردی اعم از بهداشت ناحيه ادراري، تناسلی و شستشوی دست‌ها با صابون را رعایت نمائید.
- جهت جبران مايعات از دست رفته، مايعات فراوان مصرف نمايید.
- در صورت داشتن درد، به پرستار اطلاع داده تا طبق تجویز پزشک اقدامات لازم جهت تسکین درد شما را انجام دهد.
- آنتی‌بیوتیک جهت جلوگیری از عفونت و مسکن برای تسکین درد به شما داده می‌شود.
- داروها طبق دستور پزشک در فواصل و زمان معین توسط پرستار تجویز می‌شود.
نکاتی که لازم است پس از ترخیص از بیمارستان و بازگشت به منزل رعایت نمائید.
- براي تسريع التيام بافت نرم و استخوان، رژيم غذايی پرپروتئين و پركالری استفاده کنید.
- جهت پیشگیری از یبوست از رژیم پرفیبر (میوه‌ها و سبزیجات) حاوی سبوس و مایعات فراوان استفاده کنید.
- بهتر است به مدت ۴۸ ساعت از نوشیدن نوشابه‌های گازدار خودداری کنید.
- صرف سبزيجات و مركبات و آب‌ميوه‌های تازه حاوی ویتامین ث، می‌تواند به بهبود سريعتر زخم كمك كند.
- در روز جراحی پس از جراحی لاپاروسکوپی، به هیچ عنوان رانندگی نکنید.
- به مدت یک هفته از ورزش کردن و بلند کردن اجسام سنگین‌تر از ۱۰ کیلوگرم اجتناب کنید.
- پیاده‌روی، ورزشی موثر برای این کار است. فردی که تحت جراحی لاپاروسکوپی قرار گرفته است، می‌تواند با انجام پیاده‌روی، عضلات خود را تقویت کند و گردش خون را به حالت طبیعی برگرداند و با این کار از لخته شدن خون جلوگیری کند.
- در دو روز اول پس از جراحی، داروهای مسکن نیز برای شما تجویز می‌شود. از طرفی ممکن است به علت استفاده از دی‌اکسیدکربن حین لاپاراسکوپی برای باز کردن شکم، در ناحیۀ شانه‌ها و قفسه‌سینه درد داشته باشید. این درد طی چند روز خود به خود ناپدید خواهد شد.
- در هنگام دوش گرفتن شما باید مراقب باشید محل برش را مالش ندهید و آن را خیس نکنید.
- سوراخ‌های جراحی لاپاراسکوپی حدود ۵ میلیمتر بوده و نیازی به تعویض پانسمان ندارند.
- محل برش‌ها را تمیز و خشک نگه دارید. برای تمیز کردن آن‌ها می‌توانید از آب و صابون استفاده کنید. روز بعد از جراحی می‌توانید باند روی زخم‌ها را بردارید.
- ممکن است به علت استفاده از لولۀ راه هوایی در ناحیۀ نای و طی بیهوشی، گلو درد داشته باشید. مصرف آب‌نبات و یا قرص‌های گلو می‌تواند به کاهش درد کمک کند.
- فعالیت جنسی را می‌توانید پس از یک هفته و یا بسته به نظر و توصیه پزشک خود شروع نمایید.
در صورت مشاهده موارد زیر به بیمارستان و یا پزشک مراجعه کنید
- دو تا سه روز پس از انجام لاپاراسکوپی جهت پیگیری از وضعیت جراحی
- در فواصل منظم و مشخص شده توسط پزشک جهت ادامه درمان
- در صورت هرگونه تاخیر در بهبودی
- تب
- سرگیجه و غش
- خونریزی شدید
- تهوع و استفراغ مداوم
- تنگی نفس
- بروز هرگونه علائم نگران کننده و اورژانسی
