حاملگی موفق به بارداری اطلاق می‌شود که طی آن جنین رشد و تکامل خود را پیدا کرده و ضمن حفظ سلامت مادر منجر به تولد نوزادی سالم شود. در هر مرحله از حاملگی عوامل خاصی موجب تهدید سلامت مادر و جنین می‌شود. سقط جنین شایع‌ترین عارضه حاملگی در سه ماهه اول حاملگی می‌باشد که موجب استرس روحی شدید در زوج‌های مشتاق فرزند می‌شود. پایان یافتن حاملگی، چه خودبه‌خودی و چه عمدی، قبل از رسیدن جنین به تکامل کافی برای ادامه حیات “سقط” گفته می‌شود که به طور قراردادی معمولاً به پایان یافتن حاملگی قبل از هفته 20 و یا وزن هنگام تولد کمتر از 500 گرم تعریف می‌شود.

تهدید به سقط هنگامی‌ مطرح می‌شود که ترشح خونی واژینال یا واژنی در نیمه اول حاملگی رخ می‌دهد. هرگونه خونریزی به صورت خفیف، شدید یا لکه‌بینی در این دوران از سوی مادر باید جدی تلقی شود. این علامت می‌تواند نشانه در معرض خطر بودن جنین باشد و در 40-30 درصد تمام حاملگی‌ها رخ می‌دهد.

شرایط تهدید به سقط

• لکه بینی ممکن ‌است روزها تا هفته‌ها پابرجا بماند.
• حدود نیمی ‌از این حاملگی‌ها سقط می‌شوند اما در صورتی که فعالیت قلب جنین قابل مشاهده باشد، این خطر به طور چشمگیری کاهش می‌یابد.
• حتی در صورت عدم بروز سقط در این جنین‌ها، خطر زایمان زودرس، وزن کم هنگام تولد و مرگ جنینی افزایش می‌یابد.
• نکته مهم این است که خطر ناهنجاری‌های جنین افزایش نمی‌یابد.

علائم و نشانه‌ها

• خونریزی ناشی از تهدید به سقط، معمولاً اندک است و ممکن‌است طی چند روز تکرار شود.
• تهدید به سقط معمولاً با انقباضات رحمی ‌‌یا درد پشت آغاز می‌شود. درد به اشکال مختلف مانند انقباض‌های منظم، کمردرد پایدار همراه با احساس فشار در لگن و به صورت ناراحتی مبهم در بالای لگن رخ می‌دهد.

عوامل تشدیدکننده خطر

از عللی که می‌توان به عنوان علل و عوامل خطر در تهدید به سقط نام برد به موارد زیر می‌توان اشاره نمود:

• جنین‌ غیرطبیعی‌ یا ناقص بر اثر ناهنجاری‌های کروموزومی
• ‌اختلالات‌ رحمی ‌که‌ مانع‌ رشد طبیعی‌ تخم‌ بارور ‌و‌ جداشدگی‌ جنین‌ و جفت‌ از رحم‌ می‌گردند.
• جایگزینی جنین به طور نامناسب در بافت مخاط رحم
• مصرف‌ موادی‌ از قبیل (کوکائین‌، دخانیات‌) توسط مادر
• ‌عفونت‌ها، به‌خصوص‌ عفونت‌های‌ ویروسی‌ (سرخجه‌ یا آنفلوآنزا)
• سابقه ‌بیماری‌های‌ شدید مانند دیابت‌ شیرین‌، فشارخون بالا یا کم‌کاری‌ تیروئید
• استرس‌های‌ روانی‌ شدید
• سوءتغذیه‌
• بیماری‌هایی‌ که‌ باعث‌ کاهش‌ مقاومت‌ بدن‌ می‌گردند مانند لوپوس.
• با افزایش سن مادر خطر سقط نیز افزایش می‌یابد.
• استفاده داروهای خاص
• حاملگی چندقلو
• آلودگی محیطی، تماس طولانی مدت با مواد شیمیایی و همچنین کمبود اسیدفولیک و تا حدی ویتامین سی (C)
• زنانی که همراه با اضافه وزن و دوره‌های قاعدگی نامرتب، علائم افزایش هورمون مردانه به صورت موهای زائد و تغییر رنگ پوست در آن‌ها دیده می‌شود.

عوارض احتمالی

به دنبال تهدید به سقط عوارض زیر ممکن ‌است در فرد بروز نماید:

• سقط‌ ناقص‌، که‌ در آن‌ قسمتی‌ از جفت‌ یا بافت‌های‌ جنین‌ در رحم‌ باقی‌ مانده‌ یا فراموش‌ شده‌ جنین‌ مرده‌ داخل‌ رحم‌ باقی‌ مانده‌ است‌.
• خونریزی‌ از سایر نواحی‌ بدن‌
• عوارض روحی روانی مانند افسردگی
• عفونت‌ رحم‌ با علائم‌ تب‌، لرز و درد

تشخیص

جهت تشخیص، پزشک معالج اقدامات زیر را انجام می‌دهد:

• معاینه لگن توسط پزشک برای تعیین سایز رحم و میزان باز شدن دهانه رحم. در معاینه دهانه رحم بسته ‌است
• سونوگرافی شکمی‌‌ و واژینال برای تعیین وجود ضربان قلب جنین و میزان رشد جنین
• آزمایش‌های خونی نظیر آزمایش حاملگی (BHCG)
• آزمایش‌های بافتی برای تشخیص قطعی سقط جنین

درمان

• زنان در معرض تهدید به سقط با جنین زنده باید دسترسی نزدیک به خدمات پزشکی داشته باشند و تا زمان خفیف بودن خونریزی و انقباضات رحمی، بسته بودن دهانه رحم و طبیعی بودن افزایش سطح هورمون حاملگی و مشاهده یک جنین طبیعی در سونوگرافی بیمار باید تحت نظارت مداوم باشد و اقدامات زیر توصیه می‌شود:
• استراحت در بستر و پرهیز از فعالیت‌هایی که ممکن ‌است برای ادامه حیات جنین خطرناک باشد.

• استفاده از داروهای ضددرد مانند استامینوفن برای کمک به تخفیف درد
• انجام سونوگرافی مکرر هر 2-1 هفته یک‌بار برای آگاهی از زنده بودن جنین و محل آن

اگر براساس ارزیابی بالینی، جنین قابل زنده ماندن نباشد، راه‌ انتخابی درمانی عبارتند از:

• درمان انتظاری: در صورت مشاهده بافت داخل رحمی‌ درحال دفع در سونوگرافی، می‌توان منتظر دفع خودبه‌خودی محصولات حاملگی ماند.
• تخلیه رحم یا کورتاژ: برای کاهش عوارض در زنانی که بافت زیادی در داخل رحم دارند از کورتاژ رحم استفاده می‌شود.

شرایط زیر به عنوان وضعیت نامطلوب در تهدید به سقط مطرح می‌باشد:

• سطح هورمون حاملگی یا (BHCG) منفی یا در حال کاهش
• کاهش اندازه رویان یا جنین در سونوگرافی
• کاهش ضربان قلب رویان یا جنین
• عدم افزایش اندازه رحم در معاینه لگن خاصره

پیشگیری

جهت پیشگیری از سقط، انجام اقدامات زیر توصیه می‌شود:

• بررسی‌های منظم‌ توسط پزشک
• مصرف‌ رژیم‌‎غذایی‌ طبیعی‌ و متعادل‌
• خودداری‌ از مصرف‌ الکل‌، دخانیات‌ یا داروهای‌ تفریحی‌
• خودداری‌ از مصرف‌ هرگونه‌ دارو و حتی داروهای بدون نسخه پزشک