طحال یکی از اعضای بدن است که در زیر قفسه‌ی سینه و قسمت بالا و سمت چپ شکم قرار گرفته است. وظیفه‌ی طحال، مبارزه با عفونت‌ها و تصفیه‌ی مواد اضافی مانند گلبول‌های قرمز پیر یا آسیب‌دیده از جریان خون است. اسپلنکتومی، عمل جراحی خارج کردن طحال است.

شایع‌ترین دلیل اسپلنکتومی، درمان پارگی طحال است که اغلب به خاطر آسیب‌دیدگی شکم رخ می‌دهد. اسپلنکتومی ممکن‌ است برای درمان بیماری‌های دیگری مانند بزرگ شدن طحال، برخی اختلالات خونی، بعضی سرطان‌ها، عفونت و کیست‌ها یا تومورهای غیرسرطانی انجام شود.

دلایل انجام

اسپلنکتومی برای درمان تعداد زیادی از بیماری‌ها انجام می‌شود. پزشک ممکن‌ است اسپلنکتومی را برای درمان موارد زیر به بیمار توصیه کند:

• پارگی طحال

اگر طحال به‌خاطر بزرگ شدن و یا جراحت شدید شکم، دچار پارگی شود، برای بیمار مخاطرات شدید و خونریزی داخلی به همراه دارد.

• بزرگ شدن طحال

اسپلنکتومی ممکن‌ است برای بهبود علائم بزرگ‌شدگی طحال مانند درد و احساس پری در شکم، انجام شود.

• اختلال خون

اختلالات خونی مانند تالاسمی ممکن‌ است با انجام اسپلنکتومی درمان شوند. اما از این روش معمولاً بعد از درمان ناموفق این بیماری‌ها انجام می‌‍‌‌‌شود.

• سرطان

سرطان‌هایی مانند لوسمی مزمن، لنفوم هوچکین و لوسمی سلول‌های خون ممکن‌ است با اسپلنکتومی درمان شوند.

• عفونت

عفونت شدید یا تجمع میزان زیاد چرک در اطراف طحال (آبسه طحال) ممکن‌ است برای درمان نیاز به خارج کردن طحال داشته باشند.

• کیست یا تومور

برای خارج کردن کامل کیست‌ها یا تومورهای غیرسرطانی در طحال باید اسپلنکتومی انجام شود.

عوارض احتمالی

اسپلنکتومی یک عمل جراحی بدون خطر است. اما همانند هر عمل جراحی دیگری، اسپلنکتومی هم خطرات و مشکلات خاص خود را دارد، از جمله:

• خونریزی
• ایجاد لخته‌های خون
• عفونت
• جراحت اندام‌های نزدیک مانند معده، لوزالمعده و روده
• خطرات طولانی‌مدت عفونت

پس از خارج کردن طحال، بیمار احتمالاً با عفونت‌های تهدیدکننده‌ی زندگی مواجه خواهد شد. پزشک ممکن‌ است به بیمار توصیه کند که واکسن‌هایی مانند واکسن مقابله با ذات‌الریه، آنفلونزا و واکسن‌های دیگر را تزریق کند. همچنین ممکن‌ است برای جلوگیری از خطر عفونت‌های شدید، مصرف آنتی‌بیوتیک را برای بیمار تجویز کند.

آمادگی قبل از مداخله

• غذا و داروها

قبل از عمل، بیمار باید طبق دستور پزشک، موقتاً مصرف بعضی از داروها و مکمل‌ها را متوقف کند، یا به استفاده از رژیم غذایی خاص نیاز داشته باشد.

• اقدامات احتیاطی

پزشک تزریق واکسن‌هایی را به بیمار توصیه می‌کند تا بعد از خارج کردن طحال، از ابتلا به عفونت‌های خاص جلوگیری شود.

درخواست رزرو خون، شاید بیمار در حین عمل جراحی به خون نیاز داشته باشد.

روش انجام

برای عمل جراحی، بیمار احتمالاً تحت بی‌هوشی عمومی قرار می‌گیرد. پزشک ماسک حاوی گاز بی‌هوشی را روی صورت بیمار قرار می‌دهد یا ممکن‌ است مایع بی‌هوشی را به بیمار تزریق کند. تیم جراحی، ضربان قلب، فشارخون و اکسیژن موجود در خون بیمار را اندازه‌گیری می‌کنند.

بعد از بی‌هوشی، جراح با استفاده ازیک روش کم‌خطر مانند لاپاراسکوپی (بدون بازکردن شکم) یا جراحی باز، عمل را آغاز می‌کند. روش مورد استفاده برای بیمار بستگی به اندازه‌ی طحال دارد. طحال بزرگ‌تر، به احتمال زیاد به اسپلنکتومی از راه بازکردن شکم نیاز دارد.

• برداشتن طحال با لاپاروسکوپ

در این روش، جراح چهار سوراخ را روی شکم بیمار ایجاد می‌کند. سپس یک لوله‌ی باریک را به همراه دوربین ویدیویی، وارد شکم می‌کند. جراح تصاویر ویدیویی را مشاهده کرده و طحال را با استفاده از ابزار مخصوصی که از طریق سوراخ‌ها وارد شکم کرده، خارج می‌کند. در آخر، سوراخ‌ها را می‌بندد.

اسپلنکتومی با لاپاروسکوپ برای همه مناسب نیست. برای عمل جراحی پارگی طحال معمولاً به جراحی باز نیاز است. در برخی موارد، جراح ممکن‌ است با استفاده از روش لاپاروسکوپیک و ایجاد سوراخ‌های بزرگ‌تر اقدام به خارج کردن طحال نماید.

• اسپلنکتومی به روش جراحی باز

جراح برای این عمل جراحی، برشی را در وسط شکم ایجاد می‌کند و عضلات و اندام‌های داخلی را برای خارج کردن طحال، کنار می‌زند و سپس طحال را خارج کرده و برش را می‌بندد.

نتایج قابل انتظار

اگر اسپلنکتومی بیمار به‌ خاطر پارگی طحال بوده است، معمولاً به درمان‌های بعدی نیاز نخواهد داشت. اگر این جراحی به خاطر بیماری‌های دیگری انجام گرفته است، ممکن‌ است درمان‌های دیگری هم لازم باشد.