کجی گردن یا دیستونی گردن (تورتیکولی)، وضعیتی دردناک است که در آن عضلات گردن بیمار به طور غیر ارادی و بی‌اختیار منقبض (سفت) می‌شوند و در نتیجه گردن و سر بیمار به یک طرف می‌چرخد. این بیماری همچنین باعث می‌شود سر بیمار بی‌اختیار به جلو یا عقب خم شود.

دیستونی گردن بیشتر در افراد میانسال و اغلب در زنان اتفاق می‌افتد. علائم این بیماری معمولا به تدریج شروع می‌شوند و سپس به نقطه‌ای می‌رسند که دیگر تغییر نمی‌کنند.

علائم و نشانه‌ها

سفتی عضلات که منجر به کجی گردن شده سبب می‌شود که سر در جهات مختلفی بچرخد، مانند:

• کشیده شدن چانه به سمت شانه
• کشیده شدن گوش به سمت شانه
• کشیده شدن چانه به سمت بالا
• کشیده شدن چانه به سمت پایین

شایع‌ترین نوع چرخش گردن در اثر سفتی عضلات، هنگامی است که چانه به سمت شانه کشیده می‌شود. برخی افراد ترکیبی از حالات مختلف را تجربه می‌کنند. همچنین ممکن است حرکات تند و سریع سر اتفاق بیفتد.

در بیشتر افراد، گردن به سمت شانه‌ها کشیده می‌شود. این بیماری موجب سردرد هم می‌شود. در بعضی از افراد درد ناشی از سفتی عضلات گردن، طاقت فرسا و غیرقابل تحمل است.

علل شایع

بیشتر انواع کجی گردن، علت مشخصی ندارد. در بعضی از بیماران، سابقه‌ی ابتلا خانواده وجود دارد. پس عامل ارث می‌تواند عامل مهمی باشد. کجی گردن گاهی به جراحت‌های سر، گردن و شانه هم مربوط است.

عوامل تشدید کننده خطر

عواملی مانند:

• سن

گرچه این بیماری درسنین مختلف رخ می‌دهد، اما شایع‌ترین سن وقوع آن پس از ۳۰ سالگی است.

• جنسیت

احتمال ابتلای زنان به این بیماری بیشتر از مردان است.

• سابقه‌ی خانوادگی

اگر یکی از اعضای خانواده به کجی گردن یا دیگر مشکلات عضلانی مبتلا باشد، بقیه اعضای خانواده نیز در معرض خطر ابتلا به این بیماری هستند.

عوارض احتمالی

در برخی موارد، سفتی غیرعادی عضلانی، که سبب کجی گردن شده است، به نواحی دیگر بدن هم سرایت می‌کند. شایع‌ترین قسمت‌هایی از بدن که بیماری به آنجا سرایت می‌کنند عبارتند از: صورت، فک، بازوها و بالاتنه.

به دنبال این بیماری ممکن است ستون فقرات بیمار به هم فشرده شود و اعصاب بین مهره‌ای تحت فشار قرار گرفته و علائمی مانند مورمور شدن، بی‌حسی و ضعف در بازوها، دست‌ها، پاها و ساق پا را ایجاد شوند.

تشخیص

با  معاینه، به تنهایی می‌توان کجی گردن را تشیخص داد ولی گاهی اوقات پزشک، آزمایش خون یا تصویربرداری با  آم.آر.آی را برای تشخیص علت اصلی بیماری توصیه می‌کند.

درمان

درمانی برای کجی گردن وجود ندارد. در برخی افراد، ممکن است علائم و نشانه‌ها بدون درمان از بین بروند، و مجددا عود کنند. هدف از درمان، کاهش علائم این بیماری است. درمان‌های معمول برای این بیماری شامل:

• دارو درمانی

سم بوتولینوم یا همان بوتاکس که غالبا برای از بین بردن چین و چروک صورت استفاده می‌شود، مستقیما در عضله‌ی گردن آسیب دیده تزریق می‌شود. اکثر افراد پس از تزریق بوتاکس که باید هر سه تا چهار ماه تکرار شود، علائم بهبودی را در خود مشاهده می‌کنند. برای بهتر شدن نتیجه درمان و کم کردن مقدار بوتاکس پزشک داروهای خوراکی دیگری برای شل شدن عضلات تجویز می‌کند.

• روش‌های درمانی
  • اقدامات خاصی مانند لمس قسمت مقابل صورت و یا پشت سر، موجب توقف موقتی این سفتی می‌شود. برای افراد مختلف راه‌های متفاوتی برای درمان استفاده می‌شود اما پس از مدتی این درمان‌ها تاثیر خود را از دست می‌دهند.
  • ضربه زدن آهسته و ماساژ عضلات گردن می‌توانند به کاهش درد عضلات گردن و شانه کمک کنند. ورزش‌هایی که قدرت و انعطاف عضلات گردن را بالا می‌برند هم مفید است.
  • علائم و نشانه‌های این بیماری در هنگام هیجان، بدتر می‌شود. پس یادگیری روش‌هایی برای کنترل هیجان اهمیت زیادی دارد.
• جراحی

اگر درمان‌های گفته شده نتیجه بخش نباشند، ممکن است پزشک عمل های جراحی را به بیمار پیشنهاد کند. عمل‌ها جراحی شامل موارد زیر هستند:

• تحریک عمیق مغزی

در این عمل، یک رشته سیم نازک را با ایجاد یک سوراخ در جمجمه به داخل مغز می‌فرستند. سر این رشته سیم را در قسمتی از مغز که حرکات عضلات گردن را کنترل می‌کند قرار می‌دهند. یکسری امواج  الکتریکی از طریق این رشته سیم به مغز فرستاده می‌شوند تا تحریکات عصبی که باعث چرخش سر شده‌اند را کنترل کند.

• بریدن عصب

راه دیگر این است که در طی جراحی، عصب‌هایی که دستور کج شدن به عضله‌ی آسیب دیده را ارسال می‌کنند، قطع شوند.