مدیریت بیماری
سونوگرافی بارداری یا سونوگرام
سونوگرافی بارداری یا سونوگرام، یک روش تشخیصی است که برای اکثر زنان باردار تجویز می‌شود. این روش تصویربرداری به پزشک کمک می‌کند تا سلامت و رشد کودک را بررسی کند.
سونوگرافی می‌تواند تصویری باشد که برای اولین بار بتوانید کودک خودتان را مشاهده کنید. بسته به زمان انجام آن و موقعیت جنین، ممکن است بتوانید دست، پا و سایر قسمت‌های بدن او را ببینید.
علاوه برآن، سونوگرافی در دوران بارداری جنیست جنین را مشخص می‌کند.
تعداد متوسط سونوگرافی در هر بارداری متفاوت است. در کنار سونوگرافی استاندارد، روش‌های سونوگرافی پیشرفته‌تر مانند، سونوگرافی 3 بعدی، سونوگرافی 4 بعدی و اکوکاردیوگرافی جنین هم وجود دارد.
دلایل انجام
- – کاربرد سونوگرافی در طول سه ماهه اول بارداری
در سه ماهه اول بارداری (هفته های اول تا 12)، سونوگرافی ممکن است برای موارد زیر انجام شود:
- تایید بارداری
- بررسی ضربان قلب جنین
- تعیین تعداد جنین و چندقلوزایی
- ارزیابی جفت، رحم، تخمدان‌ها و دهانه رحم
- تعیین ناهنجاری‌های احتمالی در رشد جنین
- تعیین سن حاملگی نوزاد و تاریخ احتمال زایمان
- تشخیص حاملگی خارج رحمی یا احتمال سقط جنین
- کاربرد سونوگرافی در سه ماهه دوم و سوم بارداری
در سه ماهه دوم (12 تا 24 هفته) و سه ماهه سوم (24 تا 40 هفته یا تولد)، احتمال دارد سونوگرافی برای موارد زیر انجام شود:
- تعیین جنسیت جنین
- تایید مرگ داخل رحمی
- تایید بارداری‌های متعدد
- اندازه‌گیری طول دهانه رحم
- بررسی وضعیت تنفسی جنین
- کنترل سطح مایعات آمنیوتیک
- کنترل رشد و وضعیت جنین (بریک، عرضی، سفالیک یا بهینه)
- تشخیص مشکلات تخمدان‌ها یا رحم مانند تومورهای حاملگی
- برای غربالگری نقایص هنگام تولد، مانند اسپینا بیفیدا یا نقایص قلب
- بررسی خصوصیات سندرم داون (معمولاً بین 13 تا 14 هفته انجام می‌شود)
- برای بررسی مشکلات، مانند جفت پرویا (وقتی جفت دهانه رحم را پوشانده است) و کندگی جفت (وقتی جفت قبل از زایمان از رحم جدا می‌شود).
پس از سونوگرافی، پزشک احتمال دارد آزمایش‌های بیش‌تری به نام آزمایشات تشخیصی را برای بررسی نقص تولد جنین شما توصیه کند.
نقص هنگام تولد، ناهنجاری و یا بیماری است که کودک هنگام تولد و به طور مادرزادی دارد. نقص هنگام تولد شکل یا عملکرد یک یا چند قسمت از بدن را تغییر می‌دهد. علاوه برآن، نقص‌ها می‌توانند باعث ایجاد مشکلاتی در سلامت عمومی و نحوه عملکرد بدن شوند.
- کاربرد سونوگرافی جانبی در دوران بارداری
اگر مادر یا جنین در معرض خطر قرار داشته باشند احتمال دارد، سونوگرافی‌های بیش‌تری انجام شود.
اگر در دوران بارداری هرگونه لکه بینی وجود داشته باشد، پزشک معمولاً سونوگرافی‌های متعدد را تا بهبودی وضعیت ادامه می‌دهد.
در صورت داشتن جنین چند قلو، برای نظارت بر رشد آن‌ها سونوگرافی مکرر خواهید داشت.
اگر پزشک تشخیص دهد امکان دارد شما در معرض زایمان زودرس قرار بگیرید، می‌تواند سونوگرافی بیش‌تری را برای بررسی تغییرات دهانه رحم (نازک شدن، باز شدن یا کوتاه شدن آن) توصیه کند.
علاوه بر این، سونوگرافی برای چندین آزمایش دیگر مانند نمونه برداری از جفت، آمنیوسنتز (نمونه‌گیری از مایع آمنیوتیک) و غربالگری جنین انجام می‌گیرد.
عوارض احتمالی
سونوگرافی برای شما و کودک‌تان بی‌خطر و غیرآسیب‌زا است. از آنجا که در سونوگرافی به جای تابش از امواج صوتی استفاده می‌شود، از پرتوهای ایکس مطمئن‌تر است.
سونوگرافی در دوران بارداری، برای درمان مشکلات مناسب است، اما در تشخیص نقایص هنگام تولد به درستی عمل نمی‌کند.
پزشکان نسبت به تجویز سونوگرافی در موارد غیرضروری احتیاط می‌کنند. چون استفاده بیش از حد سونوگرافی در دوران بارداری احتمالاً عواقب ناخواسته را به دنبال دارد. علاوه بر این، اگر چه سونوگرافی‌ها معمولاً در تخمین اندازه کودک نسبتاً دقیق هستند، اما می‌توانند وزن او را بیش از حد واقعی تخمین بزنند. این مورد بعضی اوقات ممکن است منجر به سزارین یا زایمان زودرس شود.
آمادگی پیش از مداخله
برای انجام سونوگرافی در اوایل بارداری، ممکن است شما نیاز به یک مثانه پر داشته باشید. چون جنین و اندام‌های تولید مثل شما به وضوح دیده شوند. شما باید یک ساعت قبل از سونوگرافی خود دو تا هشت لیوان آب بنوشید.
شرح و انواع سونوگرافی
نوع سونوگرافی بستگی به زمان بارداری دارد. انواع سونوگرافی‌ها به وسیله ابزاری به نام مبدل که از امواج صوتی استفاده می‌کند، انجام می‌شوند. مبدل تصاویری از کودک شما را بر روی نمایشگر تهیه می‌کند.
- سونوگرافی از طریق شکم (ترانس شکمی)
بیش‌ترین سونوگرافی در دوران بارداری، از نوع سونوگرافی ترانس شکمی است. برای انجام این روش، شما به پشت روی تخت دراز می‌کشید و پزشک شکم شما را با یک لایه نازک از ژل می‌پوشاند. ژل کمک می‌کند تا امواج صوتی راحت‌تر منتقل شده و تصویر بهتری ایجاد شوند. با حرکت دادن مبدل روی شکم شما، تصاویری از جنین روی رایانه نمایان می‌شوند. ممکن است در طول آزمایش نیاز به پر بودن مثانه باشد. سونوگرافی بدون درد است و حدود 20 دقیقه طول می‌کشد.
- سونوگرافی از طریق واژن (ترانس واژینال)
این نوع سونوگرافی از طریق مهبل انجام می‌شود. شما به پشت روی تخت دراز کشیده و پاهای خود را جمع می‌کنید. پزشک یک مبدل نازک را به داخل مهبل شما منتقل می‌کند. ممکن است کمی فشار در ناحیه مهبل را احساس کنید، اما باعث درد نمی‌شود. سونوگرافی ترانس واژینال حدود 20 دقیقه طول می‌کشد و مثانه باید خالی باشد. این سونوگرافی بیش‌تر در مراحل اولیه بارداری استفاده می‌شود.
- سونوگرافی داپلر
از سونوگرافی داپلر برای بررسی جریان خون کودک و در صورت رشد نکردن طبیعی جنین استفاده می‌شود. پزشک از یک مبدل برای گوش دادن به ضربان قلب کودک و اندازه‌گیری جریان خون در بند ناف استفاده می‌کند. در صورت ابتلای شما به بیماری Rh نیز ممکن است سونوگرافی داپلر انجام گیرد. بیماری Rh یک بیماری خونی است که در صورت عدم درمان، می‌تواند برای کودک مشکلات جدی ایجاد کند. سونوگرافی داپلر معمولاً در سه ماهه آخر استفاده می‌شود، اما ممکن است زودتر هم انجام گیرد.
- سونوگرافی 3 بعدی
در این روش هزاران عکس از جنین تهیه شده و یک تصویر 3 بعدی ارائه می‌شود. سونوگرافی 3 بعدی بیش‌تر برای بررسی رشد طبیعی اندام جنین توصیه می‌شود. همچنین ممکن است برای ارزیابی مشکلات رحم، انجام گیرد. برخلاف سونوگرافی سنتی 2 بعدی، سونوگرافی 3 بعدی به پزشک اجازه می‌دهد تا عرض، قد و قطر جنین را ببیند. این سونوگرافی می‌تواند به ویژه در تشخیص مشکلات مشکوک در دوران بارداری کمک کند.
سونوگرافی 3 بعدی همان روش سونوگرافی استاندارد را دنبال می‌کند. اما برای ایجاد تصویر 3 بعدی از یک پروب و نرم افزار ویژه استفاده می‌کند. همچنین انجام دادن آن نیاز به آموزش ویژه‌ای دارد، بنابراین ممکن است در تمام مراکز در دسترس نباشد.
- سونوگرافی 4بعدی
سونوگرافی 4بعدی مانند سونوگرافی 3 بعدی است، اما حرکات جنین را در یک فیلم نشان می‌دهد. سونوگرافی 4 بعدی گاهی، سونوگرافی پویا و متحرک 3 بعدی نامیده می‌شود. بر خلاف سایر سونوگرافی‌ها، سونوگرافی 4 بعدی فیلم متحرکی از جنین ساخته و تصویر بهتری از چهره و حرکات کودک ایجاد می‌کند. این سونوگرافی مشابه سایر سونوگرافی‌ها اما با تجهیزات ویژه انجام می‌شود.
- اکوکاردیوگرافی جنین
پزشك در موارد مشكوك به نقص مادرزادي قلب، اكوكارديوگرافي جنين را انجام مي‌دهد. این روش مانند سونوگرافی سنتی بارداری انجام می‌شود، اما ممکن است مدت زمان بیش‌تری طول بکشد. اکوکاردیوگرافی جنین یک تصویر کامل از قلب جنین (اندازه، شکل و ساختار قلب) را ثبت می‌کند. این روش می‌تواند در تشخیص مشکلات قلبی مفید باشد.
نتایج قابل انتظار
اگر سونوگرافی شما طبیعی است، نشان می‌دهد که کودک به طور طبیعی رشد می‌کند. گاهی، سونوگرافی ممکن است نشان دهد که شما و کودک تان نیاز به مراقبت‌های ویژه‌ای دارید:
- اگر هنگام سونوگرافی نقصی در کودک شما دیده شود ممکن است شما نیاز به سزارین داشته باشید.
- اگر سونوگرافی نشان می‌دهد کودک شما دارای اسپینا بیفیدا است، احتمال دارد قبل از تولد در رحم معالجه شود.
- در صورت وجود سایر مشکلات، پزشک ممکن است روش‌های درمانی و مراقبتی مورد نظر را توصیه کند.
