مدیریت بیماری
کاهش حركات جنين
حركت جنين يكى از اولين علائم زندگى جنين بوده و نشان‌دهنده صحت و سلامت سيستم اعصاب مركزى و خوب بودن جنين است. معمولاً خانم‌هاى حامله حركت جنين را از 20-18 هفتگى حاملگى حس مى‌كنند. بعضى از خانم‌هاى چندقلوزا حركات جنين را از 16 هفتگى حس مى‌كنند. با افزايش سن حاملگى، تعداد حركات جنين افزايش مى‌يابد و بين هفته‌هاى 29 تا 38 حاملگى به حداكثر مى‌رسد. به نظر مى‌رسد كاهش تدريجى حركات جنين در طى سه ماهه آخر حاملگى به علت كاهش حجم مايع آمنيوتيك همراه با افزايش اندازه جنين باشد. کاهش حرکت جنین از هفته 28 تا 30 بارداری به بعد خطرناک است.
ویژگی‌های حرکات جنین
این حرکات مانند پرش‌های ملایم و نرم هستند. ابتدا تشخیص آنها مشکل است، اما با پیشرفت بارداری، مشخص‌تر می‌شوند و می‌توان حرکت دست و پا و چرخش را تشخیص داد. حرکات دست و پا کوتاه‌‌تر و حرکات چرخشی جنین شدیدترند. در هفته‌های آخر بارداری می‌توان این حرکات را از خارج بدن مادر هم دید.
روش‌های ارزیابی حرکات جنین
جهت ارزیابی حرکات جنین از روش های زیر استفاده می‌شود:
- مهم‌ترین راه ارزیابی حرکات جنین، درک مادر از حرکات اوست. تعداد حرکات ایده آل جنین یا مدت زمان مناسب شمارش آنها تعریف نشده با این حال در صورتی که حرکات جنین کاهش یافت حتماً باید این وضعیت را با پزشک یا مامای خود در میان گذاشت تا با توجه به شرایط مادر یکی از انواع روش‌های ارزیابی حرکات جنین برای او درخواست می‌شود:
- كارديوگرافى (ثبت نوار قلب جنین)
- سونوداپلر شريان رحمى و نافى
- سونوگرافى
ارزیابی حرکات جنین توسط مادر
در صورت احساس کاهش حرکات جنین، در 4 هفته آخر بارداری می‌توان با شمارش حرکات جنین، از سلامت او اطمینان پیدا کرد. برای این منظور، مادر یک لیوان شربت قند نوشیده یا کمی‌غذا بخورد و به پهلوی چپ بخوابد. سپس به مدت 2 ساعت حرکات کوچک و بزرگ جنین را بشمارد، تعداد 10 حرکت در 2 ساعت طبیعی است. اگر تعداد 10حرکت جنین، زودتر از 2 ساعت به 10 بار رسید، نیازی به ادامه کنترل حرکات نیست.
از عللی که باعث کاهش حرکات جنین می‌شود به موارد زیر می‌توان اشاره نمود:
- اضطراب مادر
- مشغله مادر
- استفاده از الكل
- مصرف مواد آرام‌بخش و كورتن‌ها
- خواب جنين
- تأخیر رشد داخل رحمی
- اکسیژن ناکافی
- کم‌کاری تیروئید
- کم‌خونی جنين
- اختلال عصبی يا عضلانى
- افزایش یا کاهش مایع آمنیوتیک
عوارض احتمالی
کاهش حرکات جنین ممکن است عوارضی را به دنبال داشته باشد که به موارد زیر می‌توان اشاره نمود:
- افزايش خطر زايمان زودرس
- كاهش وزن هنگام تولد كمتر از 2500 گرم
- ناهنجارى‌هاى مادرزادى
- اختلالات تنفسى
نکاتی که لازم است پس از ترخیص از بیمارستان و بازگشت به منزل رعایت نمائید.
- حرکات جنین، زمان مشخصی ندارند، اما چون مادر شب‌ها مایل به استراحت است، شدت آنها را بیشتر حس می‌کند، اما در ساعت‌های بیداری و فعالیت اجتماعی توجه مادر به حرکات کمتر است. ممکن است بعد از خوردن غذای شیرین، حرکات جنین بیشتر شود.یادمان باشد که حرکت هر جنینی باید نسبت به خودش سنجیده شود، برخی جنین‌ها کلا پرتحرک هستند و برخی کم‌تحرک، اما اگر طی یک روز حرکت جنین ناگهان زیاد یا کم شود، ممکن است نشانه خطر مرگ جنین باشد.
- در ابتدای بارداری، حرکات جنین کوتاه و با فواصل طولانی هستند، مثلا در یک روز حرکات متعددی را حس می‌کنید سپس چند روز هیچ حرکتی را حس نمی‌کنید، زیرا جنین هنوز کوچک است، اما از میانه بارداری تشخیص حرکات جنین منظم می‌شود. گاهی هم مادر سکسکه جنین را متوجه می‌شود که حرکات آن مداوم، پشت‌سر هم و لرزشی است.
- به محض اینکه احساس کردید حرکات جنین‌تان منظم شده‌اند (یعنی حدود هفته 28 بارداری)، به آنها دقیق شوید و اگر به‌نظر رسید این حرکات کم شده‌اند، حتما متخصص زنان را در جریان بگذارید تا ضربان قلب جنین را بررسی کند.
- این باور که بچه تکان خورد، پس گرسنه است، باور صحیحی نیست، زیرا غذا باید جذب شود و موادمغذی آن وارد خون مادر شوند، سپس به جنین برسند.
- عوامل محیطی مانند استرس، صدای شدید، حتی صدای دستگاه پخش‌کننده ضربان قلب جنین در کلینیک باعث افزایش حرکات جنین می‌شوند. از طرفی با افزایش حرکات جنین ضربان قلب افزایش می‌یابد.
- از مصرف الکل و مواد مخدر در دوران بارداری و شیردهی اجتناب نمایید.
- در سه ماهه آخر بارداری حرکات جنین خود را روزانه ارزیابی کنید.
- ارزیابی حرکات جنین توسط مادر
در صورت احساس کاهش حرکات جنین، در 4 هفته آخر بارداری می‌توانید با شمارش حرکات جنین، از سلامت او اطمینان پیدا کنید. برای این منظور، یک لیوان شربت قند نوشیده یا کمی‌غذا بخورید و به پهلوی چپ بخوابید. سپس به مدت 2 ساعت حرکات کوچک و بزرگ جنین را بشمارید، تعداد 10 حرکت در 2 ساعت طبیعی است. اگر تعداد حرکت جنین در کم تر از 2 ساعت به 10 بار رسید، نیازی به ادامه کنترل حرکات نیست.
مراجعه به پزشک
به مادران توصيه مى‌شود كه يك بار در روز حركات جنين خود را شمارش نمايند و مدت زمانى را كه صرف مى‌شود تا 10 حركت واضح مانند لگد زدن، حركات چرخشى و غلطيدن را حس نمايند، ثبت كنند و در صورتی که حرکات جنین، کمتر از 10 حرکت در 2 ساعت باشد، فورا به مطب پزشک و یا ماما مراجعه کنید.
