توانبخشی ریوی، که به عنوان بازتوانی ریوی نیز شناخته می‌شود، برنامه‌ای برای افرادی است که مشکلات تنفسی مزمن (مداوم) دارند که می‌تواند به بهبود توانایی عملکرد و کیفیت زندگی شما کمک کند. توانبخشی ریوی جایگزین درمان پزشکی شما نمی‌شود. در عوض، شما آن‌ها را در کنار هم استفاده می‌کنید.

توانبخشی ریوی معمولاً یک برنامه سرپایی است که شما آن را در بیمارستان یا کلینیک انجام می‌دهید. برخی از افراد در خانه‌های خود توانبخشی ریوی دارند. شما با تیمی از ارائه دهندگان خدمات بهداشتی و درمانی همکاری می‌کنید تا راه‌هایی برای کاهش علائم، افزایش توانایی ورزش و انجام کارهای روزمره خود پیدا کنید.

اصولاً، این یک برنامه رسمی است که به شما کمک می‌کند تا حد ممکن راحت‌تر تنفس کنید. توانبخشی ریوی به شما در موارد زیر کمک می‌کند:

• ورزش
• تکنیک‌های تنفس
• تغذیه
• آرامش
• حمایت عاطفی و گروهی
• درباره داروهای خود بیش‌تر بدانید
• راهکارهایی برای زندگی بهتر با بیماری مزمن ریوی

چه کسی نیاز به توانبخشی ریوی دارد؟

اگر بیماری مزمن ریوی یا بیماری دیگری دارید که نفس کشیدن را برای شما دشوار می‌کند و فعالیت‌های شما را محدود می‌کند، ممکن است پزشک شما توانبخشی ریوی را توصیه کند. به عنوان مثال، توانبخشی ریوی ممکن است در موارد زیر به شما کمک کند:

• به بیماری انسدادی مزمن ریوی مبتلا باشید. دو نوع اصلی آمفیزم و برونشیت مزمن است. در این بیماری، مجاری تنفسی (لوله هایی که هوا را از داخل ریه‌ها خارج و خارج می‌کنند) تا حدی مسدود شده است و این امر ورود و خروج هوا را دشوار می‌کند.

• بیماری بینابینی ریه مانند سارکوئیدوز و فیبروز ریوی داشته باشید. این بیماری‌ها با گذشت زمان باعث ایجاد مشکلات در ریه‌ها می‌شوند. این باعث می‌شود اکسیژن کافی دریافت نشود.
• فیبروز سیستیک داشته باشید که یک بیماری ارثی است و باعث جمع شدن مخاط ضخیم و چسبنده در ریه‌ها و مسدود شدن مجاری تنفسی می‌شود.
• نیاز به جراحی ریه دارید. ممکن است قبل و بعد از جراحی ریه نیاز به توانبخشی ریوی داشته باشید تا به شما در آماده‌سازی و بهبودی بعد از جراحی کمک کند.
• یک اختلال در از دست دادن عضلات داشته باشید که بر عضلات مورد استفاده برای تنفس تأثیر بگذارد. به عنوان مثال، دیستروفی عضلانی.

اگر قبل از آنکه بیماری شما شدید باشد آن را شروع کنید توانبخشی ریوی بهتر جواب می‌دهد. با این حال، حتی افرادی که بیماری ریه پیشرفته دارند نیز می‌توانند از توانبخشی ریوی بهره‌مند شوند.

توانبخشی ریوی شامل چه مواردی است؟

هنگامی که برای اولین بار توانبخشی ریوی را شروع می‌کنید، تیم درمان و مراقبت در مورد سلامتی شما اطلاعات بیش‌تری کسب می‌کنند. تست عملکرد ریه، تست ورزش و احتمالاً آزمایش خون خواهید داشت. تیم درمان تاریخچه پزشکی و درمان‌های فعلی شما را مرور می‌کند. آن‌ها ممکن است سلامت روانی شما را بررسی کنند و درباره رژیم شما سوال کنند. سپس برای ایجاد طرحی مناسب برای شما همکاری خواهند کرد که ممکن است شامل موارد زیر شود:

• آموزش ورزش. تیم درمانی برای بهبود استقامت و قدرت عضلانی شما یک برنامه ورزشی ارائه خواهد داد. به احتمال زیاد هم برای بازوها و هم برای پاهای خود تمرین خواهید داشت. ممکن است از تردمیل، دوچرخه ثابت یا وزنه استفاده کنید. ممکن است لازم باشد ورزش را کم کم شروع کنید و به تدریج قدرت خود را افزایش دهید.
• مشاوره تغذیه‌ای. اضافه وزن یا کمبود وزن می‌تواند بر تنفس شما تأثیر بگذارد. یک برنامه غذایی مغذی می‌تواند به شما کمک کند تا به دنبال داشتن وزنی سالم باشید.

• آموزش بیماری شما و نحوه کنترل آن. که شامل یادگیری چگونگی جلوگیری از شرایطی که علائم را بدتر می‌کنند، چگونگی جلوگیری از عفونت و نحوه یا زمان مصرف داروهای خود می باشد.
• روش‌هایی که می‌توانید برای صرفه جویی در انرژی خود استفاده کنید. ممکن است تیم درمان روش‌های آسان‌تری برای انجام کارهای روزمره را به شما آموزش دهد. به عنوان مثال، شما ممکن است روش‌هایی را برای جلوگیری از بلند کردن یا خم شدن یاد بگیرید. این حرکات نفس کشیدن را دشوارتر می‌کند، زیرا با مصرف انرژی باعث سفت شدن عضلات شکم می‌شود. همچنین ممکن است یاد بگیرید چگونه بهتر با استرس کنار بیایید، زیرا استرس همچنین می‌تواند انرژی شما را بگیرد و بر تنفس شما تأثیر بگذارد.
• استراتژی‌های تنفس. شما روش‌هایی را برای بهبود تنفس یاد خواهید گرفت. این تکنیک‌ها ممکن است سطح اکسیژن شما را افزایش دهند، دفعات نفس کشیدن را کاهش دهند و راه های هوایی شما را برای مدت طولانی باز نگه دارند.
• مشاوره روانشناختی و یا حمایت گروهی. مشکل در تنفس می‌تواند ترسناک باشد. اگر به بیماری مزمن ریه مبتلا هستید، ممکن است به افسردگی، اضطراب یا سایر مشکلات عاطفی نیز مبتلا شوید که نیاز به مشاوره دارد.

آنچه از یک برنامه دریافت می‌کنید.

بیش‌تر افرادی که دوره توانبخشی ریوی را به پایان می‌رسانند در پایان احساس بهتری دارند. شما معمولاً بدون تنگی نفس خواهید توانست کارهای بیش‌تری انجام دهید.

در یک تجزیه و تحلیل گسترده از برخی برنامه‌ها، تقریباً تمام افرادی که در بازتوانی ریوی قرار دارند، شاهد بهبود علائم خود بودند. تقریباً همه آن‌ها موارد زیر را تجربه کردند:

• تنگی نفس کم‌تری دارند
• پرانرژی‌تر هستند
• بیش‌تر می‌توانند بیماری مزمن ریه خود را کنترل کنند.

ممکن است بازتوانی ریوی به شما کمک کند تا به دلیل تشدید شدن بیماری مزمن ریه، به بیمارستان مراجعه نکنید. حتی افراد مبتلا به بیماری ریه پیشرفته نیز می‌توانند چنین چیزی را از توانبخشی دریافت کنند.

برای افرادی که سطح ورزش خود را حفظ می‌کنند، مزایای حاصل از توانبخشی ریوی می‌تواند سال‌ها ادامه داشته باشد. حتماً از یک برنامه تأیید شده استفاده کنید. می‌توانید برای یافتن برنامه مناسب خود با پزشکتان مشورت کنید.