آلدوسترونیسم اولیه نوعی اختلال هورمونی است که منجر به فشارخون بالا در فرد مبتلا می‌شود. این عارضه هنگامی رخ می‌دهد که غدد فوق کلیوی مقدار زیادی هورمون آلدوسترون تولید می‌کند. غدد آدرنال تعدادی از هورمون‌های اساسی از جمله آلدوسترون تولید می‌کند. معمولاً آلدوسترون سدیم و پتاسیم موجود در خون را متعادل می‌کنند. اما میزان بیش از حد این هورمون می‌تواند باعث از بین رفتن تعادل پتاسیم و سدیم در خون شود. این عدم تعادل می‌تواند باعث شود تا بدن آب زیادی در بدن خود نگه داشته و باعث افزایش حجم و فشارخون بالا شود. گزینه‌های درمانی موجود برای بهبود آلدروسترونیسم شامل داروها، جراحی و تغییر سبک زندگی می‌شود.

علائم و نشانه‌ها

عارضه آلدوسترونیسم اولیه معمولاً علائم واضح و مشخصی را به وجود نمی‌آورد. اولین سر نخی که ممکن‌است آلدوسترونیسم اولیه داشته باشد، معمولاً فشارخون بالا بوده و کنترل فشارخون در افراد مبتلا به این بیماری کار دشواری خواهد بود. گاهی اوقات این بیماری باعث کم شدن سطح پتاسیم در بدن می‌شود.

اگر این اتفاق بیفتد، ممکن‌است باعث بروز علائم زیر شود:

• ضعف
• سردرد
• خستگی
• گرفتگی عضلات
• تشنگی بیش از حد
• نیاز مکرر به ادرار کردن

علل شایع

موارد شایعی که باعث ایجاد آلدسترونیسم اولیه می‌شوند، عبارتند از:

• رشد خوش‌خیم در غده فوق‎کلیوی
• بیش فعال بودن هر دو غدد فوق‌کلیوی

موارد دیگری که ممکن‌است باعث بروز آلدروسترونیسم اولیه شود اما نادر است نیز شامل موارد زیر می‌شود:

• رشد سرطانی در لایه بیرونی غده فوق کلیه
• بیماری ارثی که باعث فشارخون بالا در کودکان و بزرگسالان می‌شود.

عوارض احتمالی

آلدروسترونیسم اولیه می‌تواند منجر به افزایش فشارخون و پایین آمدن سطح پتاسیم خون شود. همین موارد به ظاهر ساده می‌تواند باعث بروز عوارض و مشکلات دیگری در بدن فرد مبتلا شود.

مشکلات مربوط به فشارخون بالا

افزایش فشارخون بالا به صورت مداوم منجر به بروز مشکلاتی برای قلب و کلیه‌ها خواهد شد. این مشکلات معمولاً شامل موارد زیر می‌شود:

• سکته مغزی
• بیماری کلیه یا نارسایی کلیه
• حمله قلبی، نارسایی قلبی و سایر مشکلات قلبی

افراد مبتلا به آلدوسترونیسم اولیه در مقایسه با افرادی که فقط فشارخون بالایی دارند، بیشتر در معرض ابتلا به مشکلات قلبی عروقی قرار خواهند داشت.

مشکلات مربوط به سطح پتاسیم پایین (هیپوکالمی)

آلدوسترون اولیه ممکن‌است باعث کاهش سطح پتاسیم در خون شود. اگر میزان پتاسیم کمی پایین باشد، ممکن‌است هیچ علائمی وجود نداشته‌باشد. با این وجود مقادیر بسیار پایین پتاسیم می‌تواند منجر به موارد زیر شود:

• ضعف
• گرفتگی عضلات
• ضربان قلب نامنظم
• تشنگی  و ادرار بیش از حد

تشخیص

اگر پزشک مشکوک به آلدوسترون اولیه باشد، احتمالاً باید برای اندازه‌گیری میزان آلدوسترون و رنین خون انجام آزمایش‌هایی را توصیه می‌کند. رنین آنزیمی است که توسط کلیه‌ها آزاد شده و به کنترل فشارخون کمک می‌کند. در صورتی‌که سطح رنین خون بسیار پایین بوده و سطح آلدوسترون خون بالا باشد، احتمال ابتلای فرد به آلدوسترونیسم اولیه شدت خواهد گرفت.

آزمایش‌های دیگر

اگر آزمایش آلدوسترون و رنین نشان‌دهنده ابتلای فرد به آلدوسترون اولیه باشد، برای تأیید تشخیص و جستجوی دلایل احتمالی به آزمایش‌های دیگری نیاز خواهد شد. آزمایش‌های مورد نیاز دیگر شامل موارد زیر خواهد شد:

• سی.تی.اسکن شکمی: این روش ممکن‌است نشان‌دهنده توموری در غده فوق کلیوی بوده یا در تصویر یکی از غدد آدرنال بزرگ‌تر از دیگری باشد که این مورد نشان‌دهنده بیش فعال بودن غده است.

• آزمایش خون وریدی آدرنال: رادیولوژیست از هر دو سمت راست و چپ عروق آدرنال فرد خون گرفته و این دو نمونه را با یکدیگر مقایسه خواهد کرد. اگر فقط یک طرف دارای آلدوسترون بالا بود، پزشک ممکن است به رشد در غدد آدرنال شک کند.
• آزمایش مصرف نمک: راه‌های مختلفی برای انجام آزمایش ادرار یا آزمایش خون وجود دارد. در این شیوه ممکن‌است از فرد بخواهند تا قبل از آزمایش اندازه‌گیری میزان آلدوسترون، به مدت چند روز از رژیم غذایی با میزان سدیم بالا مصرف کند.

درمان

درمان آلدوسترونیسم اولیه بستگی به علت اصلی بروز آن خواهد داشت. هدف اصلی درمان نیز این است که سطح آلدوسترون به حالت عادی بازگردانده شده یا جلوی تأثیر آلدوسترون بیش از حد گرفته شده و از بروز عوارض جانبی این بیماری تا حد امکان جلوگیری شود.

درمان برای تومور غده آدرنال

تومور غده فوق کلیوی ممکن‌است با جراحی یا داروها و تغییر شیوه زندگی درمان شود.

• برداشتن غده با استفاده از عمل جراحی: برداشتن غده فوق کلیوی با استفاده از عمل جراحی معمولاً همراه با تومور (آدرنالکتومی) توصیه می‌شود. برداشتن به شیوه جراحی ممکن‌است فشارخون، پتاسیم و آلدوسترون خون را به حالت عادی برگرداند. پزشک پس از عمل، وضعیت بیمار را به صورت منظم مورد بررسی قرار داده و به تدریج میزان مصرفی داروهای فشارخون بالا را تنظیم کرده یا به کلی حذف خواهد کرد. خطرات انجام این جراحی شامل خونریزی و عفونت می‌شود. استفاده از داروهای جایگزین هورمون آدرنال ضروری نیست، زیرا غده فوق کلیوی می‌تواند به اندازه کافی تمام هورمون‌های مورد نیاز بدن را تأمین کند.

• داروهای مسدود کننده آلدوسترون: اگر آلدوسترونیسم اولیه در اثر تومور خوش‌خیم به وجود آمده باشد و به هر دلیلی انجام عمل جراحی ممکن نباشد یا ترجیح شخصی فرد این باشد که عمل انجام ندهد، در این‌صورت فرد می‌تواند زیر نظر پزشک برای درمان این بیماری از داروهای مسدود کننده آلدوسترون استفاده کرده و هم‌ زمان سبک زندگی خود را تغییر دهد. اما اگر مصرف این داروها متوقف شود، فشارخون مجدداً افزایش یافته و کاهش پتاسیم خون نیز اتفاق می‌افتد.

درمان برای بیش‌فعالی هر دو غدد آدرنالی

ترکیبی از داروها و اصلاح شیوه زندگی می‌تواند به طور مؤثری آلدوسترون اولیه را که ناشی از بیش فعال بودن هر دو غده فوق کلیوی است، درمان کند.