عصب تحت فشار زمانی رخ می‌دهد که به یک عصب توسط بافت‌های اطراف، مانند استخوان، غضروف، عضلات و تاندون‌ها (زردپی) فشار بیش از حد اعمال شود. این فشار با مختل کردن عملکرد عصب باعث درد، سوزش، بی‌حسی یا ضعف می‌شود.

عصب تحت فشار می‌تواند در مناطق مختلف بدن رخ دهد. برای مثال، فتق دیسک بین مهره‌ای در پایین ستون فقرات ممکن است به ریشه‌های عصبی فشار وارد کرده و باعث درد شود که به پشت پا گسترش می‌یابد. به همین ترتیب، عصب تحت فشار در مچ دست می‌تواند باعث درد و بی‌حسی در دست و انگشتان (سندرم تونل کارپال) شود.

با استراحت کردن و دیگر درمان‌های محافظه کارانه و سنتی، بسیاری از افراد در عرض چند روز یا چند هفته بهبود می‌یابند. گاهی اوقات، برای از بین بردن درد عصب تحت فشار به جراحی نیاز است.

علائم و نشانه‌ها

• بی‌حسی یا کاهش حس در مناطق دارای عصب
• درد تیز، سوزش‌دار و تیر کشنده، که ممکن است به مناطق دیگر هم گسترش یابد.
• مور مور شدن، “سوزن سوزن شدن” (پارستزی)
• ضعف عضلانی در منطقه آسیب دیده
• احساس‌های مکرر “خواب رفتن” یک پا و یا دست

مشکلات مربوط به عصب تحت فشار ممکن است در زمان خواب بدتر شوند.

علل شایع

عصب تحت فشار زمانی رخ می‌دهد که به یک عصب توسط بافت‌های اطراف فشار بیش از حد اعمال شود. در برخی موارد، این بافت ممکن است استخوان یا غضروف باشد، مانند فشاری که فتق دیسک ستون فقرات به ریشه‌های عصبی وارد می‌کند. در موارد دیگر، عضله یا تاندون ممکن است باعث بیماری شود.

در مورد سندرم مجرای مچ دست (تونل کارپال)، انواع بافت‌ها ممکن است مسئول فشرده سازی عصب میانی مجرای مچ دست باشند، از جمله غلاف تاندون متورم در مجرا، استخوان بزرگ شده که باعث باریک شدن مجرا می‌شود، یا یک رباط ضخیم و بد فرم.

شرایط مختلف ممکن است باعث تحت فشار قرار گرفتن یک عصب یا اعصاب توسط بافت شود، از جمله:

• آسیب دیدگی و مصدومیت
• حالت نامناسب بدن
• آرتریت روماتوئید
• استرس/فشار ناشی از انجام یک کار تکراری
• سرگرمی و یا فعالیت‌های ورزشی
• چاقی

این فشار باعث التهاب و مختل شدن عملکرد عصب می‌شود. چنانچه یک عصب برای یک زمان کوتاه تحت فشار قرار گیرد، معمولا دچار آسیب دیدگی دائمی نمی‌شود. به محض از بین رفتن فشار، عصب عملکرد طبیعی خود را از سر می‌گیرد. با این حال، با ادامه یافتن فشار، درد مزمن شده و ممکن است آسیب دیدگی عصب دائمی‌ شود.

عوامل تشدید کننده خطر

• حالت بدن. حالت نادرست بدن به مرور باعث افزایش فشار بر ستون فقرات و اعصاب می‌شود.
• جنسیت. زنان احتمال بیشتری برای ابتلا به سندرم مجرای مچ دست دارند، احتمالا به علت داشتن مجرای کارپال کوچک‌تر
• خار استخوان. مصدومیت یا بیماری ضخیم کننده‌ی استخوان، مانند آرتروز، می تواند باعث خار استخوان شود. خار استخوان، ستون فقرات را فشرده کرده و باعث محدود شدن فضای عبوری عصب‌ها می‌شود. این امر باعث عصب تحت فشار می‌شود.
• آرتریت روماتوئید. التهاب ناشی از آرتریت روماتوئید می‌تواند باعث تحت فشار قرار گرفتن اعصاب، به ویژه در مفاصل شود.
• تیرویید. افراد مبتلا به بیماری تیروئید احتمال بیشتری در تجربه‌ی سندرم مجرای مچ دست دارند.

دیگر عوامل عبارتند از:

• دیابت. افراد مبتلا به دیابت احتمال بیشتری در تجربه‌ی عصب تحت فشار دارند.
• استفاده‌ی بیش از حد. شغل و یا سرگرمی‌هایی که نیاز به انجام حرکات تکراری و استفاده‌ی بیش از حد از دست، مچ یا شانه دارند، مانند کار در خط مونتاژ کارخانه، احتمال ابتلا به عصب تحت فشار را افزایش می‌دهند.
• چاقی. اضافه وزن می‌تواند به اعصاب فشار بیشتری وارد کند.
• بارداری. افزایش آب و وزن مرتبط با بارداری باعث متورم شدن مسیرهای عصبی و در نتیجه فشار روی اعصاب می‌شود.
• وراثت. به نظر می‌رسد برخی از افراد به طور ژنتیکی مستعد ابتلا به عصب تحت فشار هستند.

تشخیص

ابتدا، پزشک در خصوص علائم سوالاتی پرسیده و سپس معاینه انجام می‌دهد و در صورت نیاز اقدامات زیر انجام می‌شود:

• بررسی هدایت عصبی. این آزمایش تکانه‌های الکتریکی و عملکرد اعصاب در عضلات را اندازه گیری می‌کند. متخصص یک الکترود روی پوست قرار می‌دهد. این آزمایش، تکانه های الکتریکی در سیگنال‌های عصبی در هنگام عبور یک جریان کوچک از طریق عصب را اندازه گیری می‌کند. نتایج این آزمایش آسیب دیدگی عصب را نشان خواهد داد.
• نوار عضله (الکترومیوگرافی). در طول این روش، پزشک یک الکترود سوزنی را از طریق پوست به عضلات مختلف وارد می‌کند و فعالیت الکتریکی عضلات در هنگام فعالیت و استراحت را ارزیابی می‌کند. نتایج این تست آسیب دیدگی عصب ناشی از عضلات را نشان خواهد داد.

• ام آر آی. این روش تصاویر دقیقی از بدن ارائه می‌دهد. در صورت شک به تحت فشار بودن ریشه‌های عصبی این روش انجام می‌شود.

درمان

درمان معمول، استراحت دادن منطقه‌ی تحت تاثیر است. پزشک انجام هر نوع فعالیت ایجاد یا تشدید کننده‌ی فشار روی عصب را ممنوع خواهد کرد.

بسته به محل عصب تحت فشار، جهت بی‌حرکت سازی منطقه‌ی تحت تاثیر، ممکن است به آتل یا بریس نیاز باشد. چنانچه دچار سندرم مجرای مچ دست باشید، پزشک ممکن است پوشیدن آتل در طول روز و همچنین در شب را توصیه کند، زیرا در هنگام خواب خم و راست کردن مچ دست بیشتر است.

• ورزش درمانی/فیزیوتراپی

فیزیوتراپیست می‌تواند به شما تمریناتی بدهد که موجب تقویت و کشش عضلات در منطقه آسیب دیده می‌شود تا فشار بر روی عصب کاهش یابد. همچنین، در نحوه‌ی انجام فعالیت‌های تشدید کننده‌ی فشار عصبی تغییراتی انجام می‌دهد.

• دارو

داروهای ضد التهابی غیراستروئیدی، مانند ایبوپروفن و یا ناپروکسن، باعث تسکین درد و کاهش التهاب در اطراف عصب می‌شوند. پزشک ممکن است کورتیکواستروئید، خوراکی یا تزریقی، برای درد و التهاب تجویز کند.

• جراحی

چنانچه بیمار پس از چند هفته تا چند ماه با درمان‌های خانگی و بدون نسخه بهبود نیابد، جهت کاهش فشار وارده به عصب، پزشک جراحی را توصیه خواهد کرد. بسته به محل عصب تحت فشار، نوع جراحی متفاوت است.

جراحی ممکن است مجبور از بین بردن خار استخوان یا بخشی از فتق دیسک بین مهره‌ای در ستون فقرات، یا قطع رباط مچ باشد تا فضای بیشتری برای کاهش فشار بر عصب و جهت عبور از طریق مچ دست ایجاد کند.