گلو درد (فارنژیت) التهاب غشاهای مخاطی است که در پشت، گلو و یا حلق را می‌پوشاند؛ این التهاب منجر به احساس ناراحتی، خشکی و دشواری در بلع می‌شود. گلودرد اصطلاح پزشکی برای گلو درد است، که علل گلودرد شامل عفونت‌های ویروسی مثل سرماخوردگی و عفونت‌های باکتریایی مانند استرپتوکوک گروه A است. گلودرد یک بیماری شایع است و به ندرت باعث نگرانی می‌شود، گلودرد ویروسی اغلب در عرض یک هفته یا بیش‌تر به صورت خود به خود بهبود می‌یابد، با این حال تشخیص عامل بیماری به انتخاب درمان بهتر کمک می‌کند.

علائم و نشانه‌ها

علائم گلودرد بسته به علت می‌تواند متفاوت و شامل موارد زیر باشد:

• اختلال در بلع
• خشن شدن صدا
• التهاب یا قرمزی در لوزه‌ها
• درد یا احساس خراش در گلو

• تکه‌های سفید یا چرک روی لوزه‌ها
• دردی که با بلع یا صحبت کردن بدتر می‌شود.
• غدد متورم در گردن یا فک

عفونت‌های ناشی از گلودرد ممکن است با علائم و نشانه‌های دیگری نیز همراه باشد، از جمله:

• تب
• سرفه
• عطسه
• سردرد
• بدن درد
• آبریزش بینی
• حالت تهوع یا استفراغ

علل شایع

ویروس‌هایی که باعث سرماخوردگی و آنفولانزا می‌شوند، اکثرا در بروز گلودرد تاثیر زیادی دارند. در اغلب موارد، عفونت‌های باکتریایی هم می‌توانند باعث گلودرد شوند.

عفونت‌های ویروسی

بیماری‌های ویروسی که باعث گلو درد می‌شوند، عبارتند از:

• سرخک
• آنفولانزا
• آبله مرغان
• مونونوکلئوز عفونی
• سرماخوردگی
• خروسک (یک بیماری شایع در دوران کودکی است که با یک سرفه خشن تشخیص داده می‌شود).

عفونت‌های باکتریایی

تعدادی از عفونت‌های باکتریایی می‌توانند باعث گلودرد شوند. شایع‌ترین آن‌ها استرپتوکوک است که باعث گلودرد می‌شود.

علل دیگر

سایر علت‌های گلودرد شامل موارد زیر است:

• فشار عضلانی. فریاد زدن، بلند صحبت کردن یا صحبت کردن طولانی مدت و بدون وقفه، ماهیچه‌های گلو را تحت فشار قرار می‌دهد.
• بیماری برگشت معده. نوعی اختلال دستگاه گوارش است که علائم دیگر آن ممکن است شامل سوزش سر دل، کوفتگی و احساس یک توده در گلو باشد.
• خشکی هوا. که می‌تواند گلو را خشن و ملتهب کند. همچنین تنفس از طریق دهان (غالباً به دلیل احتقان مزمن بینی) ممکن است باعث خشکی و گلودرد شود.
• حساسیت (آلرژی). حساسیت به شوره سر، قالب، گرد و غبار و گرده گیاهان می‌تواند باعث گلودرد شود. این مشکل ممکن است با ترشحات بینی که می‌تواند گلو را تحریک و ملتهب کند، بدتر شود.

• تحریک کننده‌‎ها آلودگی هوا. در فضای باز و آلودگی داخل خانه مانند دود تنباکو یا مواد شیمیایی می‌تواند باعث گلودرد مزمن شود. جویدن تنباکو، نوشیدن الکل و خوردن غذاهای تند نیز می‌تواند گلو را تحریک کنند.
• تومورها (توده‌ها). تومورهای گلو، زبان یا حنجره می‌تواند باعث گلودرد شود. سایر علائم مرتبط به این تومور ها شامل خشکی، مشکل در بلع، تنفس پر سر و صدا، توده در گردن و خون در بزاق یا خلط می‌باشد.
• عفونت ایدز. گلو درد و سایر علائم شبه آنفلوانزا گاهی اوقات بعد از ابتلا به ایدز ظاهر می‌شود. همچنین، مبتلایان ممکن است به دلیل عفونت قارچی به نام برفک دهانی یا به دلیل عفونت ویروسی به نام سیتومگگالوویروس (CMV) دچار گلودرد مزمن شود که در افراد دارای سیستم ایمنی ضعیف می‌تواند جدی باشد.

به ندرت، آبسه در گلو یا اپیگلوتیت منجر به بروز گلودرد می‌شوند. هر دو این بیماری‌ها می‌توانند راه های هوایی را مسدود و یک مشکل پزشکی ایجاد کنند.

عوامل تشدید کننده خطر

اگرچه گلودرد می‌تواند در هر کسی ایجاد شود، اما برخی عوامل خطر بروز آن را افزایش می‌دهند، از جمله:

• عفونت مزمن یا مکرر سینوس. ترشحات بینی می‌تواند گلو را تحریک کند یا عفونت را انتشار دهد.
• سن. بعضی از عفونت‌های باکتریایی گلو در کودکان و نوجوانان (3 تا 15 ساله) بیش‌تر دیده می‌شود.
• حساسیت (آلرژی). حساسیت‌های فصلی یا واکنش‌های حساسیتی مداوم به گرد و غبار، قالب‌ها یا حیوانات اهلی و حیوان خانگی باعث ایجاد گلو درد می‌شوند.
• قرار گرفتن در معرض مواد محرک شیمیایی. ذرات موجود در هوا از سوختن سوخت های فسیلی و مواد شیمیایی رایج خانگی می‌توانند باعث تحریک گلو شوند.
• عفونت‌های محیطی. عفونت‌های ویروسی و باکتریایی در هر مکانی که افراد جمع می‌شوند، چه در مراکز مراقبت از کودک، چه در کلاس‌ها، در مطب‌ها یا در هواپیما، به راحتی انتشار می‌یابند.
• قرار گرفتن در معرض دود تنباکو. سیگار کشیدن و دود دست دوم می‌تواند گلو را تحریک کند. استفاده از محصولات دخانی نیز خطر ابتلا به سرطان دهان، گلو و جعبه صدا را افزایش می‌دهد.

• سیستم ایمنی ضعیف. خطر ابتلا به انواع عفونت در افرادی که سیستم ایمنی ضعیفی دارند بیش‌تر است. علل شایع کاهش سیستم ایمنی بدن ایدز، دیابت، درمان با استروئیدها یا عوارض شیمی‌درمانی، استرس (فشار روحی)، خستگی و رژیم غذایی ضعیف است.

تشخیص

معاینه بالینی: در صورت شکایت از هرگونه علائم گلودرد، پزشک گلو را معاینه خواهد کرد و از نظر وجود هرگونه ضایعات سفید یا خاکستری، تورم یا قرمزی آن را بررسی می‌کند، پزشک همچنین گوش و بینی و غدد لنفاوی دو طرف گردن را معاینه خواهد کرد.

کشت گلو: در صورت شک پزشک به گلودرد استرپی، کشت گلو را درخواست خواهد داد، که با استفاده از سوآپ نمونه‌ای از ترشحات گلو می‌گیرند و سوآپ را جهت آزمایش‌های بیش‌تر به آزمایشگاه می‌فرستند و نتایج آن حداقل تا ۲۴ ساعت در دسترس نخواهد بود.

آزمایش خون: در صورت شک پزشک به سایر علل دیگر گلودرد، ممکن است آزمایش خون را درخواست کند، که نمونه را از دست یا بازو گرفته و به آزمایشگاه می‌فرستند، که با آزمایش خون می‌توان وجود منونوکلئوز را بررسی کرد و جهت بررسی سایر عفونت‌ها از شمارش کامل سلول‌های خونی (CBC) استفاده می‌شود.

درمان

گلو درد ناشی از عفونت ویروسی معمولاً پنج تا هفت روز طول می‌کشد و نیازی به درمان پزشکی ندارد. بسیاری از افراد برای کاهش درد و تب، به داروهای تسکین دهنده خفیف مثل استامینوفن روی می‌آورند. برای تسکین علائم در کودکان می‌توانید با مشورت پزشک از داروهای بدون نسخه ضد درد مانند استامینوفن و ایبوپروفن استفاده کنید؛ اما باید توجه داشته باشید هرگز به کودکان یا نوجوانان آسپرین ندهید زیرا مصرف آسپرین در ریه در آن‌ها می‌تواند منجر به التهاب کبد و مغز و بروز سندرم ریه شود.

درمان عفونت‌های باکتریایی

اگر گلودرد شما یا فرزند تان ناشی از عفونت باکتریایی باشد، پزشک یا متخصص کودکان آنتی‌بیوتیک تجویز می‌کنند. بیمار باید حتی بعد از تسکین علائم حتما تمام دوره های آنتی‌بیوتیک را طبق تجویز پزشک ادامه دهند. عدم مصرف درست دارو می‌تواند منجر به وخیم شدن عفونت یا انتشار آن در قسمت‌های دیگر بدن شود. عدم تکمیل دوره کامل آنتی‌بیوتیک‌ها برای درمان گلو استرپت می‌تواند خطر ابتلا به تب روماتیسمی یا التهاب جدی کلیه را در کودک افزایش دهد. در صورت فراموش کردن دوز با پزشک یا داروساز خود مشورت کنید. در مواردی که گلو درد ناشی از عوامل غیر از عفونت ویروسی یا باکتریایی باشد، پزشک می‌تواند بسته به شرایط بیمار، درمان‌های بیش‌تری را ارائه دهد. پزشکان معمولاً دوره ای از آنتی‌بیوتیک‌ها را که حدود 10 روز طول می‌کشد، تجویز می‌کنند.

پیشگیری

بهترین راه برای پیشگیری از ابتلا به گلودرد، دور شدن از عوامل بیماری‌زا و رعایت بهداشت مناسب است. برای رعایت بهداشت مناسب می‌توانید راهکارهای زیر را در نظر بگیرید:

• از تماس نزدیک با افرادی که مریض هستند خودداری کنید.
• از به اشتراک گذاشتن غذا، لیوان یا وسایل شخصی خود با دیگران خودداری کنید.
• قبل از غذا و بعد از عطسه یا سرفه به خصوص بعد از استفاده از توالت دستان خود را به طور کامل بشویید.

• از ضد عفونی کننده های دست پایه الکلی به عنوان جایگزینی برای شستن دست‌ها در هنگام دسترسی به صابون و آب استفاده نکنید.
• به طور مرتب تلفن، کنترل تلوزیون و صفحه کلید رایانه را با ضد عفونی کننده تمیز کنید. هنگام مسافرت، در اتاق اتاق خود، تلفن‌ها و کنترل‌ها را تمیز کنید.