مدیریت بیماری
سیاه‌سرفه
سیاه‌سرفه نوعی عفونت بسیارمسری دستگاه تنفسی است. علامت مشخصه این بیماری سرفه شدید و تنفس سخت است که هنگام دم گرفتن صدایی شبیه هوووپ می‌دهد.
پیش از کشف واکسن این بیماری، سیاه‌سرفه از بیماری‌های خاص کودکان محسوب می‌شد. در حال حاضر کودکان در سنین بسیار پایین و همچنین نوجوانان و بزرگسالان علیه این بیماری واکسینه می‌شوند.
زنان باردار و افرادی که در کنار نوزاد هستند، باید علیه این بیماری واکسینه شوند.
علائم و نشانه‌ها
بروز علائم و نشانه‌های بیماری سیاه‌سرفه 10 روز طول می‌کشد. این علائم در ابتدا خفیف و شبیه به علائم سرماخوردگی می‌باشد:
- آبریزش بینی
- گرفتگی بینی
- چشم قرمز و مرطوب
- تب
- سرفه
پس از یک یا دو هفته، علائم و نشانه‌ها بدتر می‌شوند. تجمع زیاد مخاط در راه تنفسی باعث سرفه غیرقابل کنترل و موجب حملات شدید و طولانی سرفه می‌شود که ممکن‌است باعث موارد زیر شود:
- تحریک به استفراغ
- پوست صورت قرمز یا آبی در نتیجه تهوع
- خستگی شدید
- پایان سرفه با صدای بلند درتنفس بعدی
گاهی اوقات فقط سرفه مداوم نشانه‌ای ازسیاه‌سرفه است. این بیماری در نوزادان که همراه با تلاش زیاد آن‌ها برای نفس کشیدن می‌باشد، ممکن‌است باعث قطع موقتی تنفس شود.
علل شایع
عامل بیماری سیاه‌سرفه، باکتری است. هنگامی‌که فرد آلوده به این بیماری سرفه یا عطسه می‌کند، ذرات در هوا پخش شده و هرکسی در آن نزدیکی باشد، ممکن‌است به این بیماری مبتلا شود.
عوامل تشدیدکننده خطر
دو دلیل اصلی برای ابتلا به سیاه‌سرفه وجود دارد: یکی به اتمام رسیدن اثر واکسن که موجب می‌شود نوجوانان و بزرگسالان مستعد ابتلا به عفونت شوند و دیگر این‌که کودکان تا قبل از دریافت کامل سه نوبت واکسن هنوز ایمنی کافی در مقابل این بیماری را ندارند و به همین علت بیشتر در معرض ابتلا به سیاه‌سرفه هستند.
عوارض احتمالی
نوجوانان و بزرگسالانی که به سیاه‌سرفه مبتلا می‌شوند، اغلب بدون هیچ مشکلی بهبود پیدا می‌کنند، اما تا قبل از بهبودی، عوارض زیر در نتیجه سرفه کردن شدید ممکن‌است اتفاق بیافتد:
- ضرب‌دیدگی و یا ترک خوردگی دنده
- فتق شکمی
- پاره شدن رگ‌های خونی روی پوست یا سفیدی چشم
نوزادان
در نوزادان به ویژه نوزادان زیر6 ماه، عوارض سیاه‌سرفه شدیدتر است:
- ذات‌الریه
- تنفس آهسته و یا متوقف شدن تنفس
- کم شدن آب بدن و یا از دست دادن وزن به دلیل مشکلات تغذیه
- تشنج
- ضربه مغزی
نوزادان و کودکان نوپا بیش از سایرین در معرض خطر عوارض سیاه‌سرفه هستند و احتمال بستری شدن آن‌ها در بیمارستان زیاد است.
تشخیص
تشخیص سیاه‌سرفه در مراحل اولیه مشکل است، چون علائم آن در ابتدا شبیه به علائم سایر بیماری‌های تنفسی مانند سرماخوردگی و آنفولانزا می‌باشد.
گاهی پزشکان سیاه‌سرفه را با انجام معاینات بالینی تشخیص می‌دهند و گاهی نیاز به اقدامات بیشتری برای تشخیص هست ازجمله:
- آزمایش کشت بینی و گلو
- آزمایش خون برای اندازه‌گیری تعداد گلبول‌های سفید.
- تصویربرداری ازقفسه‌سینه برای بررسی وجود مایع در ریه‌ها که در پنومونی ساده و سیاه‌سرفه اتفاق می‌افتد.
درمان
نوزادان معمولاً برای درمان سیاه‌سرفه، در بیمارستان بستری می‌شوند زیرا ممکن‌است تزریق مایعات داخل وریدی برای آن‌ها لازم باشد. همچنین این افراد باید به‌صورت ایزوله و جداگانه بستری شوند.
تجویز آنتی‌بیوتیک دوره بهبود را سرعت می‌بخشد. بهتراست سایر افراد خانواده نیز درمان‌های پیشگیرانه را انجام دهند.
پیشگیری
بهترین راه برای پیشگیری ازسیاه‌سرفه تزریق واکسن آن به همراه دو بیماری خطرناک دیفتری و کزاز است. آغاز واکسیناسیون ازدوره شیرخوارگی است.
عوارض جانبی این واکسن‌ها معمولاً خفیف است و شامل تب، سردرد، خستگی و یا درد در محل تزریق می‌باشد.
پزشکان تزریق واکسن تقویت‌کننده را در سن 11 سالگی برای ایمنی بدن در برابر سیاه‌سرفه، دیفتری و کزاز توصیه می‌کنند.
تزریق واکسن کزاز و دیفتری و سیاه‌سرفه هر 10 سال برای بزرگسالان خطر انتقال سیاه‌سرفه به نوزادان را کاهش می‌دهد.
واکسن سیاه‌سرفه را بین هفته 27 و 36 بارداری برای محفاظت از نوزاد در طول چند ماه اول زندگی تزریق می‌کنند.
مراجعه به پزشک
اگرسرفه‌های کودک با موارد زیر همراه بود، بلافاصله به پزشک مراجعه کنید:
- استفراغ
- قرمز یا آبی شدن بیمار
- تلاش برای نفس کشیدن و یا وقفه قابل توجه در تنفس
- تنفس با صدا
- سایر موارد نگران کننده و اورژانسی
