منوراژی یک عبارت پزشکی است که برای قاعدگی‌های با خونریزی شدید و غیرطبیعی استفاده می‌شود. گرچه خونریزی شدید قاعدگی یک مشکل رایج قبل از دوران یائسگی می‌باشد، اما در اکثر خانم‌ها خونریزی آنقدر شدید نیست تا بتوان آن را منوراژی نامید.

فرد مبتلا به منوراژی با هر بار قاعدگی خون زیادی از دست می‌دهد و دچار گرفتگی عضلات می‌شود که این باعث بروز اختلال در فعالیت‌های روزمره می‌گردد. درصورت خونریزی شدید قاعدگی شوید که باعث وحشت شما می‌شود به پزشک مراجعه کنید. روش‌های درمانی مؤثری برای این مشکل وجود دارد.

علائم و نشانه‌ها

نشانه‌های منوراژی عبارتند از:

نشت مداوم خون از پدهای بهداشتی برای چند ساعت مداوم

نیاز به استفاده از پدهای اضافه برای کنترل جریان خون

نیاز به بیدارشدن و تعویض پد بهداشتی در طول شب

تداوم خونریزی بیش از یک هفته

محدود کردن فعالیت‌های روزانه به دلیل خونریزی شدید

بروز علائم کم‌خونی، مانند خستگی یا تنگی نفس

علل شایع

در برخی موارد علت خونریزی شدید قاعدگی ناشناخته می‌ماند، اما برخی شرایط باعث بروز این مشکل( منوراژی) می‌شوند. علل رایج بروز این مشکل عبارتند از:

• عدم تعادل هورمونی

در چرخه طبیعی قاعدگی تعادل بین هورمون‌های استروژن و پروژسترون پوشش داخلی رحم( آندومتر) را تنظیم می کند که در طول قاعدگی این پوشش ریزش پیدا می‌کند. اگر عدم تعادل هورمونی رخ دهد، آندومتر بیش از حد توسعه پیدا کرده و در نهایت به شکل خونریزی شدید ریزش پیدا می‌کند.

• اختلال در عملکرد تخمدان

اگر تخمدان‌های شما در طول دوره قاعدگی تخمک‌گذاری نکند بدن هورمون پروژسترون تولید نمی‌کند که تولید آن در طول دوره قاعدگی طبیعی است. این امر منجر به بروز عدم تعادل هورمونی شده که منوراژی را در پی خواهد داشت.

• فیبروئید رحم

این تومورهای غیرسرطانی (خوش خیم) در طول سال‌های باروری در رحم ایجاد می‌شوند. فیبروئیدهای رحمی باعث شدید شدن خونریزی یا طولانی شدن قاعدگی می‌شوند.

• پولیپ رحم

غده‌های کوچک و خوش‌خیم در دیواره رحم (پولیپ رحم) ممکن است منجر به خونریزی شدید و طولانی مدت قاعدگی شوند. پولیپ رحم اغلب در دوران باروری در زنان بروز می‌کند و در نتیجه بالا بودن هورمون‌ها رخ می‌دهد.

• آدنومیوز

این شرایط زمانی رخ می‌دهد که غده‌های آندومتر در عضلات رحم جاسازی می‌شوند و اغلب منجر به خونریزی شدید و قاعدگی دردناک می‌شود. آدنومیوز بیش‌تر اوقات در زنان میان‌سال دارای کودک رخ می‌دهد.

• دستگاه درون رحمی (IUD)

منوراژی یکی از عوارض جانبی شناخته شده ناشی از دستگاه غیرهورمونی داخل رحمی می‌باشد. زمانی که IUD باعث بروز خونریزی شدید شده است، لازم است آن را بردارید.

• عوارض بارداری

گاهی خونریزی شدید به علت سقط جنین است. اگر خونریزی در زمان معمول قاعدگی رخ دهد، بعید است که سقط جنین علت آن باشد. حاملگی خارج از رحم (کاشت تخمک بارور شده در لوله رحمی (فالوپ) به جای رحم) ممکن است منجر به منوراژی شود.

• سرطان

به ندرت پیش می‌آید که سرطان رحم، سرطان تخمدان و سرطان گردن رحم باعث بروز خونریزی شدید شوند.

• اختلالات خونریزی موروثی

برخی اختلالات مربوط به انعقاد خون گاهی منجر به بروز منوراژی می‌شود.

• داروها

برخی داروها، از جمله داروهای ضد التهاب و ضد انعقاد، منجر به خونریزی طولانی مدت و سنگین قاعدگی می‌شوند.

برخی بیماری‌های دیگر نیز ممکن است منجر به بروز منوراژی شوند که عبارتند از: بیماری التهابی لگن، مشکلات تیروئید، آندومتریوز و بیماری‌های کبد یا کلیه.

عوامل تشدید خطر

قاعدگی شدید اغلب در نتیجه عدم تعادل‌های هورمونی بروز می‌کند که به علت قاعدگی بدون تخمک‌گذاری است. در یک چرخه طبیعی آزاد شدن تخمک از تخمدان باعث تولید پروژسترون در بدن می‌شود که یکی از مهم‌ترین هورمون‌های بدن خانم‌ها در تنظیم دوره‌های قاعدگی می‌باشد. زمانی که هیچ تخمکی آزاد نمی‌شود، کمبود پروژسترون منجر به خونریزی شدید می‌شود.

چرخه قاعدگی بدون تخمک‌گذاری دربین دو گروه سنی بسیار رایج می‌باشد:

• دختران نوجوان که به تازگی عادت ماهانه آن‌ها آغاز شده است.

دختران در سال‌های اول قاعدگی بیش‌تر به قاعدگی‌های بدون تخمک‌گذاری دچار می‌شوند.

• زنان بزرگسال در آستانه یائسگی

زنان در سنین بین 45 تا 50 سالگی بیش‌تر از هر زمان دیگری در معرض تغییرات هورمونی هستند که منجر به قاعدگی بدون تخمک‌گذاری می‌شود.

عوارض احتمالی

خونریزی شدید و طولانی مدت منجر به بروز پیامدها و مشکلات دیگری می‌شود، از جمله:

• کمبود آهن

دراین نوع کم خونی، میزان هموگلوبین خون کاهش می‌یابد، هموگلوبین سلول‌های خونی حاوی اکسیژن را به بافت‌های بدن حمل می‌کند. کمبود هموگلوبین منجر به کمبود آهن می‌شود.

خونریزی شدید ممکن است سطح آهن خون را تا حدی کاهش دهد که خطر بروز نارسایی آهن افزایش یابد. علائم مربوط به آن عبارتند از پوست رنگ پریده، ضعف و خستگی. گرچه رژیم غذایی در این نوع کمبود آهن نقش مهمی بازی می‌کند اما مشکل بر اثر خونریزی‌های شدید پیچیده‌تر می‌شود.

در اکثر اوقات کمبود آهن خفیف می‌باشد اما حتی کمبود آهن خفیف نیز باعث ضعف و خستگی می‌گردد. کمبود آهن خفیف تا شدید نیز باعث تنگی نفس، افزایش ضربان قلب، سبکی سر و سردرد می‌شود.

• درد شدید و جدی

همراه با خونریزی سنگین ممکن است دچار گرفتگی شدید و دردناک عضلات شوید. گاهی گرفتگی‌های ناشی از منوراژی به اندازه‌ای شدید هستند که نیاز به تجویز دارو یا فرایندهای جراحی دارند.

تشخیص

پزشک درمورد سوابق پزشکی و چرخه‌های قاعدگی سوالاتی خواهد پرسید و از شما می‌خواهد تاریخ‌های قاعدگی، شدت خونریزی و مدت آن را به طور منظم و با جزئیات به وی ارائه دهید.

پزشک معاینات جسمی نیز انجام داده و برخی آزمایش‌های زیر را نیز تجویز خواهد کرد:

• آزمایش خون

نمونه خون برای بررسی میزان آهن و دیگر شرایط، مانند اختلالات تیروئید یا اختلالات انقعاد خون، مورد بررسی قرار می‌گیرد.

• آزمایش پاپ اسمیر

در این آزمایش سلول‌های دهانه رحم جمع‌آوری شده و مورد آزمایش قرار می‌گیرند تا مشکلاتی مانند التهاب، عفونت و تغییرات سرطانی یا تغییراتی که ممکن است منجر به سرطان شوند، شناسایی شوند.

• نمونه برداری آندومتر (دیواره رحم)

پزشک نمونه‌ای از بافت داخل رحم را برداشته تا توسط یک آسیب شناس مورد بررسی قرار گیرد.

• سونوگرافی

در این روش از امواج صوتی برای تولید تصاویری از داخل رحم استفاده می‌شود.

با توجه به نتایج آزمایش‌های اولیه، پزشک آزمایش‌های دیگری نیز تجویز خواهد کرد که عبارتند از:

• بررسی رحم از طریق سونوگرافی (سونوهیستروگرام)

در طول این آزمایش به وسیله یک لوله و از راه واژن و گردن رحم، مایعی وارد رحم می‌شود. سپس با استفاده از سونوگرافی پزشک مشکلات دیواره رحم را بررسی خواهد کرد.

• هیستروسکوپی (مشاهده داخل رحم)

این معاینه شامل وارد کردن یک دوربین کوچک از طریق واژن و دهانه رحم به داخل رحم می‌باشد که به پزشک اجازه می‌دهد داخل این عضو را مورد بررسی قرار دهد.

پزشکان پس از رد کردن دیگر دلایل می‌توانند نسبت به تشخیص منوراژی اطمینان داشته باشند.

درمان

درمان ویژه منوراژی براساس برخی عوامل می‌باشد که عبارتند از:

وضعیت سلامتی و سابقه پزشکی

• علت و شدت منوراژی
• تحمل در مقابل داروها، فرایندها و روش‌های درمانی
• احتمال خفیف شدن قاعدگی‌ها به زودی
• برنامه باردار شدن در آینده
• تأثیر شرایط بر روی زندگی عادی شما
• نظر یا ترجیح شخصی

درمان دارویی برای منوراژی عبارتند از:

• مکمل‌های آهن

اگر دچار کم خونی باشید، پزشک برایتان مکمل‌های آهن تجویز خواهد کرد. اگر سطح آهن بدن شما پایین باشد اما کم خون نباشید، بهتر است مصرف مکمل‌های آهن را شروع کنید تا اینکه منتظر بمانید.

• داروهای ضد التهاب غیراستروئیدی (NSAID)

داروهایی مانند ایبوپروفن یا ناپروکسن از این نوع داروها می‌باشند که به کاهش خونریزی قاعدگی کمک می‌کنند. داروهای ضد التهاب غیراستروئیدی دارای مزیت دیگری نیز هستند که آن تسکین دردهای ناشی از گرفتگی عضلات در دوران قاعدگی است.

قرص‌های ضد بارداری

• این داروها علاوه بر پیشگیری از بارداری، می‌تواند به منظم شدن چرخه قاعدگی نیز کمک کند و از بروز خونریزی‌های شدید و طولانی مدت پیشگیری کند.

پروژسترون خوراکی

• هورمون پروژسترون به اصطلاح عدم تعادل هورمونی و کاهش منوراژی کمک می‌کند.

آ یو دی (IUD) هورمونی

• دستگاه آ یو دی هورمونی سبب نازک شدن دیواره رحم و کاهش مقدار خونریزی می‌شود.
• اگر براثر مصرف داروهای هورمونی به منوراژی مبتلا شده‌اید، با تغییر دارو یا توقف مصرف آن قادر به درمان شرایط خواهید بود.
• درصورت عدم موفقیت روش دارویی نیاز به جراحی خواهد بود در این شرایط گزینه‌های درمانی عبارتند از:

کورتاژ تشخیص و درمانی (D&C)

• در این روش پزشک دهانه رحم را باز کرده و سپس با خراش یا مکش قسمتی از بافت داخلی رحم را برمی‌دارد تا خونریزی قاعدگی را کاهش دهد. گرچه این روش رایج بوده و اغلب خونریزی‌های حاد را با موفقیت درمان می‌کند، اما درصورت بروز مجدد منوراژی نیاز به کورتاژ دوباره خواهد بود.

• آمبولیزاسیون شریان رحمی

این روش برای زنانی که منوراژی آن‌ها به دلیل فیبروئید ایجاد شده است می‌باشد. هدف این روش کوچک کردن فیبروئیدهای داخل رحم است که با مسدود کردن شریان های رحمی و قطع جریان خون آن‌ها انجام می‌شود.

• سونوگرافی متمرکز

مشابه روش آمبولیزاسیون شریان رحمی، این روش نیز منوراژی ناشی از فیبروئیدهای رحمی را با کوچک کردن فیبروئیدها درمان می‌کند. در این روش از امواج ماوراء صوت استفاده می‌کند تا بافت‌های فیبروئید را تخریب کند. برای انجام این روش نیازی به جراحی نیست.

• میومکتومی (برداشتن میوم)

این روش شامل جراحی برای برداشتن فیبروئید رحمی می‌باشد. بسته به اندازه، تعداد و موقعیت فیبروئید‌ها جراح کار خود را با جراحی باز شکم یا از طریق چند برش کوچک و یا از طریق گردن رحم و واژن انجام خواهد داد.

• تخریب آندومتر (لایه داخلی رحم )

با استفاده از روش‌های مختلف، پزشک به طور دائم لایه داخلی رحم را از بین می‌برد. پس از تخریب آندومتر، اکثر خانم‌ها قاعدگی خفیف‌تری خواهند داشت. بارداری پس از انجام این عمل سلامتی فرد را به خطر می‌اندازد. اگر عمل تخریب آندومتر را انجام داده‌اید باید تا زمان یائسگی از روش‌های مطمئن و دائمی برای پیشگیری از بارداری استفاده کنید.

• برداشتن آندومتر (لایه داخل رحم)

در این روش از یک حلقه سیم الکتریکی برای برداشتن لایه داخلی رحم استفاده می‌شود. هر دو روش برداشتن و تخریب آندومتر برای خانم‌های مبتلا به قاعدگی‌های سنگین مفید خواهد بود پس از استفاده از این روش نیز بارداری توصیه نمی‌شود.

• هیسترکتومی (عمل خارج کردن رحم)

هیسترکتومی که جراحی و برداشتن رحم و دهانه رحم می‌باشد، یک روش دائمی بوده و باعث عقیم شدن فرد و پایان دوره‌های قاعدگی وی می‌شود. هیسترکتومی با بیهوشی کامل انجام می‌شود و نیاز به بستری شدن در بیمارستان دارد. برداشتن تخمدان‌ها در این روش درمانی منجر به یائسگی زودرس می‌شود.

به جز روش هیسترکتومی، دیگر روش‌ها با جراحی سرپایی انجام می‌شوند و گرچه با بیهوشی انجام می‌شوند، اما ممکن است پس از به هوش آمدن بتوانید به خانه بازگردید.

اگر منوراژی در نتیجه شرایط دیگری بروز کرده باشد، به عنوان مثال بیماری تیروئید، با درمان شرایط منوراژی نیز درمان می‌شود.