مدیریت بیماری
تیک مکونیوم
مکونیوم به مواد زائد هضم نشده مایع آمنیوتیک (ماده‌ای که جنین در آن شناور است) گفته می‌شود. از هفته 10 جنینی مکونیوم در روده جنین تشکیل می‌شود. ماده‌ی سبز تیره یا قهوه‌ای روشن که ممکن است قبل از تولد، حین و بعد از تولد توسط نوزاد دفع شود.
اگر جنین پیش از تولد به هر علتی تحت فشار باشد و به وی اکسیژن کافی نرسد، دریچه مقعد جنین شل شده و مکونیوم وارد مایع آمنیوتیک می‌گردد و اگر بلع مایع حاوی مکونیوم انجام گیرد و وارد ریه شود، التهاب ریه‌ها و ذات‌الریه ایجاد می‌شود. در نوزادان کم وزن دفع مکونیوم کمتر اتفاق می‌افتد.
علائم و نشانه‌ها
در صورتی که مکونیوم وارد ریه نوزاد شده باشد، علائم زیر مشاهده می‌شود:
- سختی تنفس، تنفس غيرمنظم و ضعیف
- تعداد زیاد تنفس
- عضلات شل و ضعیف
- سیاه بودن و کبودی نوزاد متولد شده
علل شایع
از عللی که در ایجاد تیک مکونیوم دخالت دارند به موارد زیر می‌توان اشاره نمود:
- جدا شدن زوردرس جفت
- انسداد بند ناف
- پارگی کیسه مایع آمنیوتیک
- پايين افتادن فشارخون مادر
- زایمان طول کشیده بیشتر از 24 ساعت
- زایمان طبیعی با کمک دستگاه مانند واکیوم
عوارض احتمالی
به دنبال ایجاد تیک مکونیوم، عوارض زیر ممکن است در نوزاد بروز نماید:
- کمبود اکسیژن خون نوزاد
- عفونت‌های ریه
تشخیص
موارد زیر در تشخیص تیک مکونیوم به پزشک کمک می‌نماید:
- مشاهده مایع آمنیوتیک آغشته به مکونیوم در زمان تولد نوزاد و پوست نوزاد آغشته به مکونیوم
- راديوگرافی از قفسه‌سینه شيرخوار: در این روش نقاطي خشن و درشت و نا‌منظم ديده می‌شود.
درمان
جهت درمان در بیماران که تیک مکونیوم دارند، اقدامات زیر انجام می‌شود:
- بهتر است براي تمام نوزادانی که با دفع مکونيوم متولد شده‌اند، لوله معده گذاشته و محتويات معده را تخلیه کرد تا از ورود مواد به ریه نوزاد جلوگيری کند.
- اکسيژن‌درمانی تا زماني که پوست نوزاد به رنگ طبيعی برگردد، انجام می‌شود.
- درجه حرارت محيط نگهداری نوزاد در حد 32 تا 34 درجه می‌باشد و از کاهش درجه حرارت بدن نوزاد جلوگیری می‌شود.
- آنتي‌بيوتيک تزریقی جهت جلوگیری از عفونت ریه داده می‌شود.
- نوزادانی که بهبود می‌يابند، ممکن است به مدت چند روز يا چند هفته تعداد بالای تنفس داشته باشند.
- تغذیه از راه دهان تا بهبود وضعیت تنفسی به تأخیر انداخته می‌شود و با استفاده از مایعات داخل وریدی یا سرم و یا دادن شیر از راه لوله تغذیه می‌شوند.
- در صورتی که نوزاد قادر به شیر خوردن نباشد، جهت برقراری جریان شیر، نگهداری شیر، ذخیره، انجماد و ذوب شیر از پرستار نوزاد کمک گرفته شود.
در صورت بستری شدن در بیمارستان نکات زیر را رعایت نمائید:
- اغلب برای تمام نوزادانی که با دفع مکونيوم متولد شده‌اند، لوله معده گذاشته می‌شود تا محتويات معده تخلیه و از ورود مواد به ریه نوزاد جلوگيری شود.
- درمان حمایتی جهت نوزادانی که تعداد تنفس بالایی دارند شامل:
- شامل اکسیژن تراپی از طریق کلاهک: اکسيژن درمانی تا زماني که پوست نوزاد به رنگ طبيعی برگردد، انجام می‌شود.
- بررسی گازهای شریانی خونی
- استفاده از مایع درمانی و یا سرم و یا دادن شیر از راه لوله
- ایجاد محیط آرام و بدون محرک
- حفظ دمای بدن نوزاد: درجه حرارت محيط نگهداری نوزاد در حد 32 تا 34 درجه می‌باشد و از کاهش درجه حرارت بدن نوزاد جلوگیری می‌شود.
- با توجه به اینکه در این نوزادان احتمال ابتلا به عفونت نیز مطرح است به مدت 48 ساعت از آنتی بیوتیک‌ها استفاده می‌شود.
- تغذیه از راه دهان تا بهبود وضعیت تنفسی به تاخیر انداخته می‌شود و با استفاده از مایعات داخل وریدی یا سرم و یا دادن شیر از راه لوله تغذیه می‌شوند.
- در صورتی که نوزاد شما قادر به شیر خوردن نباشد، جهت برقراری جریان شیر، نگهداری شیر، ذخیره، انجماد و ذوب شیر از پرستار نوزاد خود کمک بگیرید.
- از دستکاری سرم ها و رابط‌های متصل به نوزاد خود خودداری کنید.
- داروها طبق تجویز پزشک و در فواصل مشخص توسط پرستار برای نوزاد شما اجرا خواهد شد.
- با تیم مراقبتی در زمان انجام اقدامات تشخیصی و درمانی همکاری نمایید.
- مواظب باشید در زمان شیردهی یا بغل کردن نوزاد برانول یا لوله سرم از دست نوزاد شما خارج نشود.
- ممکن است روزانه از نوزاد شما خونگیری شود.
- از دستکاری رابط اکسیژن نوزاد را خودداری کنید.
- در صورت اجازه پزشک می‌توانید شیردهی به نوزاد خود را شروع نمایید.
- طی مدتی که نوزاد شما در بخش مراقبت های ویژه بستری می‌باشد، تماس و ارتباط عاطفی خود را با او قطع نکنید. کودک را در آغوش بگیرد تا تماس پوست با پوست انجام شود و از بیقراری نوزاد جلوگیری کنید.
نکاتی که لازم است پس از ترخیص از بیمارستان و بازگشت به منزل رعایت نمائید.
- درجه حرارت بدن نوزاد را تا حد امکان ثابت نگه داريد. از کلاه استفاده کنید.
- در هنگام تعويض لباس و حمام دادن از سرد شدن نوزاد جلوگيری کنيد. اگر نوزاد سرد شد بايد فورا او را گرم کنيد. تغييرات سريع درجه هوا مي تواند باعث افزایش تعداد تنفس گذرای نوزاد شود.
- قبل از تماس با نوزاد حتما دست‌های خود را بشویید و در صورتی که فرد دیگری از نوزاد مراقبت می‌کند این موضوع را به او گوشزد کنید.
- در صورتی که دچار سرما خوردگی هستید از ماسک استفاده کنید و یا در صورت امکان از نوزاد خود فاصله بگیرید.
- از تماس افراد مبتلا به بیماری‌های عفونی و سرماخورده با نوزاد خود خودداری کنید.
- نوزاد خود را در معرض افراد سیگاری قرار ندهید.
- محیطی آرام و راحت را برای نوزاد فراهم کنید.
- کودک را در آغوش بگیرد تا تماس پوست با پوست انجام شود و از بیقراری نوزاد جلوگیری کنید.
در صورت مشاهده موارد زیر به بیمارستان و یا پزشک مراجعه کنید
- چند روز بعد از ترخیص حتما به پزشک متخصص نوزادتان جهت پیگیری درمان مراجعه کنید.
- در صورت افزایش تعداد تنفس به همراه تو کشیدن عضلات قفسه سینه در زمان بازدم و کبودی اندام‌ها
- سایر موارد نگران کننده و یا اورژانسی
