رباط‌های جانبی زانو (لیگامان‌های کلترال)، رباط‌هایی هستند که در مفصل زانو قرار گرفته‌اند. این رباط‌ها، طناب‌هایی ضخیم و قدرتمند از جنس بافت هستند که استخوان‌ها را به هم متصل می‌کنند. رباط‌های کلترال در ناحیه‌ی بیرونی مفصل زانو و از انتهای ران تا قسمت بالایی استخوان نازک نی ساق پا (فیبولا) امتداد دارند. این رباط‌ها به محکم نگه داشتن مفصل زانو به خصوص قسمت بیرونی زانو کمک می‌کنند.

جراحت رباط‌های جانبی زانو می‌توانند شامل کشیدگی، پیچ خوردگی و یا هرگونه پارگی باشد. رباط‌های جانبی (کلترال) بیش‌تر از سایر رباط‌های زانو در معرض آسیب دیدگی هستند و این به خاطر موقعیت قرارگیری این رباط‌ها نسبت به سایر رباط‌ها می‌باشد.

علائم و نشانه‌ها

شایع‌ترین علامت آسیب دیدگی رباط جانبی زانو، درد قسمت بیرونی زانو می‌باشد. این درد بسته به شدت آسیب دیدگی می‌تواند شدید یا خفیف باشد. از دیگر علائم این عارضه می‌توان به موارد زیر اشاره کرد:

• شنیدن صدای شکستگی یا پارگی در زانو
• کبودی پوست
• ضعف کلی مفصل زانو و احساس خالی شدن زانو
• بی‌حسی زانو که نشانه‌ی آسیب به اعصاب این ناحیه است
• تورم قسمت بیرونی زانو
• حساسیت نواحی اطراف رباط، به خصوص اگر فشار داده شود
• احساس قفل کردن زانو در زمان راه رفتن

پزشکان آسیب دیدگی رباط‌های زانو را در سه درجه تقسیم بندی می‌کنند:

• درجه اول

رباط کشیده شده، اما پاره نشده است و می‌تواند باعث ایجاد تورم و درد خفیف شود. این درجه از آسیب دیدگی معمولا بر استحکام مفصل تأثیری ندارد.

• درجه دوم

بخشی از رباط دچار پارگی شده است. علائم این درجه از آسیب عبارتند از درد ملایم، التهاب، کبودی اطراف زانو و عدم ثبات زانو و اختلال در راه رفتن و حرکت دادن زانو.

• درجه سوم

این درجه از آسیب دیدگی نتیجه‌ی پارگی کامل رباط است که باعث ایجاد تورم، کبودی قابل توجه، عدم ثبات مفصل و مشکل در ایستادن و راه رفتن می‌شود.

علل شایع

آسیب دیدگی رباط کلترال زانو معمولا زمانی اتفاق می‌افتد که زانو در محل خارج از دامنه‌ی حرکتی خود، تحت فشار قرار می‌گیرد. این اتفاق باعث ایجاد کشیدگی زیاد و در نهایت پارگی رباط خواهد شد.

آسیب دیدگی رباط جانبی زانو ممکن است بر اثر عوامل زیر هم ایجاد شود‌:

• ضربه‌ی مستقیم به قسمت داخلی زانو مثل تصادف یا برخوردهای ورزشی
• روش‌های نادرست بلند کردن اجسام سنگین
• تغییر ناگهانی مسیر در هنگام دویدن
• چرخیدن زانو زمانی که کف پا روی زمین ثابت است

این صدمات بیش‌تر در ورزشکارانی که در ورزش‌های پربرخورد شرکت دارند، افرادی که عضلات ضعیفی دارند یا افرادی که هماهنگی خوبی در بدنشان وجود ندارد، اتفاق می‌افتد.

تشخیص

پزشک در ابتدا، حادثه‌ای که منجر به آسیب دیدگی شده است و سوابق پزشکی شخص را مورد بررسی قرار می‌دهد. سپس اقدامات تشخیصی زیر را انجام می‌دهد:

• معاینه‌ی بدنی

در حین معاینه‌ی بدنی، پزشک ساختار قسمت آسیب دیده‌ی زانو را بررسی کرده و آن را با زانوی سالم مقایسه می‌کند. اکثر آسیب دیدگی‌ها و جراحات رباط‌های زانو، در همان معاینه‌ی بدنی تشخیص داده می‌شوند.

• آزمایش‌های تصویربرداری

از دیگر روش‌هایی که می‌تواند به پزشک در تشخیص محل آسیب دیدگی رباط زانو کمک کند، استفاده از روش‌های تصویربرداری از جمله موارد زیر می‌باشد:

• استفاده از اشعه‌ی ایکس

اگرچه تصاویر گرفته شده با این روش، جراحت رباط‌های جانبی زانو را نشان نمی‌دهند، اما می‌تواند دیگر آسیب‌ها مثل شکستگی استخوان را نشان دهد.

• ام آر آی (MRI)

این روش، تصاویر دقیق‌تری از بافت آسیب دیده و یا رباط‌های صدمه دیده در اختیار پزشک قرار می‌دهد.

درمان

نوع درمان برای آسیب دیدگی رباط جانبی زانو، به وجود دیگر آسیب‌ها و همینطور شدت آسیب دیدگی بستگی دارد.

از گزینه‌های درمانی می‌توان به موارد زیر اشاره کرد:

• استراحت و بی‌حرکت کردن زانو

پزشک ممکن است به فرد مصدوم توصیه کند تا در صورت امکان استراحت کند. همچنین در این مدت ممکن است از زانوبند هم به منظور بی‌حرکت کردن زانو استفاده شود. این موارد باعث می‌شود که التهاب رباط آسیب دیده کم‌تر شود و رباط بهبود یابد.

• استفاده از کیسه یخ

قرار دادن کیسه‌ی یخ بر روی بخش‌های بیرونی زانو می‌تواند تورم و درد را کاهش دهد. استفاده از کمپرس یخ برای چندین بار در روز و هر بار 15 تا 20 دقیقه می‌تواند به بهبود سریع‌تر زانو کمک کند.

• دارو

داروهای ضد التهابی بدون نیاز به نسخه ممکن است برای افرادی که دچار آسیب دیدگی خفیف یا ملایم مناسب باشند.

در صورتی که داروهای بدون نیاز به نسخه موثر نباشند، پزشک، مسکن‌های قوی‌تری را برای بیمار تجویز خواهد کرد.

• استفاده از محافظ زانو

برخی از افراد ممکن است نیاز به استفاده از آتل یا زانو بند داشته باشند تا مفصل را بی‌حرکت نگه دارد. در صدمات شدیدتر ممکن است علاوه بر این موارد، استفاده از عصا و وسایل کمکی برای راه رفتن هم مورد نیاز باشد.

• فیزیوتراپی

یک برنامه‌ی فیزیوتراپی میتواند شامل تمرینات کششی و قدرتی باشد که می‌تواند دامنه‌ی حرکتی و قدرت عضلات را بهبود بخشد و از آسیب دیدگی‌های آینده جلوگیری نماید.

• جراحی

افرادی با آسیب دیدگی‌های درجه ی سوم برای ترمیم رباط‌های آسیب دیده‌ی خود، به جراحی نیاز خواهند داشت.